Ο ψηφιακός κόσμος και οι νομικές προκλήσεις του – Το 10ο Συνέδριο της Νομικής Βιβλιοθήκης για το Δίκαιο Τεχνολογίας και Επικοινωνίας

Στην κατάμεστη αίθουσα του Wyndham Grand Athens, διεξήχθη την Τετάρτη 13 Μαρτίου το 10ο Συνέδριο για το ΔΙΚΑΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ που διοργάνωσε η Νομική Βιβλιοθήκη, σε συνεργασία με το επιστημονικό περιοδικό Δίκαιο Τεχνολογίας & Επικοινωνίας (ΔITE), υπό την αιγίδα του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (EETT), της Ελληνικής Επιστημονικής Ένωσης Τεχνολογιών Πληροφορίας & Επικοινωνιών στην Εκπαίδευση (ΕΤΠΕ) και του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Πληροφορικής & Επικοινωνιών Ελλάδας (ΣΕΠΕ).

Το Συνέδριο ήταν διττά επετειακό: εκτός από τη συμπλήρωση μίας δεκαετίας συνεχούς διοργάνωσής του, συνέπεσε και με τα 20 χρόνια εκδοτικής παρουσίας του περιοδικού Δίκαιο Τεχνολογίας και Επικοινωνιών (ΔΙΤΕ), που αποτελεί τη μετεξέλιξη του περιοδικού Δίκαιο Μέσων Ενημέρωσης και Επικοινωνίας (ΔiMEE). Η αναμόρφωση του περιοδικού φανερώνει εξάλλου τις ταχύτατες και θεμελιώδεις μεταβολές που επήλθαν στα αντικείμενα που το ΔiMEE πραγματευόταν, σχεδόν αποκλειστικά, κι ενώ παράλληλα η τεχνολογία εξελισσόταν με ραγδαία ταχύτητα, για να αποτυπωθεί και στο πεδίο του Δικαίου που επεδίωκε / επιδιώκει να τη ρυθμίσει. Η εξέλιξη δε της Τεχνητής Νοημοσύνης, με διαρκή την προσπάθεια να τιθασευθεί νομοθετικά και δυστυχώς αμφίβολη την εφαρμογή της, είναι βέβαιο ότι θα καθορίσει την ατζέντα του μέλλοντος στον νομικό κόσμο.

Αυτό ήταν εν πολλοίς και το «νήμα» που συνέδεσε όλες τις ενότητες του Συνεδρίου, καθιστώντας αναγκαία τη διεπιστημονική προσέγγιση των συναφών ζητημάτων, και μάλιστα διασυνοριακά, σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο. Ο ψηφιακός μας κόσμος είναι άλλωστε και μεγάλος, και γεμάτος προκλήσεις.

Χαιρετισμοί

Χαιρετισμό απηύθυνε η Τζίνα Παπαντωνοπούλου Καρατζά, εκ μέρους της Διοργανώτριας Νομικής Βιβλιοθήκης, για να ακολουθήσουν ο Πρόεδρος της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα Κωνσταντίνος Μενουδάκος, ο Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων Κωνσταντίνος Μασσέλος, και ο Αντιπρόεδρος Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, Δημοσιογράφος και πολιτικός αναλυτής Γιάννης Πολίτης.

Κeynote speaker Ελένη Κώστα

Στην ενδιαφέρουσα ομιλία της η Keynote speaker Eleni Kosta, Professor in Technology Law and Human Rights, Tilburg University, αναφέρθηκε στη διαμόρφωση του ψηφιακού μέλλοντος της Ευρώπης, στην ευρωπαϊκή στρατηγική για τα δεδομένα και τους κοινούς ευρωπαϊκούς χώρους δεδομένων. Επεσήμανε την ταχύτατη διείσδυση της τεχνητής νοημοσύνης σε όλους τους τομείς και την ανάγκη ρύθμισης της, κάνοντας μεταξύ άλλων αναφορά στην Πράξη για την Τεχνητή Νοημοσύνη και στην πρόταση Οδηγίας περί ευθύνης για την Τεχνητή Νοημοσύνη. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στον κρίσιμο ρόλο του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο με τη νομολογία του – τα τελευταία 22 χρόνια έχει προοδευτικώς αυξηθεί σχετικά – διαμορφώνει νέους κανόνες δικαίου και καθοδηγεί εθνικά δικαστήρια και εποπτικές αρχές.

1^η συνεδρία  

11:00 – 12:00 ΑΙ & προσωπικά δεδομένα

Α Μέρος

Η πρώτη ενότητα του Συνεδρίου αφορούσε τη συμπλοκή ΑΙ και προσωπικών δεδομένων. Τον συντονισμό του πρώτου μέρους είχε η Λίλιαν Μήτρου, Καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και Πρόεδρο του Ινστιτούτου για το Δίκαιο της Ιδιωτικότητας, τα Προσωπικά Δεδομένα και την Τεχνολογία – Δικηγορική Εταιρεία Αυγουστιανάκης – Μήτρου. Ομιλητές, ο Αντώνης Κουρουτάκης, Associate Professor στο IE Law University της Μαδρίτης, ο οποίος ανέλυσε τη νομική διάσταση του ζητήματος, ιδίως από την άποψη της εφαρμογής της AI Act, και ο Κωστής Λαμπρινουδάκης, Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς και Μέλος της ΑΠΔΠΧ, που ανέπτυξε την τεχνολογική διάσταση του θέματος.

Β Μέρος

Στο δεύτερο μέρος της 1ης ενότητας και υπό το συντονισμό του Σπύρου Τάσση, Partner, TMT and Data Protection, POTAMITISVEKRIS, Προέδρου της Ένωσης Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων και Ιδιωτικότητας και συνιδρυτή Athens Legal Tech, τον λόγο πήραν νομικοί της πράξης, για να αναδείξουν πρακτικές πτυχές από την εφαρμογή της ΑΙ. Στο πλαίσιο αυτό, ο Θοδωρής Κωνσταντακόπουλος, Partner, ZEPOS & YANNOPOULOS, ανέπτυξε τη θεματική της χρήσης συστημάτων ΑΙ στο πλαίσιο και για τις ανάγκες νομικής εργασίας, ενώ ο Κώστας Αργυρόπουλος, General Counsel, SPACE HELLAS S.A., μίλησε για τον ρόλο του δικηγόρου/DPO στην επιχειρηματική ανάγκη για μετα-επεξεργασία δεδομένων. Η Αφροδίτη Κουσουνή – Πανταζοπούλου, Δ.Ν., Δικηγόρος, LLM, στην εισήγησή της εστίασε στην Τεχνητή Νοημοσύνη και την καταπολέμηση αδικημάτων, έδωσε έμφαση δε στην ειδική περίπτωση της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών.

2^η συνεδρία

14:45 – 16:10  Η ελευθερία της έκφρασης στη νέα ψηφιακή εποχή

Η 2^η ενότητα του Συνεδρίου προσέγγισε το ζήτημα της ελευθερίας της έκφρασης στη νέα ψηφιακή εποχή. Υπό τον συντονισμό του Κωνσταντίνου Μποτόπουλου, Διδάκτορα Συνταγματικού Δικαίου, πρ. Ευρωβουλευτή και Προέδρου της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, Partner, LAMBADARIOS LAW FIRM, η Ελισσώ Γ. Αναστασιάδου, Διδάκτωρ Συνταγματικού Δικαίου Νομικής Σχολής Α.Π.Θ., Μέλος Σ.Ε.Π. του Ε.Α.Π. και Ειδικό Επιστημονικό Προσωπικό του Α.Σ.Ε.Π., εισηγήθηκε ως προς τις μορφές και τα κριτήρια στάθμισης της ελευθερίας της έκφρασης στο πεδίο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Ο  Σωτήρης Τριανταφύλλου, Διδάκτορας Τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου, Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ενώσεων Συντακτών (ΠΟΕΣΥ), μίλησε για το νέο επικοινωνιακό τοπίο, την ελευθερία του Τύπου και τις αγωγές τύπου SLAPPs. Ο Ηλίας Γ. Αναγνωστόπουλος, Ομ. Καθηγητής ΕΚΠΑ, Πρόεδρος Ένωσης Ελλήνων Ποινικολόγων, ανέλυσε την ποινική προστασία της τιμής μετά τον προσφάτως ψηφισθέντα Ν 5090/2024, ενώ, τέλος, η Βάλια Καϊμάκη, Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Ψηφιακών Μέσων και Επικοινωνίας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο, ανέπτυξε το ζήτημα της επίδρασης των Influencers στην παραγωγή και την κατανάλωση ειδήσεων.

3^η συνεδρία

16:30 – 17:45  Από τον καταναλωτή στον χρήστη ψηφιακών υπηρεσιών. Συζητώντας για την Digital Services Act υπό το πρίσμα άλλων ενωσιακών νομοθετημάτων

Στην 3η ενότητα, με θέμα τον καταναλωτή υπό την ιδιότητα του χρήστη ψηφιακών υπηρεσιών, αναλύθηκε η Digital Services Act υπό το πρίσμα άλλων ενωσιακών νομοθετημάτων, με συντονιστή τον Ευάγγελο Μαργαρίτη, Δικηγόρο, Δρ. Νομικής, PostDoc Νομικής Αθηνών, CIPP/E. Ο Δημήτρης Βαρουτάς, Αντιπρόεδρος Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών & Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ), μίλησε για τη DSA και αναφέρθηκε ιδιαίτερα στα ζητήματα εποπτείας περιεχομένου (content moderation). Ο Λεωνίδας Κανέλλος, Δικηγόρος ΔΝ, Telecom Experts ανέπτυξε τη σχέση της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες (DSA) και της Τεχνητής Νοημοσύνης, ενώ η Μίνα Ζούλοβιτς, Δικηγόρος L.L.M, Partner Zoulovits-Kontogeorgou Law Firm, Digital Transformation & Privacy Legal Expert, Μέλος του Multistakeholder Expert Group για την παρακολούθηση της υλοποίησης του GDPR (E-Commerce Europe Team), αναφέρθηκε στα πρακτικά ζητήματα εφαρμογής των υποχρεώσεων δέουσας επιμέλειας που γεννώνται από τη DSA ανά κατηγορία Ενδιάμεσου Παρόχου. Τέλος, η Γεωργία Σταυροπούλου, Senior Associate, KLC μίλησε για την απαγόρευση των Dark Patterns από τη DSA.

4^η Συνεδρία

17:45 – 19:15 AI and IP

Την τελευταία ενότητα, με θέμα τη σχέση AI and IP συντόνισε η Ειρήνη Σταματούδη, Δικηγόρος, Καθηγήτρια, Νομική Σχολή, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας. Ο Γιώργος Μπαμπέτας, Επίκ. Καθηγητής Εμπορικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, εστίασε στην εφαρμογή του Δικαίου Πνευματικής Ιδιοκτησίας στην περίπτωση της τρισδιάστατης εκτύπωσης. Ο Peter Yu, Professor of Law and Communication and Director, Center for Law and Intellectual Property, Texas A&M School of Law, μίλησε για το μέλλον του δικαίου πνευματικής ιδιοκτησίας στην εποχή της αυτόνομης δημιουργίας έργων μέσω ΑΙ. Στη συνέχεια, ο Θεόδωρος Χίου, Δ.Ν., Δικηγόρος, Μεταδιδακτορικός Ερευνητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ, ανέπτυξε τα νομικά ζητήματα και τις συναφείς νομοθετικές πρωτοβουλίες στην περίπτωση που προστατευόμενα έργα χρησιμοποιούνται ως (μεγάλα) δεδομένα «εκπαίδευσης συστημάτων» ΤΝ. Το Συνέδριο ολοκληρώθηκε με την ομιλία της Αντιγόνης Παπανικολάου, Νομικής Συμβούλου και Διευθύντριας Νομικών & Εταιρικών υποθέσεων, Ελλάδα, Κύπρος, Μάλτα, Microsoft, σχετικά με τις δεσμεύσεις της Microsoft για υπεύθυνη ΤΝ και προστασία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας των καταναλωτών.

Δείτε περισσότερα στιγμιότυπα