Ο Συνήγορος του Πολίτη, στο πλαίσιο της αποστολής του για την προάσπιση και προαγωγή
των δικαιωμάτων του παιδιού, πραγματοποίησε παρέμβαση, ώστε να διαπιστώσει τα ποσοστά της σχολικής διαρροής στη χώρα -λαμβάνοντας υπόψη και τα προσκόμματα στην
πρόσβαση κατά την περίοδο της πανδημίας- και να συλλέξει στοιχεία ως προς τον
υφιστάμενο μηχανισμό παρακολούθησης της φοίτησης στην πρωτοβάθμια και
δευτεροβάθμια εκπαίδευση, από το αρμόδιο Υπουργείο.
Ειδικότερα, η Ανεξάρτητη Αρχή, απευθύνθηκε στο Υπουργείο Παιδείας και στο Ινστιτούτο
Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ), επισημαίνοντας ότι, ύστερα από έρευνα στο διαδικτυακό
τόπο του φορέα, δεν κατέστη δυνατό να εντοπισθούν δημόσια αναρτημένα δεδομένα
αναφορικά με τη σχολική φοίτηση των παιδιών για το χρονικό διάστημα από το 2018 και
μετά. Ο Συνήγορος διατύπωσε ερωτήματα για τη μεθοδολογία της καταγραφής και τα
δεδομένα, τις προγραμματιζόμενες ενέργειες για την αναχαίτιση του φαινομένου της
σχολικής διαρροής, καθώς και για την κρίσιμη παράμετρο της παρακολούθησης της
εγγραφής του πληθυσμού ανηλίκων που, με βάση την ηλικία τους, θα πρέπει να φοιτήσουν
στην πρώτη εκπαιδευτική βαθμίδα (προνήπιο).
Συγκεκριμένα ο Συνήγορος, κατά την διάρκεια της έρευνας του, διαπίστωσε ότι δεν καθίσταται δυνατό να εντοπισθούν δημόσια αναρτημένα δεδομένα του ΙΕΠ αναφορικά με τη σχολική φοίτηση των παιδιών για το χρονικό διάστημα 2018-2022. Περαιτέρω, στις σχετικές με το ζήτημα δημοσιεύσεις της ΕΛΣΤΑΤ δεν καταγράφεται το ποσοστό των παιδιών που έχουν εγκαταλείψει οριστικά τη φοίτησή τους, γεγονός που καθιστά κατ’ ελάχιστον δυσχερή την ολοκληρωμένη εποπτεία των θεμάτων συμπερίληψης των παιδιών στην εκπαίδευση και κατ΄ επέκταση την λήψη κατάλληλων μέτρων άσκησης δημόσιας πολιτικής.
Επιπλέον, δεν είναι γνωστό εάν υφίσταται οποιοσδήποτε μηχανισμός για την
παρακολούθηση της εγγραφής των παιδιών στις σχολικές βαθμίδες με τη συμπλήρωση του
προβλεπόμενου ορίου ηλικίας, προκειμένου έγκαιρα να διαπιστώνεται το ποσοστό των
παιδιών που δεν έχουν εγγραφεί καθόλου στην υποχρεωτική εκπαίδευση.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην έκθεση «Education and Training Monitor 2022», αναφέρει ότι η Ελλάδα αποτελεί την τρίτη χώρα μεταξύ των 27 κρατών μελών της ΕΕ, μετά τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία, σε ποσοστό μη εγγεγραμμένων παιδιών στο σχολείο στην ηλικία των 15 ετών (άνω του 5%).
Το γεγονός αυτό αυξάνει τον κίνδυνο, κατά τον ΟΟΣΑ, τα παιδιά αυτά να παραμείνουν εκτός εκπαίδευσης/ κατάρτισης, να βρεθούν εκτός απασχόλησης, αλλά και σε κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού λαμβάνοντας υπόψη τη στατιστικά σημαντική συσχέτιση μεταξύ επιπέδου εκπαίδευσης και φτώχειας.
Το Υπουργείο Παιδείας, στο απαντητικό του έγγραφο προς την Αρχή, παρέθεσε τις ισχύουσες διατάξεις που έχουν θεσπιστεί για την αντιμετώπιση του φαινομένου της
διαρροής. Περαιτέρω, το Παρατηρητήριο του ΙΕΠ, στην απάντησή του, υπογράμμισε ότι
από το 2021 επεξεργάζεται μοναδικοποιημένα δεδομένα για τη μελέτη της μαθητικής
διαρροής βάσει των ήδη εγγεγραμμένων μαθητών και μαθητριών, αλλά δεν έχει
αρμοδιότητα ελέγχου των εγγραφών για την παρακολούθηση του πληθυσμού ανηλίκων που
θα έπρεπε να εγγράφονται στην πρώτη εκπαιδευτική βαθμίδα και ως εκ τούτου δεν διαθέτει
σχετικά στοιχεία. Επιπλέον ανέφερε ότι η επεξεργασία των δεδομένων για τη μελέτη της
μαθητικής διαρροής είναι σε εξέλιξη και η ολοκλήρωση αναμένεται εντός του 2024. Τέλος,
το ΙΕΠ επεσήμανε ότι τα δεδομένα που τηρούνται στο Παρατηρητήριο δεν περιλαμβάνουν
δημογραφικά στοιχεία σχετικά με ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, όπως ενδεικτικά η εθνική ή
εθνοτική καταγωγή και η αναπηρία.
Κατόπιν των ανωτέρω, λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία της απρόσκοπτης και αδιάλειπτης
φοίτησης, ιδίως κατά το στάδιο της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, ο Συνήγορος εκφράζει τον
έντονο προβληματισμό του για τα ακόλουθα ζητήματα:
- Την απουσία στοιχείων για το φαινόμενο της σχολικής διαρροής από το 2018 μέχρι
σήμερα. - Την αδυναμία άντλησης στοιχείων σχετικά με ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, τα οποία
κρίνονται ως απολύτως αναγκαία για την ανάδειξη τυχόν προβλημάτων και την
κατάλληλη σχεδίαση των πολιτικών στην κατεύθυνση της άρσης του αποκλεισμού
των ομάδων αυτών. - Τη μη παρακολούθηση της εγγραφής του πληθυσμού των παιδιών που θα έπρεπε
-με βάση το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο- να φοιτήσουν στην πρώτη εκπαιδευτική
βαθμίδα, με αποτέλεσμα τον κίνδυνο, ακόμη και τα στοιχεία που θα τύχουν
επεξεργασίας να μην αποτυπώνουν πλήρως τις προκλήσεις ως προς την πρόσβαση
στη φοίτηση, περιοριζόμενα στα παιδιά που έχουν εγγραφεί ήδη.