«Πρόσω ολοταχώς» έχει βάλει το Υπουργείο Δικαιοσύνης ως προς την εδραίωση της Τεχνητής Νοημοσύνης στον δικαστικό κόσμο, έχοντας στο πλευρό του βασικούς εκπροσώπους του, όπως οι δικαστικοί υπάλληλοι. Το NB Daily, με την εδραία πεποίθηση ότι το τρένο της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης δεν πρέπει να χαθεί για την Ελληνική Δικαιοσύνη, δίδει ιδιαίτερη έμφαση στις αλλαγές που κοντοζυγώνουν, δημοσιεύοντας μελέτη-πρόταση που υπεβλήθη μόλις τον Νοέμβριο στον αρμόδιο Υπουργό Γιώργο Φλωρίδη, με την υπογραφή τεσσάρων δικαστικών υπαλλήλων. Πρόκειται για τους Λιάτσο Δημήτριο, Δικαστικό Υπάλληλο Εισαγγελίας Εφετών Αθηνών, Ρηγάτο Ευάγγελο, Δικαστικό Υπάλληλο Πρωτοδικείου Αιτ/νίας (Αγρίνιο), Παλασκώνη Κωνσταντίνο, Δικαστικό Υπάλληλο Πρωτοδικείου Αιτ/νίας (Μεσολόγγι) και Παρασκευά Δημήτριο, Δικαστικό Υπάλληλο Εφετείου Αθηνών.
Δείτε αναλυτικά την πρόταση:
Η ψηφιοποίηση του δικαστικού συστήματος είναι πλέον αναγκαιότητα, με στόχο τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας. Στο πλαίσιο αυτό, η χρήση Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) στη μετάφραση δικαστικών εγγράφων αποτελεί σημαντικό βήμα για την ενίσχυση της ταχύτητας και της ακρίβειας, ιδιαίτερα σε πολυγλωσσικές υποθέσεις. Αυτή η πρόταση εξετάζει τον ρόλο της ΤΝ ως εργαλείου μετάφρασης, τα πλεονεκτήματα που προσφέρει και τις δυνατότητες εφαρμογής της, εντάσσοντας παράλληλα τις δικαστικές υπηρεσίες στα πλαίσια του φυσικού μονοπωλίου και του δημόσιου αγαθού.
Οι δικαστικές υπηρεσίες πληρούν τα χαρακτηριστικά ενός δημόσιου αγαθού:
• Μη Ανταγωνιστικότητα στη Χρήση (Non-Rivalry): Η χρήση των υπηρεσιών από ένα άτομο δεν μειώνει τη διαθεσιμότητά τους για άλλους. Παρά τις χρονικές καθυστερήσεις, η δικαιοσύνη ως θεσμός παραμένει διαθέσιμη για όλους.
• Μη Αποκλεισμός από τη Χρήση (Non-Excludability): Η πρόσβαση στις δικαστικές υπηρεσίες δεν αποκλείει κανέναν, ανεξαρτήτως οικονομικής ή κοινωνικής κατάστασης, ιδιαίτερα μέσω της παροχής νομικής βοήθειας.
Ως φυσικό μονοπώλιο, οι δικαστικές υπηρεσίες λειτουργούν πιο αποδοτικά όταν συγκεντρώνονται υπό κρατική διαχείριση, λόγω:
• Φθίνοντος Μέσου Κόστους: Το κόστος ανά υπόθεση μειώνεται όσο αυξάνονται οι υποθέσεις, καθώς οι σταθερές δαπάνες (υποδομές, πληροφοριακά συστήματα) επιμερίζονται σε περισσότερες υποθέσεις.
• Οικονομιών Κλίμακας: Ένα κεντρικό σύστημα αποφεύγει επικαλύψεις και συγκρούσεις αποφάσεων, διασφαλίζοντας συνοχή και ομοιομορφία στην απονομή δικαιοσύνης.
Τεχνητή Νοημοσύνη στις Μεταφράσεις Δικαστικών Εγγράφων
Τα πλεονεκτήματα χρήσης είναι τα εξής:
• Ταχύτητα και Ακρίβεια: Εργαλεία όπως το Wordvice AI και το Alexa επιτρέπουν τη μετάφραση εγγράφων με ακρίβεια άνω του 99%, μειώνοντας τον χρόνο από ημέρες σε δευτερόλεπτα.
• Μείωση Κόστους: Οι αυτοματοποιημένες μεταφράσεις εξαλείφουν μεγάλο μέρος των εξόδων που απαιτούνται για ανθρώπινες μεταφράσεις, ενώ συνδυασμός ΤΝ με ανθρώπινη επιμέλεια, όπως στις πλατφόρμες της ulit.ai, προσφέρει άριστα αποτελέσματα.
• Αυξημένη Δικαστική Αποδοτικότητα: Οι μεταφράσεις ολοκληρώνονται ταχύτερα, διευκολύνοντας τη διεκπεραίωση διεθνών υποθέσεων και μειώνοντας τις καθυστερήσεις.
Εξειδικευμένα εργαλεία
• Systran Legal: Εξειδικεύεται στη μετάφραση νομικών κειμένων, διασφαλίζοντας τη σωστή χρήση της νομικής ορολογίας.
• Platify AI: Παρέχει λύσεις προσαρμοσμένες για πολυγλωσσικές δίκες, εξασφαλίζοντας διαφάνεια και ακρίβεια σε όλες τις φάσεις της δικαστικής διαδικασίας.
Διεθνείς πρακτικές
Εσθονία
• Το 99% των δημόσιων υπηρεσιών, περιλαμβανομένων των δικαστικών, είναι ηλεκτρονικά προσβάσιμες.
• Η πλατφόρμα e-File παρέχει δεδομένα σε δικαστήρια, εισαγγελίες, αστυνομία και σωφρονιστικά καταστήματα, ενώ όλες οι επικοινωνίες μεταξύ δικαστικών υπηρεσιών πραγματοποιούνται ψηφιακά.
• Η χρήση ΤΝ στις μεταφράσεις και στις διαδικασίες μειώνει δραστικά τους χρόνους διεκπεραίωσης υποθέσεων.
Αυστρία
• Η εφαρμογή ERV (Elektronischer Rechtsverkehr) από το 1990 επέτρεψε την ηλεκτρονική επικοινωνία μεταξύ δικαστηρίων και διαδίκων.
• Το JustizOnline, από το 2020, παρέχει στους πολίτες πρόσβαση σε ένδικα μέσα, ηλεκτρονικές κοινοποιήσεις και άλλες δικαστικές υπηρεσίες.
Ισπανία
Με το Βασιλικό Διάταγμα 6/2023, οι τηλεματικές δίκες προτιμώνται έναντι της φυσικής παρουσίας, ενώ η δικογραφία και οι αποφάσεις διακινούνται ψηφιακά, επιταχύνοντας τις διαδικασίες.
Οφέλη Ενσωμάτωσης στην Ελλάδα
• Αύξηση Ταχύτητας: Η μετάφραση εγγράφων πραγματοποιείται σε δευτερόλεπτα, μειώνοντας τις καθυστερήσεις σε υποθέσεις δικαστικής συνδρομής.
• Μείωση Λειτουργικού Κόστους: Η αυτοματοποίηση των μεταφράσεων μειώνει τις δαπάνες (πληρωμή μεταφραστών, εργατοωρών απασχόλησης προσωπικού για συλλογή εγγράφων, αποσυμφόρηση τμήματος λογιστηρίου), ενώ οι σταθερές επενδύσεις επιμερίζονται σε μεγαλύτερο όγκο υποθέσεων (οικονομίες κλίμακας).
• Διαφάνεια και Ακρίβεια: Η χρήση εξειδικευμένων εργαλείων διασφαλίζει την ορθή μετάφραση νομικών όρων, αποτρέποντας λάθη που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την έκβαση υποθέσεων.
• Ενίσχυση Διεθνούς Συνεργασίας: Διευκολύνεται η συνεργασία με ξένες δικαστικές αρχές, ενισχύοντας τη διεθνή φήμη του ελληνικού δικαστικού συστήματος.
• Οικονομία: Η οικοδόμηση ενός αποτελεσματικού δικαστικού συστήματος αποτελεί κρίσιμο πυλώνα για την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης. Οι καθυστερήσεις στην απονομή δικαιοσύνης και η έλλειψη εμπιστοσύνης στην ταχύτητα και την αποτελεσματικότητα του συστήματος αποθαρρύνουν τις επενδύσεις και επιβαρύνουν το επιχειρηματικό περιβάλλον.
Ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) αναδεικνύει τη σημασία του ζητήματος, μετρώντας ως κριτήριο το συνολικό ποσό των οικονομικών απαιτήσεων που παραμένουν «εγκλωβισμένες» στο δικαστικό σύστημα, σε σχέση με το ΑΕΠ της κάθε χώρας. Αυτός ο δείκτης καταδεικνύει ότι η αναποτελεσματικότητα του συστήματος μπορεί να επιφέρει σημαντική οικονομική ζημία, περιορίζοντας τη ρευστότητα και τη δυνατότητα αξιοποίησης των πόρων.
Η βελτίωση του δικαστικού συστήματος μέσω της υιοθέτησης σύγχρονων εργαλείων, όπως η ψηφιοποίηση και η ενσωμάτωση Τεχνητής Νοημοσύνης, μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στην επιτάχυνση της απονομής δικαιοσύνης, μειώνοντας τους χρόνους διεκπεραίωσης και ενισχύοντας την εμπιστοσύνη των επενδυτών.
Προτεινόμενες ενέργειες
• Πιλοτική Εφαρμογή: Εφαρμογή εργαλείων ΤΝ, όπως το ulit.ai, σε επιλεγμένες δικαστικές υπηρεσίες για αξιολόγηση.
• Εκπαίδευση Δικαστικών Υπαλλήλων: Οργάνωση σεμιναρίων για τη χρήση των εργαλείων ΤΝ και την εξοικείωση με τις τεχνολογίες ψηφιακής διαχείρισης εγγράφων.
• Σύνδεση με Υφιστάμενα Συστήματα: Ενσωμάτωση εργαλείων ΤΝ στις υπάρχουσες πλατφόρμες ηλεκτρονικής δικαιοσύνης (π.χ., e-Justice).
• Συνεργασία με Εξειδικευμένους Παρόχους: Συνεργασία με εταιρείες τεχνολογίας για την ανάπτυξη προσαρμοσμένων εργαλείων μετάφρασης δικαστικών εγγράφων.
Συμπέρασμα και Γενικές Παρατηρήσεις
Η κατάργηση της Μεταφραστικής Υπηρεσίας του ΥΠΕΞ και η αντικατάστασή της με το Σώμα Πιστοποιημένων Μεταφραστών έχει προκαλέσει σοβαρές δυσλειτουργίες. Η διαδικασία εύρεσης μεταφραστή μέσω της Γραμματείας, η εξασφάλιση οικονομικών προσφορών και η έγκριση πιστώσεων από το Υπουργείο Δικαιοσύνης συχνά καθυστερούν, ενώ το διοικητικό βάρος για τις δικαστικές και εισαγγελικές γραμματείες είναι δυσανάλογο. Τα υψηλά κόστη και η έλλειψη επαρκών κονδυλίων επιτείνουν την ανάγκη για μια πιο αποδοτική λύση, όπως η εισαγωγή εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) στη μετάφραση δικαστικών εγγράφων.
Η πιλοτική χρήση εργαλείων ΤΝ για μηχανική μετάφραση μπορεί να προσφέρει άμεσες και οικονομικότερες λύσεις, υπό την προϋπόθεση ότι θα συνοδεύεται από νομοθετική ρύθμιση. Αυτή θα διασφαλίζει ότι οι μεταφράσεις μέσω ΤΝ γίνονται αποδεκτές στα δικαστήρια, διατηρώντας παράλληλα την εγκυρότητά τους. Μέχρι την πλήρη ωρίμανση των τεχνολογιών αυτών, η διαδικασία μπορεί να περιλαμβάνει έλεγχο και επικύρωση από πιστοποιημένους μεταφραστές, ώστε να διασφαλίζεται η ακρίβεια και η ισχύς των εγγράφων, ελαχιστοποιώντας τον κίνδυνο ακυρότητας.
Με μια απλή αναζήτηση στις αναρτήσεις του Υπουργείου Δικαιοσύνης στο πρόγραμμα “Διαύγεια” διαπιστώνεται ότι για χρονικό διάστημα 10 ημερών πληρώνονται χρηματικά ποσά ύψους 14.000€, δαπάνη η οποία επιβαρύνει τον προϋπολογισμό εξόδων του Υπουργείου Δικαιοσύνης. Το ποσό αυτό συνάγει εύλογα συμπεράσματα για τα υπέρογκα ποσά που δαπανώνται σε βάθος ενός οικονομικού έτους.
Τούτο εγείρει ερωτήματα σχετικά με την αρχή της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης. Η αρχή της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης αποτελεί θεμέλιο της ορθολογικής χρήσης των δημόσιων πόρων και εξειδικεύεται στις αρχές της οικονομικότητας, της αποδοτικότητας και της αποτελεσματικότητας. Αυτές οι αρχές διέπουν τη διαχείριση των δημοσίων δαπανών και βρίσκουν ιδιαίτερη εφαρμογή στις δημόσιες συμβάσεις, όπου η διαφάνεια και η αποτελεσματική κατανομή των πόρων είναι κρίσιμες. Σύμφωνα με τον ν. 4412/2016 (άρθρο 18 παρ. 1), οι αναθέτουσες αρχές οφείλουν να λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για τη διασφάλιση της αποδοτικότητας και της χρηστής διαχείρισης των διαθέσιμων πόρων, ενισχύοντας τη βιώσιμη και υπεύθυνη χρήση των κρατικών κονδυλίων.
Η εισαγωγή εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης, όπως τα συστήματα αυτόματης μετάφρασης, θα μπορούσε να περιορίσει τις δαπάνες, διασφαλίζοντας καλύτερη κατανομή των πόρων. Εντός του πλαισίου της χρηστής διαχείρισης, η επένδυση σε τέτοια τεχνολογικά εργαλεία όχι μόνο μειώνει το λειτουργικό κόστος αλλά και διασφαλίζει την ταχύτητα και ακρίβεια στις διαδικασίες. Επιπλέον, η ενσωμάτωση τέτοιων λύσεων ενισχύει τη διαφάνεια, καθώς περιορίζει την εξάρτηση από εξωτερικούς παρόχους, εξυπηρετώντας παράλληλα την ανάγκη για ασφάλεια δεδομένων και αποτελεσματικότητα. Αυτός ο στρατηγικός μετασχηματισμός είναι απαραίτητος για την ευθυγράμμιση της δαπάνης με τις αρχές χρηστής διαχείρισης.
Αναδεικνύεται επιπλέον η ανάγκη για προσήλωση στην αρχή της χρηστής διοίκησης. Η χρηστή διοίκηση επιτάσσει την αποτελεσματική διαχείριση των πόρων, τη διαφάνεια και τη λογοδοσία, με στόχο τη βέλτιστη εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος. Η ανάλυση του κόστους σε ετήσια βάση μπορεί να αποκαλύψει υπερβάσεις που δεν συνάδουν με την ορθολογική κατανομή πόρων. Επιπλέον, η εξάρτηση από εξωτερικές υπηρεσίες χωρίς μακροπρόθεσμο σχεδιασμό ενδέχεται να δημιουργεί μη βιώσιμες πρακτικές που επιβαρύνουν τον προϋπολογισμό του Υπουργείου.
Η εισαγωγή τεχνολογικών εργαλείων, όπως τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης για αυτόματη μετάφραση, μπορεί να ευθυγραμμίσει τη δαπάνη με τις αρχές της χρηστής διοίκησης. Αυτή η προσέγγιση μειώνει το κόστος μέσω της αυτοματοποίησης, ενισχύει την ταχύτητα των διαδικασιών και διασφαλίζει την ακρίβεια, εξαλείφοντας την ανάγκη για επαναλαμβανόμενες εξωτερικές αναθέσεις. Επιπλέον, η χρήση σύγχρονων εργαλείων ευνοεί τη λογοδοσία και τη διαφάνεια, περιορίζοντας τις πιθανότητες σπατάλης και ενισχύοντας την εμπιστοσύνη των πολιτών προς τη δημόσια διοίκηση. Αυτή η στρατηγική προσαρμογή θα μπορούσε να αποτελέσει πρότυπο διαχείρισης για άλλες δημόσιες υπηρεσίες.
Η ενσωμάτωση εργαλείων ΤΝ για τη μετάφραση δικαστικών εγγράφων είναι ένα απαραίτητο βήμα για τον εκσυγχρονισμό του ελληνικού δικαστικού συστήματος. Με διεθνή παραδείγματα να δείχνουν τον δρόμο, η υιοθέτηση αυτών των τεχνολογιών θα συμβάλει στη μείωση καθυστερήσεων, στη βελτίωση της αποδοτικότητας και στην ενίσχυση της διαφάνειας. Παράλληλα, η Ελλάδα μπορεί να εδραιωθεί ως ένα σύγχρονο και αποδοτικό δικαστικό περιβάλλον, προσελκύοντας επενδύσεις και ενισχύοντας την εμπιστοσύνη των πολιτών και των επιχειρήσεων στη δικαιοσύνη.
* Ο κ. Ευάγγελος Γ. Ρηγάτος είναι Δικαστικός Υπάλληλος, κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου MBA. Είναι εκλεγμένος -για δεύτερη συνεχόμενη θητεία- εκπρόσωπος στην Ομοσπονδία Δικαστικών Υπαλλήλων Ελλάδας, αντιπρόσωπος της Αιτωλοακαρνανίας στο Οικονομικό Επιμελητήριο Ελλάδας και μέλος του νεοσύστατου Ομίλου Προβληματισμού για τον Εκσυγχρονισμό της Δικαιοσύνης.