Στη Βουλή έχει κατατεθεί το σχέδιο νόμου που συνδέει το παρελθόν και το μέλλον της δικαστηριακής πραγματικότητας, με παρεμβάσεις στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, τον Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών καθώς και τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, σκόπιμες για την εφαρμογή του νέου Δικαστικού Χάρτη, από τις 16 Σεπτεμβρίου.
Ο Υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης είχε παρουσιάσει το πλέγμα των νομοθετικών διατάξεων στις 30 Ιουλίου στο Υπουργικό Συμβούλιο, ενώ σήμερα το σχέδιο νόμου έχει κατατεθεί πλέον στη Βουλή, έχοντας τεθεί σε τροχιά συζήτησης στη Διαρκή Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι με τις ρυθμίσεις επιδιώκεται και η ενίσχυση του θεσμού της Δικαστικής Αστυνομίας.
Μπορείτε να δείτε αναλυτικά όλες τις ρυθμίσεις, όπως έχουν κατατεθεί στο Κοινοβούλιο, εδώ.
Οι βασικές επιδιώξεις
Βασικός στόχος είναι η εναρμόνιση των δύο βασικών νομοθετημάτων (Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας και Κώδικας Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάσταση Δικαστικών Λειτουργών), καθώς και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας με τα οριζόμενα στον ν. 5108/2024 (Δικαστικός Χάρτης). Η ενοποίηση του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας και η κατάργηση των Ειρηνοδικείων, επιφέρει θεμελιώδεις αλλαγές στην Πολιτική Δικονομία αλλά και στις εσωτερικές υπηρεσιακές σχέσεις των δικαστικών λειτουργών.
Η ενοποίηση του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας των πολιτικών και ποινικών δικαστηρίων (Ειρηνοδικεία και Πρωτοδικεία) και η χωροταξική αναδιάρθρωση των δικαστηρίων της πολιτικής και ποινικής δικαιοσύνης, δημιούργησε ζητήματα επικαιροποίησης του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας που επιβάλλουν την τροποποίηση των διατάξεών του. Με τον τρόπο αυτό, αποφεύγονται ζητήματα παρερμηνείας και σύγκρουσης διατάξεων. Περαιτέρω ρυθμίζονται οι κανόνες δικαίου που καθορίζουν την λειτουργία των οργάνων απονομής της Δικαιοσύνης και τις υπηρεσιακές σχέσεις μεταξύ τους.
Η εναρμόνιση του νομοθετικού πλαισίου υποβοηθά το έργο των δικαστικών αρχών, συμβάλλει στην επιτάχυνση της απονομής της Δικαιοσύνης και στη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών που παρέχονται προς τους πολίτες, με την αποφυγή μεταξύ άλλων της καθυστέρησης έκδοσης των δικαστικών αποφάσεων.
Ο Κώδικας της Πολιτικής Δικονομίας είναι το εργαλείο με βάση το οποίο η απονομή της πολιτικής δικαιοσύνης στην Ελλάδα καθίσταται προσιτή σε όλους. Οφείλει να ακολουθεί τις εξελίξεις του ν. 5108/2024 ώστε να δημιουργείται ένα περιβάλλον ταχύτητας και ασφάλειας δικαίου. Επίσης, ο Κώδικας Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών επιλύει χωρίς αμφισβητήσεις θέματα υπηρεσιακής εξέλιξης των δικαστών, με τρόπο που να περιφρουρείται η προσωπική και λειτουργική ανεξαρτησία τους.
Οι σημαντικές αλλαγές
Εκεί όπου οριζόταν Eιρηνοδικείο, ορίζεται εφεξής ως αρμόδιο το Πρωτοδικείο, ειδικότερα το Μονομελές Πρωτοδικείο. Οι υποθέσεις του Ειρηνοδικείου θα υπάγονται στον Ά βαθμό στο Μονομελές Πρωτοδικείο.
Προβλέπεται ότι στην αρμοδιότητα των Πολυμελών Πρωτοδικείων υπάγονται οι εφέσεις κατά των αποφάσεων των Μονομελών Πρωτοδικείων της περιφέρειάς τους:
α) όταν η αξία του αντικειμένου της διαφοράς δεν υπερβαίνει τις τριάντα χιλιάδες (30.000) ευρώ,
β) της περ. 1) του άρθρου 16 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, εφόσον το συμφωνημένο μηνιαίο μίσθωμα δεν υπερβαίνει τα οκτακόσια (800) ευρώ,
γ) των περ. 2) έως 13) του άρθρου 16 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, εφόσον η αξία του αντικειμένου της διαφοράς δεν υπερβαίνει τις τριάντα χιλιάδες (30.000) ευρώ,
δ) των περ. 14) έως 24) του άρθρου 16 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, ανεξάρτητα από την αξία του αντικειμένου της διαφοράς.
Στο κεφάλαιο της Αναγκαστικής Εκτέλεσης, υπάρχουν τρεις σημαντικές αλλαγές:
Προβλέπεται ότι ο δικαστικός επιμελητής μπορεί να συγκεντρώνει στοιχεία και έγγραφα ενδεικτικά της αξίας του κατασχεμένου ακινήτου, όπως οικοδομικές άδειες, τοπογραφικά διαγράμματα και κατόψεις, και να τα παραδίδει στον υπάλληλο του πλειστηριασμού ο οποίος τα αναρτά στη σχετική ιστοσελίδα το αργότερο τριάντα ημέρες προ του πλειστηριασμού.
Επίσης, προβλέπεται η μη επιβάρυνση του υπερθεματιστή-νέου κυρίου με χρέη του ακινήτου που βάρυναν τον παλιό ιδιοκτήτη σε περίπτωση αναγκαστικού δημοσίου πλειστηριασμού, που αφορά απαιτήσεις από παροχή υπηρεσιών κοινής ωφέλειας και συγκεκριμένα ηλεκτρικής ενέργειας, άρδευσης, ύδρευσης και φυσικού αερίου.
Δίδεται η δυνατότητα διενέργειας του πλειστηριασμού ενώπιον συμβολαιογράφου του συμβολαιογραφικού συλλόγου όμορης περιφέρειας – πέραν του τόπου του ακινήτου.
Παρεμβάσεις στον Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών περιλαμβάνονται στο τρίτο μέρος.
Οι διατάξεις για Ειρηνοδικεία και Ειρηνοδίκες καθώς και σε Πταισματοδικεία και Πταισματοδίκες καταργούνται.
Ειρηνοδίκες και Πταισματοδίκες αντικαθίστανται όπου απαιτείται από τους δικαστές της ειδικής επετηρίδας.
Εισάγεται η έννοια Εισαγγελείς παράλληλης ή περιφερειακής έδρας εισαγγελίας σχετικά με τη διεύθυνση των Εισαγγελιών.
Αντικαθίσταται η διάταξη για τον διορισμό και την προαγωγή των Ειρηνοδικών, και πλέον ρυθμίζεται η διαδικασία και οι προϋποθέσεις ένταξης των Πρωτοδικών της ειδικής επετηρίδας στη γενική επετηρίδα, σε εναρμόνιση με τα αντίστοιχα άρθρα του ν. 5108/2024.
Στους υπηρετούντες κατά την έναρξη ισχύος του ν. 5108/2024 ειρηνοδίκες, παρέχεται το δικαίωμα ένταξης στη γενική επετηρίδα, έπειτα από αίτηση τους, εφόσον έχουν ολοκληρώσει τα προγράμματα επιμόρφωσης και έχουν μία τουλάχιστον έκθεση επιθεώρησης από τον αρμόδιο Επιθεωρητή του Αρείου Πάγου.
Κατοχυρώνεται ο ενιαίος χαρακτήρας των οργανικών θέσεων όλων των Πρωτοδικών, γενικής και ειδικής επετηρίδας και σηματοδοτείται ο ενιαίος χαρακτήρας της ενοποίησης του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας.
Περιγράφεται το πώς θα συγκροτούνται οι δικαστικοί σχηματισμοί καθώς και ο τρόπος αναπλήρωσης μεταξύ των δικαστικών λειτουργών με τη θέσπιση δυνατότητας συμμετοχής όλων των Πρωτοδικών, γενικής ή ειδικής επετηρίδας στις πολυμελείς συνθέσεις και ιδίως στη σύνθεση του ΜΟΔ.
Εξειδικεύεται ο τρόπος σύστασης και λειτουργίας ειδικού ποινικού τμήματος στο Πρωτοδικείο Αθηνών. Μεταξύ άλλων προβλέπεται η διάρκεια της θητείας των δικαστών που θα υπηρετούν στο Τμήμα αυτό, η δυνατότητα ανανέωσής της, η αποκλειστική απασχόληση των δικαστών του Τμήματος αυτού, ενώ ξεκαθαρίζεται ότι η δημιουργία ποινικού τμήματος δεν επηρεάζει την πρόβλεψη για συμμετοχή στις συνεδριάσεις του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών τόσο των παρέδρων Πρωτοδικείου όσο και των Πρωτοδικών ειδικής επετηρίδας, παρά την μη ένταξή τους στο ειδικό ποινικό τμήμα και παράλληλα με την συμμετοχή τους σε πολιτικές υπηρεσίες.
Θεσπίζεται η ιδιότητα του Προανακριτή – Πρωτοδίκη, υπηρεσία που ανατίθεται κατ’ αρχήν στους Πρωτοδίκες της ειδικής επετηρίδας και μόνο σε περίπτωση που δεν υπηρετούν στη συγκεκριμένη έδρα ή δεν επαρκούν, σε Πρωτοδίκη της γενικής επετηρίδας.
Solon και δικηγόροι
Σε εγρήγορση βρίσκονται ασφαλώς και οι συλλειτουργοί της Δικαιοσύνης. Σε ανακοίνωση που εξέδωσε ο ΔΣΑ, σύμφωνα με την ενημέρωσή του από το Πρωτοδικείο Αθηνών, ενόψει της εφαρμογής του Ν. 5108/2024 και των επικείμενων αλλαγών που επέρχονται:
«1] Η εκδίκαση όλων των ποινικών υποθέσεων θα μεταφερθεί στις εγκαταστάσεις του Πρωτοδικείου Αθηνών στην πρώην Σχολή Ευελπίδων. Για όσες ποινικές υποθέσεις (κακουργήματα) είχαν προσδιορισθεί προς εκδίκαση στο κτίριο του Πρωτοδικείου Αθηνών επί της οδού Δέγλερη, οι διάδικοι θα λάβουν από την Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών νέες κλήσεις για τον νέο τόπο εκδίκασής τους.
2] Στις εγκαταστάσεις του Πρωτοδικείου Αθηνών στην πρώην Σχολή Ευελπίδων θα παραμείνουν ως προς τις πολιτικές υποθέσεις τα ακροατήρια καθώς και οι γραμματείες της νέας τακτικής διαδικασίας αρμοδιότητος Πολυμελούς και Μονομελούς Πρωτοδικείου, καθώς και της διαδικασίας των ασφαλιστικών μέτρων και της εκούσιας δικαιοδοσίας αρμοδιότητος Πολυμελούς Πρωτοδικείου.
3] Τα ακροατήρια και οι γραμματείες των λοιπών διαδικασιών (ειδικών και εκουσίας) αρμοδιότητος Μονομελούς Πρωτοδικείου θα μεταφερθούν στο κτίριο που στεγάζεται σήμερα το καταργούμενο από 16.9.2024 Ειρηνοδικείο Αθηνών. Η ενημέρωση για τον προσδιορισμό των πολιτικών υποθέσεων που ήδη έχουν προσδιορισθεί ή θα έχουν προσδιορισθεί σε χρόνο μετά τις 16.9.2024 για το νέο τόπο / ακροατήριο εκδίκασής τους θα γίνει μέσω του συστήματος Solon με την επιμέλεια της οικείας γραμματείας, καθόσον δεν έγινε αποδεκτό από το Υπουργείο Δικαιοσύνης το αίτημα του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών να προβλεφθεί νομοθετικά η άνω ενημέρωση για τον νέο προσδιορισμό του τόπου εκδίκασης να λάβει χώρα για λόγους ασφάλειας δικαίου δια επιδόσεως οίκοθεν από τη γραμματεία του Δικαστηρίου. Επομένως, οι συνάδελφοι θα πρέπει να ενημερώνονται από το σύστημα Solon, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο αρ. 14 παρ. 4 του Ν. 5108/2024.
4] Ως προς τις υποθέσεις που έχουν προσδιορισθεί ή θα προσδιορισθούν σε χρόνο μετά τις 16.9.2024 προς εκδίκαση στα καταργούμενα Ειρηνοδικεία (Αθηνών, Αμαρουσίου, Αχαρνών, Λαυρίου, Νέας Ιωνίας, Ιλίου, Μαραθώνος, Μεγάρων, Περιστερίου και Χαλανδρίου), εκκρεμεί η έκδοση απόφασης της Διοίκησης του Πρωτοδικείου Αθηνών, με την οποία θα ορίζεται ο τόπος εκδίκασης τους. Ομοίως, θα εκδοθεί απόφαση της Διοίκησης του Πρωτοδικείου Αθηνών, με την οποία θα ορίζεται ο χώρος λειτουργίας των οικείων γραμματειών των καταργούμενων από 16.9.2024 Ειρηνοδικείων (λήψη αντιγράφων, κλείσιμο φακέλων, απόγραφα, πιστοποιητικά κλπ)
5] Αναμένεται, σύμφωνα με την ενημέρωση από το Υπουργείο Δικαιοσύνης, να ψηφιστούν από τη Βουλή πριν τις 16.9.2024 τροποποιήσεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, οι οποίες είναι απαραίτητες για τις δικονομικές αλλαγές που επέρχονται λόγω της εφαρμογής του νέου Δικαστικού Χάρτη.
Είναι προφανές ότι οι τροποποιήσεις του Ν. 5108/2024 θα επιφέρουν πλειάδα αλλαγών και ανακατατάξεων στην καθημερινή λειτουργία και απονομή της Δικαιοσύνης, τόσο στην Επικράτεια όσο και στην Αττική για τις οποίες, παρά τις επισημάνσεις και τις διαμαρτυρίες που έχουμε κάνει δεν έχουμε λάβει πειστικές απαντήσεις, ιδίως για τον κίνδυνο ερημοδικιών και άλλων προβλημάτων καθημερινής λειτουργίας.
Έτσι, δια της παρούσης, εφιστούμε την προσοχή σε όλους τους συναδέλφους για την παρακολούθηση του προσδιορισμού των υποθέσεών τους μέσω του συστήματος Solon.
Επίσης, θα πρέπει να ενημερώνεστε μέσω της ιστοσελίδας του ΔΣΑ για τις εκδοθησόμενες αποφάσεις / πράξεις / ανακοινώσεις της Διοίκησης του (κεντρικού) Πρωτοδικείου Αθηνών αναφορικά με τα άνω ζητήματα».