Το Μονομελές Διοικητικό Πρωτοδικείο Πειραιά «μπλόκαρε» κατάσχεση κύριας κατοικίας για ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο εξαιτίας παραβίασης της αρχής της αναλογικότητας (ΜΔΠρΠειρ 2668/2023).
Η υπόθεση που ήχθη ενώπιον του Μονομελούς Διοικητικού Πρωτοδικείου Πειραιά αφορούσε ανακοπή στο πλαίσιο διαδικασίας διοικητικής εκτέλεσης με στόχο την ακύρωση της κατάσχεσης που είχε επιβληθεί στην κύρια κατοικία του ανακόπτοντος λόγω ληξιπρόθεσμων οφειλών προς το Δημόσιο. Το Μονομελές Διοικητικό Πρωτοδικείο Πειραιά, αξιοποιώντας την αρχή της αναλογικότητας, ακύρωσε τελικώς την έκθεση αναγκαστικής κατάσχεσης ακινήτου.
Πιο συγκεκριμένα, το Μονομελές Διοικητικό Πρωτοδικείο Πειραιά, στο πλαίσιο της συλλογιστικής του πορείας σημείωσε μεταξύ άλλων ότι, σύμφωνα με το άρθρο 75 του (προϊσχύσαντος) Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων, «1. Παράλειψις ή ακυρότης των πράξεων εκτελέσεως δύναται να προταθή υπό του οφειλέτου αν αύτη αποδεικνύεται εξ αυτών τούτων των πράξεων και αν κατά την κρίσιν του Δικαστηρίου επήλθεν εις αυτόν βλάβη, μη δυναμένη να επανορθωθή άλλως ή κηρυσσομένης της ακυρότητος», ενώ το άρθρο 75Α του ίδιου κώδικα ορίζει ότι: «Παραλείψεις, ακυρότητες ή πλημμέλειες κατά τη διαδικασία απόκτησης οποιουδήποτε νόμιμου τίτλου σύμφωνα με το άρθρο 2 του παρόντος, καθώς και κατά τη διαδικασία της εκτέλεσης, δύνανται να προταθούν από τον οφειλέτη ως λόγος ακύρωσης, μόνο εάν αυτός επικαλείται και αποδεικνύει ότι εξαιτίας τους υπέστη βλάβη, η οποία δεν μπορεί να θεραπευτεί παρά μόνο με την ακύρωση».
Μάλιστα, σύμφωνα με το δικαστήριο, επί τη βάσει των παραπάνω διατάξεων, η κρίση του Προϊσταμένου ΔΟΥ για τη λήψη των μέτρων διοικητικής εκτέλεσης που προβλέπονται από τις διατάξεις αυτές είναι μεν ελεύθερη, όμως δεν πρέπει να παραβιάζει την αρχή της χρηστής διοίκησης και της αναλογικότητας, κατά την οποία η Διοίκηση οφείλει να απέχει από τη λήψη μέτρων αναγκαστικής είσπραξης, τα οποία δεν είναι αναγκαία ούτε κατάλληλα για την επίτευξη του σκοπού της είσπραξης των εσόδων, ενόψει των συγκεκριμένων περιστάσεων. Ειδικότερα, η αρχή της αναλογικότητας, που απορρέει από την έννοια και τους θεσμούς του κράτους δικαίου και κατοχυρώνεται ήδη ρητώς από το Σύνταγμα (άρθρο 25 παρ. 1 εδ. δ΄), αποτελεί ένα από τα κριτήρια που καθορίζουν τα άκρα όρια της διακριτικής ευχέρειας που έχει η Διοίκηση κατά την ενάσκηση της αρμοδιότητάς της, υπαγορεύει εντούτοις, μεταξύ του συγκεκριμένου διοικητικού μέτρου και του επιδιωκόμενου σκοπού, να υπάρχει εύλογη σχέση. Η σχέση όμως αυτή υφίσταται μόνο όταν το λαμβανόμενο μέτρο είναι κατάλληλο για την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού (καταλληλότητα), συνεπάγεται κατ’ ένταση και διάρκεια τα λιγότερα δυνατά μειονεκτήματα για τον διοικούμενο (αναγκαιότητα) και, τέλος, τα συνεπαγόμενα μειονεκτήματα δεν υπερσκελίζουν τα πλεονεκτήματα (αναλογικότητα).
Έτσι, λοιπόν, το δικαστήριο αφού έλαβε υπόψη του ότι: α) το κατασχεθέν ακίνητο αποτελεί την κύρια κατοικία του ανακόπτοντος, β) η αρμόδια φορολογική αρχή δεν επικαλείται κατά τρόπο ορισμένο, ούτε, προπάντων, αποδεικνύει ότι προτού προχωρήσει στην κατάσχεση της πρώτης κατοικίας του ανακόπτοντος εξάντλησε για την είσπραξη της επίμαχης απαίτησής τη λήψη λιγότερο επαχθών αναγκαστικών μέτρων σε βάρος του, όπως της κατάσχεσης τυχόν έτερων περιουσιακών στοιχείων του, και γ) προς ικανοποίηση απαίτησης του καθ’ ου Δημοσίου ύψους 15.146,54 ευρώ επιβλήθηκε αναγκαστική κατάσχεση σε εμπράγματο δικαίωμα του ανακόπτοντος επί του διαμερίσματος (κύριας κατοικίας του), η αξία, δε, του εν λόγω εμπράγματου δικαιώματος προσδιορίσθηκε από την αρμόδια δικαστική επιμελήτρια σε 150.000 ευρώ, έκρινε ότι η ένδικη κατάσχεση προς ικανοποίηση της προαναφερόμενης απαίτησης είναι μη νόμιμη, διότι αντιβαίνει στη συνταγματική αρχή της αναλογικότητας, την ίδια στιγμή μάλιστα που οι επικείμενες συνέπειες σε βάρος του ανακόπτοντος εξαιτίας της κατάσχεσης (απώλεια κύριας κατοικίας, διατάραξη της οικογενειακής και επαγγελματικής του ζωής), είναι δυσανάλογες προς τον επιδιωκόμενο από το καθ’ ου σκοπό (είσπραξη του μνημονευόμενου ποσού).
Δείτε τη σχετική Έκδοση: Αναγκαστική Είσπραξη των Δημοσίων Εσόδων κατά τον ΚΕΔΕ
Δείτε τη σχετική Έκδοση: Κώδικας Εισπράξεως Δημοσίων Εσόδων (ΚΕΔΕ – ΝΔ 356/1974)
Δείτε το σχετικό Σεμινάριο: Ο Νέος Κώδικας Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων (ΚΕΔΕ) – Ν 4978/2022