Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε απόφαση που εξέδωσε, στην υπόθεση C-598/21 | Všeobecná úverová banka, έκρινε ότι σε έλεγχο καταχρηστικότητας της ρήτρας σε σύμβαση καταναλωτικής πίστης όταν προς εξασφάλιση εκπλήρωσης της σύμβασης έχει συσταθεί εμπράγματη ασφάλεια επί της οικογενειακής κατοικίας ο εθνικός δικαστής πρέπει να λαμβάνει υπόψη του τις συνέπειες αποβολής από την κύρια κατοικία για τον οφειλέτη και την οικογένειά του.
Ιστορικό
Στη Σλοβακία, η τράπεζα Všeobecná úverová banka χορήγησε σε δύο πελάτες καταναλωτικό δάνειο με εικοσαετή περίοδο αποπληρωμής. Οι πελάτες συνέστησαν εμπράγματη ασφάλεια επί της οικογενειακής τους κατοικίας. Λόγω τρίμηνης καθυστέρησης ως προς την καταβολή ποσού περίπου 1000 ευρώ κατά το πρώτο έτος της σύμβασης, η τράπεζα ενεργοποίησε τη ρήτρα πρόωρης λύσης της συμβάσης. Η επίμαχη ρήτρα παρέχει τη δυνατότητα στην τράπεζα να αξιώσει την πρόωρη ολοσχερή εξόφληση του οφειλόμενου υπολοίπου και να επισπεύσει τον πλειστηριασμό της οικογενειακής κατοικίας. Οι πελάτες ζήτησαν από σλοβακικό δικαστήριο να αναστείλει τον πλειστηριασμό ο οποίος, κατ’ αυτούς, παραβιάζει τα δικαιώματά τους ως καταναλωτών.
Το σλοβακικό δίκαιο επιτρέπει την ενεργοποίηση μιας τέτοιας ρήτρας πρόωρης λύσης της συμβάσης αν ο δανειολήπτης καθυστερήσει επί τρίμηνο την καταβολή των δόσεων και αν ο δανειστής τηρήσει επιπροσθέτως την υποχρέωση όχλησης τουλάχιστον 15 ημέρες πριν από την άσκηση του δικαιώματος αυτού. Τα δικαστήρια δεν υποχρεούνται να ελέγχουν την αναλογικότητα της εν λόγω ρήτρας σε συνάρτηση με τη σοβαρότητα της αθέτησης από τον καταναλωτή των υποχρεώσεών του με γνώμονα το ποσό και τη διάρκεια της πίστωσης. Το σλοβακικό δικαστήριο ερωτά το Δικαστήριο αν ένας τέτοιος δικαστικός έλεγχος είναι συμβατός με το δίκαιο της Ένωσης.
Απόφαση ΔΕΕ
Το Δικαστήριο απαντά ότι ο δικαστικός έλεγχος του ενδεχομένως καταχρηστικού χαρακτήρα της ρήτρας πρέπει να περιλαμβάνει τον έλεγχο της αναλογικότητάς της. Συγκεκριμένα, διευκρινίζει ότι η επίμαχη ρήτρα πρόωρης λύσης της συμβάσης εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας για τις καταχρηστικές ρήτρες.
Ο ανωτέρω έλεγχος περιλαμβάνει εξέταση της σοβαρότητας της αθέτησης από τον καταναλωτή των συμβατικών του υποχρεώσεων, όπως εξέταση του ποσού των ληξιπρόθεσμων δόσεων οι οποίες δεν καταβλήθηκαν σε σχέση με το συνολικό ποσό της πίστωσης και τη διάρκεια της σύμβασης. Περαιτέρω, ο δικαστής πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις συνέπειες από την αποβολή του δανειολήπτη και της οικογένειάς του από τη στέγη που αποτελεί την κύρια κατοικία τους, δεδομένου ότι το δικαίωμα στην κατοικία είναι θεμελιώδες δικαίωμα. Αν ο δικαστής καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η ρήτρα είναι καταχρηστική, πρέπει να την αφήσει ανεφάρμοστη.
Δείτε τη σχετική Έκδοση: Το Νέο Δίκαιο Προστασίας Καταναλωτή: Ελληνικό – Ενωσιακό