«Τώρα αναγκαστικά πρέπει να πάρω κι εγώ μία ζωή από εσάς». Με αυτά τα λόγια ο κρατούμενος που εξέτιε ποινές για διακεκριμένες κλοπές και απόπειρα ανθρωποκτονίας, δολοφόνησε εν ψυχρώ σωφρονιστικό υπάλληλο, έπειτα από επίθεση με μαχαίρι. Αφορμή στάθηκε η απόρριψη αιτήματός του για υφ’ όρον απόλυση, λόγω κακής διαγωγής κατά το χρόνο κράτησής του. Ακολούθησε συμπλοκή και ξυλοδαρμός του κρατουμένου, ο οποίος άμεσα μετήχθη σε Αστυνομικό Τμήμα, φέροντας μώλωπες και εκδορές, για να του απαγγελθεί κατηγορία για ανθρωποκτονία.
Δύο ημέρες αργότερα, ο κρατούμενος μεταφέρθηκε στο Κατάστημα Κράτησης Κεντρικής Μακεδονίας III. Σαν θηρία στο κλουβί, ανέμεναν την άφιξή του οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι του καταστήματος και εν συνεχεία συγκατηγορούμενοι για την πράξη του βασανισμού κρατουμένου. Με συναισθήματα οργής και τα ένστικτα επιβίωσης να επικρατούν, σύντομα έγινε αντιληπτό ότι η υπόθεση δολοφονίας του συναδέλφου σωφρονιστικού υπαλλήλου δεν έκλεισε. Εξ αιτίας του τεταμένου κλίματος, ο Διευθυντής του καταστήματος κράτησης έδωσε εντολή να ληφθούν αυξημένα μέτρα επιφυλακής, τόσο από τους σωφρονιστικούς όσο και από την εξωτερική φρουρά της φυλακής και να τοποθετηθεί κάμερα σε κελί που χρησιμοποιούνταν για νεοεισερχόμενους, ώστε να παρακολουθούνται οι κινήσεις.
«Βγάλ’ τον έξω να τελειώνουμε…», «…θα περάσεις καλά, θα δεις τι θα πάθεις…»
Με ύβρεις και απειλές, ο κρατούμενος οδηγήθηκε για φωτογράφηση στον ειδικό χώρο αναμονής των κρατουμένων, προκειμένου να μην αποδοθούν οι εμφανείς σωματικές κακώσεις που ήδη έφερε πριν τη μεταγωγή του, στο προσωπικό του καταστήματος κράτησης Κεντρικής Μακεδονίας ΙΙΙ.
Σε συνθήκες ασφυξίας, με άπαντες τους συγκατηγορούμενους παρόντες, το θύμα φωτογραφήθηκε στο διάδρομο και μεταφέρθηκε στο δίχωρο δωμάτιο αναμονής 25 τ.μ. Στο δεύτερο τμήμα του δωματίου, που δεν ήταν ορατό μέσω υαλοπίνακα, τοποθετήθηκε στο πάτωμα, πισθάγκωνα δεμένος ο κρατούμενος.
Η αποχώρηση του Διευθυντή σήμανε την έναρξη του μαρτυρίου για το θύμα, αφού επί τουλάχιστον 15 λεπτά οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι, με λακτίσματα και γροθιές στην πλάτη, τα οπίσθια, το θώρακα και σε όλο του το σώμα, πλην των πελμάτων, ανέλαβαν να τον «παραδειγματίσουν» και να του μεταφέρουν το μήνυμά τους. Διέκοψαν μόνο για να συνεχίσουν τον ξυλοδαρμό, με τη χρήση αυτοσχέδιου βούρδουλα, ενώ φρόντισαν να επαναφέρουν το θύμα στις αισθήσεις του, ρίχνοντάς του κουβά με νερό, ώστε να είναι σε θέση να αντιληφθεί απόλυτα το μέγεθος του πόνου.
Ο κρατούμενος μεταφέρεται στο κελί του υποβασταζόμενος, καταβεβλημένος, γυμνός, με τη φόρμα του μισοκατεβασμένη και από την κάμερα κλειστού κυκλώματος στο κελί του προκύπτει ότι προσπαθεί να αντιμετωπίσει τους πόνους του, σηκώνεται και ξαναξαπλώνει χωρίς αποτέλεσμα.
Ώρες μετά ειδοποιείται το ΕΚΑΒ και το θύμα εντοπίζεται σε προχωρημένη νεκρική ακαμψία.
Η κρίση του Δικαστηρίου της ουσίας και οι αιτιάσεις των συγκατηγορουμένων στον Άρειο Πάγο
Το Μικτό Ορκωτό Εφετείο Θεσσαλονίκης καταδίκασε τους συγκατηγορούμενους για βασανιστήρια από υπάλληλο με σκοπό την τιμωρία και επέβαλε ποινές φυλάκισης τριών έως πέντε ετών, ανασταλείσες επί τριετία. Σε όλους αναγνωρίστηκαν οι ελαφρυντικές περιστάσεις του πρότερου έντιμου βίου και της καλής συμπεριφοράς μετά την πράξη, ενώ σε δύο εξ αυτών αναγνωρίστηκε και το ελαφρυντικό της ειλικρινούς μετάνοιας.
Την κρίση του δικαστηρίου της ουσίας επιχείρησαν να προσβάλουν οι συγκατηγορούμενοι με αίτηση αναίρεσης για απόλυτη ακυρότητα, έλλειψη αιτιολογίας, εσφαλμένη ερμηνεία και εφαρμογή του νόμου και υπέρβαση εξουσίας.
Κεντρικά σημεία των ισχυρισμών που προβλήθηκαν με τους αναιρετικούς λόγους είναι τα εξής:
-Ασαφείς παραδοχές της καταδικαστικής απόφασης ως προς τη συναυτουργική δράση και το βαθμό συμμετοχής εκάστου εκ των συγκατηγορουμένων.
-Εσφαλμένη εφαρμογή της παραγράφου 1 του άρθρου 137Α του ΠΚ αντί της παραγράφου 4 του ίδιου άρθρου, σύμφωνα με την οποία δεν υπάγονται στην έννοια των βασανιστηρίων, πράξεις ή συνέπειες συμφυείς προς τη νόμιμη εκτέλεση ποινής ή άλλου νόμιμου περιορισμού της ελευθερίας ή προς άλλο νόμιμο μέτρο δικονομικού καταναγκασμού.
-Παράνομη εξέταση μαρτύρων-αστυνομικών που άσκησαν προανακριτικά καθήκοντα.
-Παραβίαση της αρχής της αναλογικότητας και έλλειψη αιτιολογίας κατά την επιμέτρηση των ποινών.
Η κρίση του Αρείου Πάγου
Το δικαστήριο του Αρείου Πάγου, με την υπ’ αριθ. 638/2023 Απόφαση του ΣΤ Ποινικού Τμήματος, ερμηνεύοντας το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα (άρθρο 7 ΔΣΑΠΔ) και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (άρθρο 3 ΕΣΔΑ), καθώς και τη συνταγματική υπαγόρευση για απόλυτη απαγόρευση των βασανιστηρίων (άρθρο 7 Σ) απέρριψε όλους τους λόγους αναίρεσης ως αβάσιμους.
Επικύρωσε έτσι την καταδίκη των σωφρονιστικών υπαλλήλων για υποβολή κρατουμένου σε βασανιστήρια, με σκοπό την τιμωρία, από πρόσωπα στα καθήκοντα των οποίων ανάγεται η εκτέλεση ποινών, η φύλαξη ή η επιμέλεια κρατουμένων, τοποθετώντας την ανθρώπινη αξιοπρέπεια εκεί που αρμόζει σε κάθε δημοκρατικό πολίτευμα: στο σημείο όπου τόσο ο θύτης όσο και το θύμα φέρουν την απαραβίαστη, ατομική υπόσταση του πολίτη.
Δείτε την απόφαση στη Qualex: ΑΠ (Ποιν) 638/2023