Το ΣτΕ δέχθηκε ότι η πλήρης απουσία συναισθηματικών δεσμών μεταξύ πατέρα και κόρης δικαιολογούν τη μεταβολή του επωνύμου (ΣτΕ 1002/2023)
Αρχικά, το Συμβούλιο της Επικρατείας σημείωσε ότι, για την αλλαγή επωνύμου υποβάλλεται στο νομάρχη αίτηση του ενδιαφερομένου στην οποία πρέπει να ορίζεται λεπτομερώς ο σκοπός για τον οποίο επιδιώκεται η μεταβολή και να δηλώνεται το επώνυμο του οποίου ζητείται η πρόσληψη. Μάλιστα, όπως ορίζει και η σχετική νομοθεσία (Ν 2307/1995), μετά την πάροδο της προθεσμίας των δεκαπέντε ημερών, ο νομάρχης εκδίδει αιτιολογημένη απόφαση με την οποία αποδέχεται ή απορρίπτει την αίτηση. Με την ίδια απόφαση, ο νομάρχης αποφαίνεται συγχρόνως και επί των αντιρρήσεων που τυχόν έχουν υποβληθεί κατά της ζητούμενης αλλαγής. Σε περίπτωση που η απόφαση για την αλλαγή επωνύμου γίνει δεκτή, τότε κοινοποιείται στις αρχές που τηρούν δημοτολόγιο, στο γραφείο ποινικού μητρώου του οικείου Πρωτοδικείου, στην Εισαγγελία και Αστυνομικές Αρχές του τόπου κατοικίας του ενδιαφερόμενου και στον ενδιαφερόμενο για να την προσκομίσει στην Αστυνομική Αρχή του τόπου της κατοικίας του, κατά την έκδοση δελτίου ταυτότητας.
Όπως έχει κριθεί με αρκετές αποφάσεις, το επώνυμο αποτελεί μεν στοιχείο της προσωπικότητας του ατόμου, εντούτοις η αλλαγή του δεν επαφίεται στην ιδιωτική βούληση, αλλά ενδιαφέρει τη δημόσια τάξη τάξη ως θέμα που συνυφαίνεται με την ασφάλεια των συναλλαγών και των εννόμων εν γένει σχέσεων δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου του ατόμου, χωρεί δε κατ’ αρχήν η αλλαγή αυτή διά της διοικητικής οδού. Το αρμόδιο διοικητικό όργανο οφείλει σε κάθε περίπτωση, προ παντός, να εκτιμά τους λόγους μεταβολής του επωνύμου του και να αποφαίνεται εν όψει της σοβαρότητας των λόγων αυτών, αν ενδείκνυται ή όχι να εγκριθεί η ζητουμένη μεταβολή, αιτιολογώντας ειδικώς την απόφασή του από την άποψη αυτή.
Εν προκειμένω, όπως αποδείχθηκε, η αιτούσα ζήτησε την αλλαγή του επωνύμου της προκειμένου να λάβει αυτό της μητέρας της, λόγω έλλειψης ουσιαστικού δεσμού με τον πατέρα της, σε συνδυασμό με την ψυχική και έμπρακτη στήριξη που έλαβε έως την ενηλικίωσή της από τη μητέρα της και τους συγγενείς της από την πλευρά της μητέρας. Μάλιστα, όπως ισχυρίσθηκε, ο πατέρας της, μετά τη λύση του γάμου και έως ότου η αιτούσα έφτασε στην ηλικία των 10 ετών, ασκούσε το δικαίωμα επικοινωνίας με εκείνη αραιά και με τρόπο διεκπεραιωτικό, περιοριζόμενος στην καταβολή της νόμιμης διατροφής. Μετά την ενηλικίωσή της, διέκοψε την επικοινωνία μαζί της και την καταβολή διατροφής, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα να υποχρεωθεί η αιτούσα, για λόγους οικονομικούς, να εγκαταλείψει τις σπουδές και να εργασθεί, έκτοτε δε διέκοψε την επικοινωνία με τον πατέρα της και τους συγγενείς αυτού.
Για τους παραπάνω λόγους, υπέβαλε αίτηση στον Δήμο Αθηναίων, ζητώντας την αλλαγή του επωνύμου, η οποία απορρίφθηκε με την αιτιολογία ότι η συγκεκριμένη μεταβολή δεν εναπόκειται αποκλειστικά στην ελεύθερη βούληση κάθε προσώπου, αλλά το επώνυμο, υπαγόμενο σε ρυθμιστικούς κανόνες του κράτους, ενδιαφέρει τόσο το ιδιωτικό δίκαιο όσο και τη δημόσια τάξη, είναι δε εφικτή η αλλαγή διά της διοικητικής οδού εφόσον συντρέχουν σοβαροί και συγκεκριμένοι λόγοι, υπό τον αυτονόητο περιορισμό ότι με την αλλαγή αυτή δεν επιδιώκεται παράνομος σκοπός. Εν προκειμένω, κατά την προσβαλλόμενη πράξη, η πλήρης απουσία του πατέρα, καθώς και η ανυπαρξία συναισθηματικών δεσμών με αυτόν δεν εμπίπτουν, όπως κρίθηκε, στις ως άνω διατάξεις περί αλλαγής επωνύμου. Κατά της συγκεκριμένης απόφασης, η αιτούσα προσέφυγε ενώπιον του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής, χωρίς να εκδοθεί απόφαση.
Έτσι, λοιπόν, το Συμβούλιο της Επικρατείας, βασιζόμενο στους ψυχολογικούς λόγους που επικαλέστηκε η αιτούσα για την μεταβολή του επωνύμου της, οι οποίοι εξηγούνται από την έλλειψη οποιασδήποτε προσωπικής και συναισθηματικής επαφής με τον πατέρα της, έκρινε ότι οι ίδιοι λόγοι συνιστούν, καταρχήν, λόγους ικανούς να δικαιολογήσουν τη ζητηθείσα μεταβολή. Εξ άλλου, όπως σημείωσε, το νομοθετικό διάταγμα 2573/1953 δεν προβλέπει συγκεκριμένους λόγους που δικαιολογούν την συγκεκριμένη μεταβολή. Κατόπιν τούτων, το Δικαστήριο ακύρωσε την απόφαση του Δημάρχου Αθηναίων, όπως και την συμπροσβαλλόμενη σιωπηρή απόρριψη από τον Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης, αναπέμποντας το ζήτημα της μεταβολής επωνύμου στον Δήμο Αθηναίων για νέα νόμιμη κρίση.
Δείτε την απόφαση στη Qualex: ΣτΕ 1002/2023