Την αναστολή της λειτουργίας της χαλυβουργίας Ilva στην Νότια Ιταλία αποφάσισε το Δικαστήριο του Λουξεμβούργου στην υπόθεση C-626/22 χθες Τρίτη 25 Ιουνίου, εξαιτίας σοβαρών και σημαντικών απειλών για το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία.
Η χαλυβουργία Ilva βρίσκεται στον Τάραντα, στη νότια Ιταλία. Ξεκίνησε τη δραστηριότητά της το 1965. Με περίπου 11.000 εργαζόμενους και έκταση σχεδόν 1.500 εκταρίων, είναι μία από τις μεγαλύτερες χαλυβουργίες στην Ευρώπη.
Το 2019, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έκρινε ότι η χαλυβουργία είχε σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην υγεία των κατοίκων της περιοχής. Από το 2012 έχουν προβλεφθεί μέτρα για τη μείωση των επιπτώσεών της, αλλά οι προθεσμίες για την εφαρμογή τους έχουν επανειλημμένα παραταθεί.
Πολλοί κάτοικοι της περιοχής προσέφυγαν στο περιφερειακό δικαστήριο του Μιλάνου με σκοπό να καταγγείλουν την συνέχιση της λειτουργίας της χαλυβουργίας, υποστηρίζοντας ότι οι εκπομπές του εργοστασίου βλάπτουν την υγεία τους και ότι η εγκατάσταση δεν συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις της Οδηγίας για τις βιομηχανικές εκπομπές (Οδηγία 2010/75).
Το περιφερειακό δικαστήριο του Μιλάνου έθεσε το ζήτημα κατά πόσον η ιταλική νομοθεσία και οι ειδικοί κανόνες περί παρεκκλίσεων, που εφαρμόζονται στη χαλυβουργία Ilva προκειμένου να διασφαλιστεί η συνέχιση της, αντιβαίνουν στην Οδηγία. Ως εκ τούτου, υπέβαλε σχετικά ερωτήματα στο Δικαστήριο.
Απόφαση ΔΕΕ
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο τόνισε, αρχικώς, τη στενή σχέση μεταξύ της προστασίας του περιβάλλοντος και της προστασίας της ανθρώπινης υγείας, που αποτελούν βασικούς στόχους του δικαίου της ΕΕ, οι οποίοι κατοχυρώνονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σημείωσε επίσης ότι η Οδηγία συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων αυτών και στη διασφάλιση του δικαιώματος διαβίωσης σε ένα περιβάλλον κατάλληλο για την προσωπική υγεία και ευημερία.
Μολονότι, σύμφωνα με την Ιταλική Κυβέρνηση, η Οδηγία δεν κάνει αναφορά για εκτίμηση των δυσμενών επιπτώσεων στην υγεία, το Δικαστήριο παρατηρεί ότι η έννοια της “ρύπανσης” κατά την έννοια της εν λόγω Οδηγίας περιλαμβάνει βλάβες τόσο στο περιβάλλον όσο και στην ανθρώπινη υγεία. Επομένως, η προηγούμενη εκτίμηση των επιπτώσεων της δραστηριότητας μιας εγκατάστασης όπως η χαλυβουργία Ilva και στις δύο αυτές πτυχές πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των διαδικασιών χορηγήσεως ή επανεξετάσεως της αδείας λειτουργίας. Ωστόσο, σύμφωνα με το Πρωτοδικείο του Μιλάνου, η προϋπόθεση αυτή δεν τηρήθηκε όσον αφορά τις δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία. Ο φορέας εκμεταλλεύσεως οφείλει επίσης να αξιολογεί τις επιπτώσεις αυτές καθ’ όλη τη διάρκεια λειτουργίας της εγκαταστάσεώς του.
Επιπλέον, σύμφωνα με το Περιφερειακό Δικαστήριο του Μιλάνου, οι ειδικοί κανόνες που ισχύουν για τη χαλυβουργία Ilva κατέστησαν δυνατή τη χορήγηση περιβαλλοντικής άδειας και την επανεξέταση της άδειας αυτής χωρίς να ληφθούν υπόψη ορισμένοι ρύποι ή οι επιβλαβείς επιπτώσεις τους στον πληθυσμό της περιοχής. Το Δικαστήριο διευκρίνισε ότι ο φορέας εκμεταλλεύσεως μιας εγκαταστάσεως οφείλει να παράσχει, στην αρχική του αίτηση χορηγήσεως αδείας, πληροφορίες σχετικά με τη φύση, την ποσότητα και τις ενδεχόμενες βλαβερές συνέπειες των εκπομπών που ενδέχεται να παραχθούν από την εγκατάστασή του. Μόνον οι ρυπογόνες ουσίες που θεωρείται ότι έχουν αμελητέα επίπτωση στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον μπορούν να εξαιρεθούν από την υποχρέωση συμμόρφωσης με τις οριακές τιμές εκπομπών της άδειας λειτουργίας.
Το Δικαστήριο εκτίμησε ότι, αντίθετα με ό,τι ισχυρίζονται η Ilva και η Ιταλική Κυβέρνηση, η διαδικασία επανεξέτασης της άδειας δεν μπορεί να περιορίζεται στον καθορισμό οριακών τιμών για ρυπογόνες ουσίες των οποίων η εκπομπή ήταν δυνατόν να προβλεφθεί.
Πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη οι εκπομπές που πράγματι παράγονται από την οικεία εγκατάσταση κατά τη λειτουργία της και αφορούν άλλες ρυπογόνες ουσίες.
Σε περίπτωση παραβίασης των όρων της άδειας λειτουργίας της εγκατάστασης, ο φορέας εκμετάλλευσης οφείλει να λάβει αμέσως τα αναγκαία μέτρα ώστε να επανέλθει η εναρμόνιση της λειτουργίας της εγκατάστασής του με τους εν λόγω όρους εντός του συντομότερου δυνατού χρονικού διαστήματος.
Τέλος, κρίθηκε ότι όταν υπάρχουν σοβαρές και σημαντικές απειλές για την ασφάλεια του περιβάλλοντος και την ανθρώπινη υγεία, η προθεσμία για την εφαρμογή των προστατευτικών μέτρων που προβλέπονται στην άδεια λειτουργίας δεν μπορεί να παραταθεί επανειλημμένα και η λειτουργία της εγκατάστασης πρέπει να ανασταλεί.
Δείτε την απόφαση στη Qualex: ΔΕΕ υπόθ. C-626/22, απόφ. της 25.6.2024