Στην επιδίκαση αποζημίωσης ύψους 52.890 ευρώ για περιουσιακή ζημία και ηθική βλάβη σε περίπτωση προσώπου αδίκως κρατηθέντος και αθωωθέντος, κατέληξε ο Άρειος Πάγος με την υπ’ αριθμόν 1458/2023 Απόφαση του Ζ’ Ποινικού Τμήματος. Αφορμή στάθηκε υπόθεση άδικης καταδίκης για συμμετοχή στη διαμετακόμιση υπηκόων τρίτων χωρών.
Η άδικη τιμωρία και η πενταετής κράτηση
Η αιτούσα το 2017 καταδικάσθηκε από το Πενταμελές Εφετείο Κακουργημάτων Αθηνών για απλή συνέργεια σε παραλαβή, μεταφορά και προώθηση αλλοδαπών υπηκόων τρίτων χωρών στο εξωτερικό, τελούμενη κατ’ επάγγελμα και για συμμορία. Η συμμετοχική της δράση αφορούσε την οδήγηση οχήματος ιδιοκτησίας της, το οποίο χρησιμοποιούνταν από συμμορία για τη συστηματική και οργανωμένη διαμετακόμιση των αλλοδαπών υπηκόων.
Από το 2012, οπότε και συνελήφθη, έως το 2017, όταν πλέον είχε εκτίσει την ποινή που της επιβλήθηκε, παρέμεινε κρατούμενη, ενώ κατά το διάστημα αυτό μεγάλωνε, εντός του καταστήματος κράτησης, το νεογέννητο τέκνο της.
Το όχημα που δεν μεταβιβάστηκε
Βασικό στοιχείο που οδήγησε στην καταδικαστική κρίση το δικαστήριο της ουσίας, ήταν το αυτοκίνητο που χρησιμοποιούσε η συμμορία για τις μεταφορές αλλοδαπών. Η αιτούσα, ένα μήνα πριν από την αυτόφωρη σύλληψη μελών της συμμορίας είχε πωλήσει και παραδώσει όχημα ιδιοκτησίας της, από αμέλεια, όμως, δεν είχε φροντίσει να ολοκληρωθεί η διαδικασία για τη μεταβίβασή του. Έτσι προέκυψε η συμμετοχή της στο τελεσθέν έγκλημα, αφού εμφανιζόταν να πραγματοποιεί η ίδια με το εν λόγω αυτοκίνητο μεταφορές αλλοδαπών. Σημειώνεται, πάντως, ότι η αιτούσα δεν συνελήφθη επ’ αυτοφώρω, ούτε αναγνωρίσθηκε από τους επιληφθέντες αστυνομικούς της Διεύθυνσης Αλλοδαπών, αλλά εντοπίστηκε μέσω των πινακίδων του οχήματος μήνες αργότερα.
Το ίδιο όχημα, που ενοχοποίησε την αιτούσα, επρόκειτο τελικά να καθορίσει και την ανατροπή της αμετάκλητης καταδίκης της.
Τα άγνωστα έγγραφα και η επανάληψη της διαδικασίας
Όπως αποδείχθηκε, κατά το χρόνο που η αιτούσα παρέμενε προσωρινά κρατούμενη, άλλο άτομο, υποδυόμενο την ίδια, εμφανίστηκε σε Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών, επιχειρώντας να προχωρήσει τις διαδικασίες μεταβίβασης του επίδικου οχήματος. Προσκομίζοντας τα σχετικά έγγραφα, ως νέα και άγνωστα στο δικαστήριο στοιχεία, η αδίκως καταδικασθείσα προχώρησε σε αίτηση επανάληψης της διαδικασίας.
Τα νέα στοιχεία, που τέθηκαν στο μικροσκόπιο από τον Άρειο Πάγο κατά την εξέταση της αιτήσεως επανάληψης της διαδικασίας, καθιστούσαν φανερή την αθωότητα της αιτούσας, όπως ορίζει το άρθρο 525 ΚΠΔ. Η καταδικαστική απόφαση του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων Αθηνών ακυρώθηκε, έξι χρόνια μετά την έκδοσή της, με την υπ’ αριθμόν 518/2023 Απόφαση του Αρείου Πάγου, σε Συμβούλιο, η ποινή όμως για πράξη μη τελεσθείσα, είχε ήδη εκτιθεί. Το δικαστήριο έπαυσε οριστικά την ποινική δίωξη για την πράξη της συμμορίας, λόγω παραγραφής, και αθώωσε την αιτούσα για την πράξη της συνέργειας σε παράνομη μεταφορά υπηκόων τρίτων χωρών.
Αποζημίωση αδίκως κρατηθέντος και αθωωθέντος
Αξιοποιώντας τη δυνατότητα που παρέχει το δεύτερο κεφάλαιο του έβδομου βιβλίου του ΚΠΔ (άρθρα 535-544 ΚΠΔ), για την αποζημίωση αδίκως κρατηθέντων και μετέπειτα αθωωθέντων, υποβλήθηκε από την ενδιαφερόμενη αίτηση αποζημίωσης για την περιουσιακή ζημία και την ηθική βλάβη που υπέστη.
Ενώπιον του Αρείου Πάγου, παρουσιάστηκαν όλα τα γεγονότα που οδήγησαν στην επανάληψη της διαδικασίας και την αθώωση της αιτούσας, ενώ αναλύθηκε το χρονικό διάστημα από την προσωρινή κράτηση έως την καταδίκη και τη φυλάκισή της. Αποσαφηνίστηκε ότι η αμελής συμπεριφορά της αιτούσας, ως προς την παράλειψη ολοκλήρωσης της μεταβίβασης του οχήματος, που αποτέλεσε μέσο διάπραξης του αδικήματος, δεν την καθιστά παραίτιο της καταδίκης της. Κατόπιν, αναγνωρίστηκε η ευθύνη του Ελληνικού Δημοσίου προς αποκατάσταση της βλάβης, και επιδικάστηκε στην αιτούσα αποζημίωση ύψους 52.890 ευρώ, για το σύνολο των ημερών άδικης κράτησης της. Μάλιστα, κατά την εισαγγελική πρόταση, το ποσό υπολογιζόταν στις 70.000 ευρώ, καθώς συνεκτιμήθηκε το τρέχον ημερομίσθιο της αιτούσας, αλλά και εκείνο που λάμβανε πριν από την καταδίκη.
Με τις δύο αποφάσεις του Άρειου Πάγου για την επανάληψη της διαδικασίας (ΑΠ 518/2023) και για την αποζημίωση επί παράνομης καταδίκης (ΑΠ 1458/2023), οριοθετείται η έννοια του παραίτιου προσώπου για τη θεμελίωση της ευθύνης του Δημοσίου σε αποζημίωση, και θωρακίζεται στην πράξη ο πολίτης για την αδικαιολόγητη αποστέρηση του αγαθού της προσωπικής ελευθερίας.
Δείτε τις δικαστικές αποφάσεις στην Qualex: ΑΠ (Ποιν) 1458/2023, ΑΠ (Συμβ) 518/2023