Με την έκδοση του Νόμου 5072/2023, με τίτλο «Δάνεια: Διαφάνεια, Ανταγωνισμός, Προστασία των Ευάλωτων – Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2021/2167, Επανεισαγωγή του Προγράμματος ‘ΗΡΑΚΛΗΣ’ και Άλλες Επείγουσες Διατάξεις», επέρχονται ουσιώδεις τροποποιήσεις στο υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο που διέπει τις πτωχευτικές διαδικασίες, όπως αυτές ρυθμίζονται από τον Ν. 4738/2020. Οι αλλαγές αφορούν τα άρθρα 69-88, 105 και 122 του νέου νόμου και ισχύουν από την ημερομηνία δημοσίευσής του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, ήτοι από 4 Δεκεμβρίου 2023.
Η παρούσα ανάλυση παρουσιάζει τις βασικές νομοθετικές μεταβολές, διαρθρωμένες σε τέσσερις ενότητες που αντανακλούν τις διαφορετικές πτυχές του πτωχευτικού δικαίου: κοινές διαδικασίες, απλοποιημένες διαδικασίες μικρού αντικειμένου, απαλλαγή οφειλετών και ειδικές διευκρινίσεις για απορριφθείσες αιτήσεις λόγω ανεπάρκειας ενεργητικού.
Ενότητα Α: Τροποποιήσεις στις Κοινές Πτωχευτικές Διαδικασίες (Μεγάλου Αντικειμένου)
- Προσδιορισμός Παύσης Πληρωμών (Άρθρο 69)
Το πτωχευτικό δικαστήριο αποκτά την αποκλειστική αρμοδιότητα προσδιορισμού της ημερομηνίας παύσης πληρωμών, ακόμη και σε περιπτώσεις απόρριψης αιτήσεων πτώχευσης λόγω ανεπάρκειας ενεργητικού, με τα στοιχεία να καταχωρίζονται άμεσα στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας (ΗΜΦ). - Κλήτευση Πιστωτών και Οφειλέτη (Άρθρο 70)
Εισάγεται νέα προθεσμία κλήτευσης εντός 15 ημερών από την κατάθεση της αίτησης πτώχευσης, αντικαθιστώντας την προηγούμενη απαίτηση για κλήτευση 15 ημέρες πριν την ορισθείσα δικάσιμο. - Απλοποίηση Απαιτούμενων Δικαιολογητικών (Άρθρο 71)
Παραλείψεις στα δικαιολογητικά δεν καθιστούν πλέον απαράδεκτη την αίτηση, εφόσον αποκατασταθούν μέχρι τη συζήτηση της υπόθεσης. Επιπλέον, παρέχεται η δυνατότητα συμπερίληψης νέων οφειλών στην πτωχευτική απόφαση βάσει στοιχείων που προκύπτουν κατά τη διαδικασία. - Υποχρεωτική Αιτιολόγηση στην Απόφαση Πτώχευσης (Άρθρο 72)
Σε περιπτώσεις πτώχευσης κατόπιν αίτησης του οφειλέτη, η απόφαση πρέπει να περιλαμβάνει ρητή αναφορά στην πλήρωση των υποκειμενικών και αντικειμενικών προϋποθέσεων πτώχευσης. - Ρύθμιση Πτωχευτικής Περιουσίας και Εισοδημάτων (Άρθρο 73)
Οι πτωχευτικές διαδικασίες εναρμονίζονται με τις διατάξεις του Ν. 4978/2022 (Νέος Κώδικας Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων), εισάγοντας νέες παραπομπές για τον υπολογισμό ακατάσχετων ποσών. - Άρση Αναστολής Ατομικών Διώξεων (Άρθρο 74)
Ρυθμίζεται η εξαίρεση των ενέγγυων πιστωτών από την αναστολή ατομικών διώξεων, η οποία διατηρείται μέχρι την ολοκλήρωση της πώλησης του υπέγγυου στοιχείου. - Εκποίηση Πτωχευτικής Περιουσίας ως Ενιαίο Σύνολο (Άρθρο 75)
Διευκολύνεται η εκποίηση ακινήτων ως ενιαίο σύνολο για λόγους νομικής ή πραγματικής φύσης. - Εκτίμηση Κινητών Μικρής Αξίας (Άρθρο 76)
Η εκτίμηση κινητών περιουσιακών στοιχείων αξίας έως 50.000 ευρώ πραγματοποιείται από τον σύνδικο, κατόπιν σύμφωνης γνώμης του εισηγητή δικαστή. - Φορολογικές Ρυθμίσεις για Κατοικίες Ευάλωτων Οφειλετών (Άρθρο 77)
Οι εταιρείες που αποκτούν και επαναμισθώνουν κύριες κατοικίες ευάλωτων οφειλετών υπάγονται στο ειδικό φορολογικό καθεστώς του Ν. 2778/1999. - Κατάργηση Εισήγησης Εισηγητή Δικαστή (Άρθρο 105)
Καταργείται η υποχρέωση υποβολής εισήγησης από τον εισηγητή δικαστή για την αποδοχή ή απόρριψη της αίτησης πτώχευσης.
Ενότητα Β: Τροποποιήσεις στις Απλοποιημένες Πτωχευτικές Διαδικασίες Μικρού Αντικειμένου
- Αυστηροποίηση Κριτηρίων Μικρού Αντικειμένου (Άρθρο 70)
Τα κριτήρια του Ν. 4308/2014 για την κατάταξη ως «πολύ μικρής οντότητας» πρέπει να πληρούνται σωρευτικά: ενεργητικό ≤ 350.000€, κύκλος εργασιών ≤ 700.000€, και ≤ 10 εργαζόμενοι. - Δικαίωμα Παρέμβασης Οφειλέτη (Άρθρο 78)
Ο οφειλέτης αποκτά το δικαίωμα άσκησης κύριας παρέμβασης κατά αιτήσεων πτώχευσης που υποβάλλονται από τρίτους. - Υποχρεωτικά Συνοδευτικά Έγγραφα (Άρθρο 79)
Η αίτηση πτώχευσης μικρού αντικειμένου πρέπει να συνοδεύεται από κτηματολογικό φύλλο ή πιστοποιητικό βαρών. - Αυτεπάγγελτη Αναζήτηση Οικονομικών Στοιχείων (Άρθρο 79)
Η υποβολή της αίτησης συνεπάγεται αυτόματη ανάκτηση οικονομικών στοιχείων από τις αρμόδιες φορολογικές και χρηματοπιστωτικές αρχές. - Διαδικαστικές Αλλαγές Παρεμβάσεων (Άρθρο 80)
Εισάγονται νέες υποχρεώσεις για επίδοση αντιγράφων παρεμβάσεων και τροποποιούνται οι προθεσμίες κατάθεσης προτάσεων.
Ενότητα Γ: Τροποποιήσεις στις Διατάξεις περί Απαλλαγής λόγω Πτώχευσης
- Απαλλαγή Φυσικών Προσώπων (Άρθρο 86)
Η απαλλαγή πτωχών φυσικών προσώπων παρέχεται μόνο κατόπιν αιτήσεως του οφειλέτη και σχετικής πράξης του εισηγητή δικαστή. - Εν Μέρει Προσφυγή Κατά Απαλλαγής (Άρθρο 87)
Επιτρέπεται η άσκηση προσφυγής κατά της απαλλαγής μόνο για συγκεκριμένες οφειλές. - Επέκταση Απαλλαγής σε Νέες Κατηγορίες Οφειλών (Άρθρο 88)
Η απαλλαγή επεκτείνεται σε οφειλές προς το Δημόσιο που προέρχονται από αδικήματα όπως η μη καταβολή χρεών ή η επιβολή προστίμων. - Αναδρομική Ισχύς για Διοικούντες Νομικών Προσώπων (Άρθρο 88)
Η απαλλαγή επεκτείνεται αναδρομικά στους διοικούντες νομικών προσώπων υπό ειδική διαχείριση.
Ενότητα Δ: Διευκρινίσεις για Απορριφθείσες Αιτήσεις Πτώχευσης λόγω Ανεπάρκειας Ενεργητικού
- Απορριπτόμενες Αιτήσεις
Σε περιπτώσεις ανεπάρκειας ενεργητικού, δεν κηρύσσεται πτώχευση, δεν διορίζεται σύνδικος και δεν αναστέλλονται τα ατομικά καταδιωκτικά μέτρα. - Συνέπειες για Αρχικά Κηρυγμένες Πτωχεύσεις
Σε περιπτώσεις ανάκλησης της πτωχευτικής απόφασης λόγω ανεπάρκειας ενεργητικού, παύουν τα καθήκοντα του συνδίκου και επανεκκινούν τα καταδιωκτικά μέτρα.
Οι τροποποιήσεις που εισάγονται με τον Ν. 5072/2023 αντανακλούν μια συστηματική προσπάθεια εκσυγχρονισμού του πτωχευτικού δικαίου, με στόχο την εναρμόνιση με τις ευρωπαϊκές κατευθυντήριες γραμμές και την προσαρμογή στις σύγχρονες ανάγκες της ελληνικής οικονομίας. Η νέα νομοθεσία επιχειρεί να ενισχύσει τη διαφάνεια και την αποτελεσματικότητα των διαδικασιών, παρέχοντας σαφείς κατευθύνσεις για τη διαχείριση τόσο των μεγάλων όσο και των μικρών πτωχεύσεων, ενώ παράλληλα διευκολύνει την απαλλαγή των οφειλετών υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Η πρακτική εφαρμογή των νέων διατάξεων αναμένεται να επιφέρει ουσιαστικές αλλαγές στη διαχείριση των πτωχευτικών διαδικασιών, βελτιώνοντας το νομικό περιβάλλον για πιστωτές και οφειλέτες και ενισχύοντας την οικονομική σταθερότητα.
Δείτε την εγκύκλιο στη Qualex: ΕγκΕΦΚΑ 1/5.2.2025