Εγκρίθηκε η προσωρινή συμφωνία που επιτεύχθηκε μεταξύ της Προεδρίας του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις 20 Δεκεμβρίου 2023, η οποία αποτελεί σύμφωνο πέντε βασικών νόμων που θα μεταρρυθμίσουν το σύστημα ασύλου και μετανάστευσης της ΕΕ.
Η επικαιροποίηση του Κανονισμού Eurodac (βάση δεδομένων δακτυλικών αποτυπωμάτων της ΕΕ) θα καταστήσει δυνατή την ευχερέστερη αντιμετώπιση των παράτυπων μετακινήσεων και την παρακολούθηση της πορείας των αιτούντων άσυλο και των ατόμων που βρίσκονται σε παράτυπo καθεστώς σε ολόκληρη την ΕΕ.
Στόχος του Κανονισμού για τον έλεγχο διαλογής είναι να ενισχυθούν οι έλεγχοι των προσώπων στα εξωτερικά σύνορα. Διασφαλίζεται επίσης μέσω του Κανονισμού ο γρήγορος προσδιορισμός της ορθής διαδικασίας -όπως η επιστροφή στη χώρα καταγωγής του ή η έναρξη διαδικασίας ασύλου- όταν ένα άτομο εισέρχεται στην ΕΕ χωρίς να πληροί τις κατάλληλες προϋποθέσεις εισόδου.
Επιπλέον, ο Κανονισμός για τη διαδικασία ασύλου (APR) θεσπίζει μια κοινή διαδικασία που πρέπει να ακολουθούν τα κράτη μέλη όταν τα άτομα ζητούν διεθνή προστασία. Εξορθολογίζει τις διαδικαστικές ρυθμίσεις και καθορίζει πρότυπα για τα δικαιώματα του αιτούντος άσυλο. Θεσπίζει μια υποχρεωτική διαδικασία στα σύνορα, με στόχο την ταχεία αξιολόγηση στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ του κατά πόσον οι αιτήσεις ασύλου είναι αβάσιμες ή απαράδεκτες.
Παράλληλα, ο Κανονισμός για τη διαχείριση του ασύλου και της μετανάστευσης θα αντικαταστήσει τον ισχύοντα Κανονισμό του Δουβλίνου. Θεσπίζει κανόνες που καθορίζουν ποιο κράτος μέλος είναι υπεύθυνο για την εξέταση αίτησης ασύλου. Για να εξισορροπηθεί το ισχύον σύστημα, σύμφωνα με το οποίο λίγα κράτη μέλη είναι υπεύθυνα για τη συντριπτική πλειονότητα των αιτήσεων ασύλου, θα θεσπιστεί ένας νέος μηχανισμός αλληλεγγύης. Οι νέοι κανόνες συνδυάζουν την υποχρεωτική αλληλεγγύη για τη στήριξη των κρατών μελών που δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τον αριθμό των παράτυπων αφίξεων στο έδαφός τους, με ευελιξία για τα κράτη μέλη όσον αφορά την επιλογή των συνεισφορών τους.
Το πέμπτο σκέλος του Συμφώνου είναι ένας νέος νόμος που θεσπίζει ένα πλαίσιο που επιτρέπει στα κράτη μέλη να αντιμετωπίζουν καταστάσεις κρίσης στον τομέα του ασύλου και της μετανάστευσης. Θα εξουσιοδοτηθούν να προσαρμόζουν ορισμένους κανόνες, για παράδειγμα όσον αφορά την καταγραφή των αιτήσεων ασύλου ή τη διαδικασία ασύλου στα σύνορα. Από την άλλη οι χώρες αυτές θα μπορούν να ζητούν μέτρα αλληλεγγύης και στήριξης από την ΕΕ και τα κράτη μέλη της.
Η επιτροπή των μόνιμων αντιπροσώπων έδωσε επίσης το «πράσινο φως» σε τρεις νόμους για το άσυλο και τη μετανάστευση για τους οποίους το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο είχαν ήδη καταλήξει σε συμφωνία το 2022. Οι τρεις αυτοί νόμοι περιλαμβάνουν την αναθεώρηση της Οδηγίας για τις συνθήκες υποδοχής, την επικαιροποίηση του Κανονισμού περί επαγγελματικών προσόντων και έναν Κανονισμό για τη θέσπιση πλαισίου επανεγκατάστασης της ΕΕ. Εγκρίθηκε επίσης ένας Κανονισμός για την επιστροφή στα σύνορα, ο οποίος επιτρέπει την εφαρμογή του συμφώνου στις ευρωπαϊκές χώρες με διαφορετικούς κανόνες Σένγκεν.
Τέλος, οι νόμοι που υιοθετήθηκαν θα πρέπει να εγκριθούν επίσημα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.
Δείτε τη σχετική Έκδοση: Ο Νέος Μεταναστευτικός Κώδικας
Δείτε τη σχετική Αρθρογραφία στη Qualex: Ο νέος Κώδικας Μετανάστευσης – Oι καινοτοµίες αλλά και οι προκλήσεις που φέρει ο Νόµος 5038/2023