Το Συμβούλιο ενέκρινε την Τρίτη 14 Μαΐου μια μεταρρύθμιση-ορόσημο του ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου και μετανάστευσης. Με αυτό θεσπίζεται ένα σύνολο κανόνων που θα συμβάλει στην ομαλή διαχείριση των αφίξεων, στη δημιουργία αποτελεσματικών και ομοιόμορφων διαδικασιών και στη δίκαιη κατανομή των βαρών μεταξύ των κρατών μελών.
Πλήρης αναθεώρηση του συστήματος ασύλου και μετανάστευσης της ΕΕ
Το Συμβούλιο εξέδωσε συνολικά 10 νομοθετικές πράξεις που μεταρρυθμίζουν ολόκληρο το ευρωπαϊκό πλαίσιο για τη διαχείριση του ασύλου και της μετανάστευσης.
Ο Κανονισμός για τον έλεγχο θα επιτρέπει στις εθνικές αρχές να παραπέμπουν τους παράτυπους μετανάστες και τους αιτούντες άσυλο στα εξωτερικά σύνορα στη σχετική διαδικασία και θα διασφαλίζει ότι η ταυτοποίηση, οι έλεγχοι ασφάλειας και ευαλωτότητας και η υγειονομική αξιολόγηση διενεργούνται με ενιαίο τρόπο.
Οι νέοι κανόνες σχετικά με την επικαιροποιημένη βάση δεδομένων Eurodac θα επιτρέψουν τη συλλογή ακριβέστερων και πληρέστερων δεδομένων (και βιομετρικών δεδομένων) για διάφορες κατηγορίες μεταναστών, συμπεριλαμβανομένων των αιτούντων διεθνή προστασία και των ατόμων που φθάνουν παράτυπα στην ΕΕ. Αυτό θα συμβάλει στην ενημέρωση για τη χάραξη της κάθε φορά κατάλληλης πολιτικής και θα ενισχύσει τον έλεγχο της παράτυπης μετανάστευσης και των μη εγκεκριμένων μετακινήσεων.
Ο Κανονισμός για τη διαδικασία ασύλου εξορθολογίζει την ευρωπαϊκή διαδικασία ασύλου και εισάγει μια υποχρεωτική διαδικασία στα σύνορα σε σαφώς καθορισμένες περιπτώσεις. Ο Κανονισμός για τη συνοριακή διαδικασία επιστροφής αφορά τις επιστροφές ατόμων των οποίων η αίτηση σε αυτή τη συνοριακή διαδικασία απορρίφθηκε. Ο Κανονισμός για το άσυλο και τη διαχείριση της μετανάστευσης καθορίζει ποιο κράτος μέλος είναι υπεύθυνο για την εξέταση των αιτήσεων διεθνούς προστασίας και εισάγει για πρώτη φορά μια δίκαιη κατανομή της ευθύνης μεταξύ των κρατών μελών. Χάρη στον Κανονισμό για την κρίση, η ΕΕ θα είναι καλύτερα εξοπλισμένη για την αντιμετώπιση των αιτήσεων ασύλου σε εξαιρετικές περιστάσεις.
Ο Κανονισμός για τα προσόντα και η Οδηγία για τις συνθήκες υποδοχής θεσπίζουν ενιαίους κανόνες για τα κριτήρια χορήγησης διεθνούς προστασίας και τις προδιαγραφές για την υποδοχή των αιτούντων άσυλο. Αυτό αναμένεται επίσης να συμβάλει στη μείωση των δευτερογενών μετακινήσεων μεταξύ των κρατών μελών.
Τέλος, ο Κανονισμός για την επανεγκατάσταση ασχολείται με τις νόμιμες και ασφαλείς οδούς προς την ΕΕ, θεσπίζοντας κοινούς κανόνες για την επανεγκατάσταση και την είσοδο για ανθρωπιστικούς λόγους.
Γρήγορη αξιολόγηση στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ
Ένα σημαντικό νέο χαρακτηριστικό της μεταρρύθμισης είναι η υποχρεωτική διαδικασία στα σύνορα. Η διαδικασία αυτή θα εφαρμόζεται σε ορισμένες κατηγορίες αιτούντων άσυλο (για παράδειγμα σε όσους προέρχονται από χώρες με χαμηλά ποσοστά αναγνώρισης ασύλου). Στόχος της διαδικασίας είναι να γίνεται μια γρήγορη αξιολόγηση στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ για το αν οι αιτήσεις είναι αβάσιμες ή απαράδεκτες. Τα άτομα που συμμετέχουν στη διαδικασία ασύλου στα σύνορα δεν επιτρέπεται να εισέλθουν στο έδαφος της ΕΕ.
Ευθύνη και αλληλεγγύη
Οι νέοι κανόνες αποσαφηνίζουν ποιο κράτος μέλος θα είναι υπεύθυνο για μια αίτηση ασύλου (για παράδειγμα σε περιπτώσεις όπου ένα άτομο έχει μέλος της οικογένειάς του σε χώρα της ΕΕ ή όταν η αίτηση ασύλου δεν υποβάλλεται στη χώρα όπου ο αιτών άσυλο φτάνει για πρώτη φορά στην ΕΕ).
Μια άλλη σημαντική πτυχή της μεταρρύθμισης του μεταναστευτικού συστήματος είναι η εισαγωγή ενός μηχανισμού αλληλεγγύης για να διασφαλιστεί ένας δικαιότερος επιμερισμός της ευθύνης.
Διαχείριση καταστάσεων κρίσης
Για την καλύτερη αντιμετώπιση καταστάσεων κρίσης και ανωτέρας βίας (μαζικές αφίξεις και εργαλειοποίηση), τα κράτη μέλη μπορούν να παρεκκλίνουν από ορισμένους κανόνες και να ζητούν ενισχυμένη αλληλεγγύη από άλλες χώρες της ΕΕ. Πιθανές παρεκκλίσεις ισχύουν, για παράδειγμα, για τις προθεσμίες καταγραφής των αιτούντων άσυλο και τη διάρκεια της συνοριακής διαδικασίας.
Ο μηχανισμός αντιμετώπισης κρίσεων χρησιμοποιείται μόνο σε εξαιρετικές περιστάσεις και για το χρονικό διάστημα που είναι απολύτως απαραίτητο για την αντιμετώπιση καταστάσεων κρίσης ή ανωτέρας βίας. Επίσης υπόκειται στην έγκριση του Συμβουλίου.
Τι αναμένεται
Τα κράτη μέλη θα έχουν τώρα δύο χρόνια για να θέσουν σε εφαρμογή τους νόμους που εγκρίθηκαν.
Δείτε τη σχετική Έκδοση: Ο καθορισμός του καθεστώτος του πρόσφυγα