Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έδωσε το «πράσινο φως» για την αναθεώρηση της νομοθεσίας για τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα, με γνώμονα ένα καθαρό και υγιές περιβάλλον για τους Ευρωπαίους πολίτες.
Η ατμοσφαιρική ρύπανση αποτελεί τα τελευταία χρόνια την πρώτη περιβαλλοντική αιτία πρόωρου θανάτου στην ΕΕ με περίπου 300.000 θανάτους ετησίως με τα πλέον επιβλαβή να είναι τα μικροσωματίδια, το διοξείδιο του αζώτου NO2, το διοξείδιο του θείου SO2 και το όζον O3, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος. Τον Οκτώβριο του 2022, η Επιτροπή πρότεινε την αναθεώρηση των κανόνων της ΕΕ για την ποιότητα του αέρα με πιο φιλόδοξους στόχους για το 2030, ώστε να επιτευχθεί ο στόχος μηδενικής ρύπανσης έως το 2050, σύμφωνα με το σχέδιο δράσης για μηδενική ρύπανση.
Η έκθεση που ορίζει τη διαπραγματευτική θέση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θέτει αυστηρότερες οριακές τιμές για το 2035 και τιμές-στόχους για διάφορους ρύπους, συμπεριλαμβανομένων των αιωρούμενων σωματιδίων, του διοξειδίου του αζώτου NO2, του διοξειδίου του θείου SO2 και του όζοντος O3, ώστε να διασφαλιστεί ότι η ποιότητα του αέρα στην ΕΕ δεν είναι επιβλαβής για την ανθρώπινη υγεία, τα φυσικά οικοσυστήματα και τη βιοποικιλότητα. Η αναθεώρηση της οδηγίας θα πρέπει να διασφαλίσει την πλήρη ευθυγράμμισή της με τις πλέον πρόσφατες κατευθυντήριες γραμμές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για την ποιότητα του αέρα. Οι ευρωβουλευτές τονίζουν ακόμη ότι τα ποιοτικά πρότυπα για τον αέρα που πρότεινε η Επιτροπή θα πρέπει να αποτελέσουν μόνο ενδιάμεσο στόχο, ο οποίος θα πρέπει να επιτευχθεί το συντομότερο και σε κάθε περίπτωση πριν το 2030.
Όπως σημειώνεται, είναι ζωτικής σημασίας να παρακολουθείται συστηματικά η ποιότητα του αέρα κοντά σε κομβικά σημεία ατμοσφαιρικής ρύπανσης, όπου το επίπεδο ρύπανσης επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τις εκπομπές από πηγές βαριάς ρύπανσης που θα μπορούσαν να εκθέσουν τα άτομα και τις πληθυσμιακές ομάδες σε αυξημένους κινδύνους δυσμενών επιπτώσεων στην υγεία. Για τον σκοπό αυτό, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εγκαταστήσουν σημεία δειγματοληψίας στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης της ατμόσφαιρας, όπως λιμένες ή αερολιμένες, με στόχο τη βελτίωση της κατανόησης των επιπτώσεων των εν λόγω πηγών στην ατμοσφαιρική ρύπανση και τη λήψη κατάλληλων μέτρων για την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεών τους στην ανθρώπινη υγεία. Στις αστικές περιοχές, θα πρέπει να υπάρχει τουλάχιστον ένας χώρος παρακολούθησης ανά δύο εκατομμύρια κατοίκους που αντιπροσωπεύει την έκθεση του γενικού αστικού πληθυσμού, βελτιώνοντας την πρόταση της Επιτροπής για έναν χώρο ανά 10 εκατομμύρια κατοίκους. Σε περιοχές όπου είναι πιθανό να σημειωθούν υψηλές συγκεντρώσεις υπέρλεπτων σωματιδίων (UFP), αιθάλης, υδραργύρου και αμμωνίας (NH3), θα πρέπει να υπάρχει ένα σημείο δειγματοληψίας για κάθε ένα εκατομμύριο κατοίκους, σε αντίθεση με την αρχική πρόταση της Επιτροπής (ένας χώρος ανά πέντε εκατομμύρια κατοίκους και μόνο UFP).
Παράλληλα, οι ευρωβουλευτές επιθυμούν να εναρμονίσουν τους επί του παρόντος κατακερματισμένους και δυσνόητους δείκτες ποιότητας του αέρα σε ολόκληρη την ΕΕ. Οι δείκτες πρέπει να είναι συγκρίσιμοι, σαφείς και διαθέσιμοι στο κοινό, με ωριαίες επικαιροποιήσεις, ώστε οι πολίτες να μπορούν να προστατεύονται κατά τη διάρκεια υψηλών επιπέδων ατμοσφαιρικής ρύπανσης και πριν φτάσουν στα υποχρεωτικά όρια για να σημάνει συναγερμός. Θα πρέπει να συνοδεύονται από πληροφορίες σχετικά με τα συμπτώματα που συνδέονται με τις κορυφές της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και τους σχετικούς κινδύνους για την υγεία για κάθε ρύπο, συμπεριλαμβανομένων πληροφοριών προσαρμοσμένων στις ευάλωτες ομάδες.
Το Κοινοβούλιο επιθυμεί επίσης οι πολίτες των οποίων η υγεία έχει υποστεί βλάβη να έχουν ισχυρότερο δικαίωμα αποζημίωσης όταν παραβιάζονται οι νέοι κανόνες.
Τέλος, οι ευρωβουλευτές προτείνουν ότι όλα τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να δημιουργήσουν χάρτες πορείας για την ποιότητα του αέρα που θα καθορίζουν βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μέτρα προκειμένου να συμμορφωθούν με τις νέες οριακές τιμές.
Δείτε τη σχετική Έκδοση: Το Δίκαιο του Περιβάλλοντος
Δείτε τη σχετική Αρθρογραφία στη Qualex: Ατμοσφαιρική ρύπανση και κλιματική μεταβολή
Δείτε τη σχετική Αρθρογραφία στη Qualex: Η ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και το αστικό πράσινο