Η Δικαστική Αστυνομία διαιρείται σε πολιτικό και αστυνομικό τομέα. Το προσωπικό του πολιτικού τομέα επιλέγεται και προσλαμβάνεται βάσει του Ν 4765/2021, ενώ για το προσωπικό του αστυνομικού τομέα καθιερώνεται μια ιδιότυπη διαδικασία μέσω προκήρυξης από το Υπουργείο Δικαιοσύνης.
Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ο νόμος για την επιτάχυνση των διαδικασιών στελέχωσης και λειτουργίας της δικαστικής αστυνομίας (Ν 5049/2023).
Το νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης εγκρίθηκε κατά πλειοψηφία την Τετάρτη 13 Σεπτεμβρίου στην Ολομέλεια της Βουλής. «Ναι» στο νομοσχέδιο δήλωσε η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ. Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και η Πλεύση Ελευθερίας ψήφισαν «παρών». Καταψήφισαν ΚΚΕ, Σπαρτιάτες, Ελληνική Λύση και Νίκη.
Με τη σύσταση της Δικαστικής Αστυνομίας, ως μιας εξειδικευμένης υπηρεσίας του Υπουργείου Δικαιοσύνης, επιδιώκονται η αποτελεσματική άσκηση των καθηκόντων του προσωπικού που πρόκειται να τη στελεχώσει, η λειτουργική κατανομή των αρμοδιοτήτων μεταξύ των τομέων της, η ύπαρξη της αναγκαίας υπηρεσιακής συνοχής για την εκπλήρωση των σκοπών της και η επιτάχυνση των διαδικασιών απονομής δικαιοσύνης.
Για το λόγο αυτό εισάγονται ρυθμίσεις με σκοπό: α) τη συγκεκριμενοποίηση της διαδικασίας στελέχωσης και λειτουργίας της Δικαστικής Αστυνομίας, β) την εξειδίκευση των προσόντων διορισμού του προσωπικού του αστυνομικού και του πολιτικού τομέα της δικαστικής αστυνομίας και, γ) τη σύσταση περιφερειακών υπηρεσιών Δικαστικής Αστυνομίας σε επίπεδο Τμήματος πολιτικού και αστυνομικού τομέα, στα δικαστικά μέγαρα της επικράτειας. Σημειώνεται ότι, η διαδικασία πρόσληψης του προσωπικού τόσο του πολιτικού όσο και του αστυνομικού τομέα της Δικαστικής Αστυνομίας διέπεται από τις αρχές της αξιοκρατίας και της διαφάνειας. Η επιλογή του προσωπικού γίνεται κατά τρόπο που παρέχει αυξημένες εγγυήσεις διαφάνειας και αξιοκρατίας, κατά τα οριζόμενα στην παρ. 7 του άρθρου 103 του Συντάγματος, ενόψει της ιδιαίτερης αποστολής της Δικαστικής Αστυνομίας, η οποία συνίσταται, σύμφωνα με τα οριζόμενα στα άρθρα 1 και 4 του Ν 4963/2022, στην υποστήριξη της εύρυθμης λειτουργίας των δικαστικών υπηρεσιών και στην επικουρία των δικαστικών και εισαγγελικών αρχών, οι οποίες περιβάλλονται από ειδικές συνταγματικές εγγυήσεις, στο δικαιοδοτικό τους έργο.
Το προσωπικό του πολιτικού τομέα επιλέγεται και προσλαμβάνεται βάσει του Ν 4765/2021. Εφόσον, κατά την κρίση του Ανωτάτου Συμβουλίου Επιλογής Προσωπικού (ΑΣΕΠ), δεν είναι δυνατή η επιλογή του μέσω του πανελλήνιου γραπτού διαγωνισμού, το εν λόγω προσωπικό επιλέγεται κατά τα άρθρα 28 έως 30 του ιδίου νόμου.
Για το προσωπικό του αστυνομικού τομέα καθιερώνεται μια ιδιότυπη διαδικασία μέσω προκήρυξης από το Υπουργείο Δικαιοσύνης, η οποία δεν αφίσταται από τις βασικές αρχές και εγγυήσεις (διαφάνειας, αξιοκρατίας, αντικειμενικών κριτηρίων) των διαγωνισμών που διεξάγονται υπό το ΑΣΕΠ, αλλά και παρεμφερών ρυθμίσεων που αφορούν προσωπικό που ασκεί καθήκοντα αστυνόμευσης (βλ. ειδικούς φρουρούς, δημοτική αστυνομία). Συγκεκριμένα, οι ψυχοτεχνικές και οι αθλητικές δοκιμασίες διενεργούνται κατ’ αναλογική εφαρμογή του άρθρου 5 του ΠΔ 4/1995 από τις εκεί προβλεπόμενες επιτροπές.
Τέλος, επειδή το ΠΔ 6/2023 δεν προβλέπει τη σύσταση περιφερειακών υπηρεσιών Δικαστικής Αστυνομίας σε επίπεδο τμήματος πολιτικού και αστυνομικού τομέα για το σύνολο των δικαστικών αρχών, με την προτεινόμενη ρύθμιση συστήνονται απευθείας εκ του νόμου και για την πρώτη εφαρμογή του επιπλέον τριάντα έξι τμήματα (τα δεκαέξι είχαν ήδη συσταθεί με το ΠΔ), στα οποία κατανέμονται κατά ορθολογικό τρόπο και λαμβανομένων υπόψη των αναγκών τους, οι οργανικές θέσεις του προσωπικού.
Παράλληλα, είναι σημαντικό να αναφερθούν κάποια βασικά σημεία του νέου νόμου, που είναι τα εξής:
- Για τον Προϊστάμενο της Υπηρεσίας Δικαστικής Αστυνομίας, ορίζεται ότι «της Διεύθυνσης Δικαστικής Αστυνομίας, προΐσταται συνταξιούχος ανώτατος ή ανώτερος δικαστικός λειτουργός, ο οποίος έχει αφυπηρετήσει τουλάχιστον δύο χρόνια, πριν την έκδοση της δημόσιας πρόσκλησης» (άρθρο 3).
- «Η Διεύθυνση Δικαστικής Αστυνομίας είναι αρμόδια για τη χάραξη των γενικών κατευθύνσεων της Δικαστικής Αστυνομίας και μεριμνά για τη διοικητική και οικονομική υποστήριξη των περιφερειακών υπηρεσιών» (άρθρο 4).
- Αναφορικά με τα όρια ηλικίας των υποψηφίων για διορισμό στη Δικαστική Αστυνομία, ορίζεται πλέον «ως κατώτατο όριο ηλικίας διορισμού το 19ο έτος, για το προσωπικό του αστυνομικού τομέα ορίζεται ανώτατο όριο ηλικίας διορισμού το 35ο έτος» (άρθρο 6).
- Συστήνονται περιφερειακές υπηρεσίες αστυνομικού τομέα της Δικαστικής Αστυνομίας ως επιπέδου τμήματος στις οποίες κατανέμονται οι οργανικές θέσεις ως ακολούθως: στο ΣτΕ με έδρα την Αθήνα, κατανέμονται 5 οργανικές θέσεις, στο Ελεγκτικό Συνέδριο με έδρα την Αθήνα, κατανέμονται 5 οργανικές θέσεις. Στην εισαγγελία πρωτοδικών Αθηνών κατανέμονται 156 οργανικές θέσεις. Στην Εισαγγελία Εφετών Ανατολικής Κρήτης, με έδρα το Ηράκλειο, κατανέμονται 3 οργανικές θέσεις. Στην Εισαγγελία Εφετών Ιωαννίνων κατανέμονται 3 οργανικές θέσεις.
- Στους δικαστικούς σχηματισμούς στους οποίους δεν υφίσταται εισαγγελική αρχή, τη διεύθυνση της Δικαστικής Αστυνομίας θα ασκούν οι διοικήσεις των δικαστηρίων.
- Για την πρόσληψη του προσωπικού γίνονται δεκτές ειδικές κατηγορίες πολυτέκνων και τέκνων πολυτέκνων, τρίτεκνων και τέκνων τριτέκνων, υποψηφίων που έχουν τέκνο, αδελφό ή σύζυγο ή είναι τέκνα ατόμων με αναπηρία, με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω.
- Στην κεντρική επιτροπή διαγωνισμού θα συμμετέχει και ένας δικηγόρος που θα ορίζεται από την ολομέλεια των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδας και ένας ταξίαρχος από την ΕΛΑΣ, χωρίς δικαίωμα ψήφου.
- Ο χρόνος των ενστάσεων θα είναι 5 εργάσιμες ημέρες.