Με την απόφαση Συμβ ΑΠ 799/2020 περιγράφεται με τρόπο αναλυτικό και κατανοητό όλη η δικονομική διαδικασία σχετικά με την αναίρεση κατά βουλεύματος που απορρίπτει αίτηση επανάληψης της διαδικασίας υπέρ του καταδικασθέντος.
Ιστορικό κρινομένης υπόθεσης. Κρίνεται η με αριθμό 1/17-10-2019 αίτηση του αναιρεσείοντος-κατηγορουμένου, για αναίρεση του υπ’ αριθμ. 82/2019 βουλεύματος του Συμβουλίου Εφετών Ναυπλίου, με το οποίο απορρίφθηκε η από 28-6-2019 αίτησή του για επανάληψη διαδικασίας, που περατώθηκε με τις υπ’ αριθμ. 950/2018 και 1152/2018 αμετάκλητες αποφάσεις του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Ναυπλίου.
Μη παράσταση αναιρεσείοντος στη συζήτηση. Όπως προκύπτει από το προοίμιο της απόφασης: «Συνήλθε ως συμβούλιο σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του στις 19 Φεβρουαρίου 2020, προκειμένου να αποφανθεί για την με αριθμό 1/17-10-2019 αίτηση του αναιρεσείοντος-κατηγορουμένου Χ. Τ. του Ν., κατοίκου …, ο οποίος δεν παραστάθηκε στο ακροατήριο» Η ως άνω απόφαση κρίνει παραδεκτή την άσκηση της αναίρεσης: «Η κρινόμενη με αριθμό 1/17-10-2019, αίτηση αναίρεσης, του Χ. Τ. του Ν., ασκηθείσα με δήλωση στον γραμματέα του ποινικού τμήματος του Εφετείου Ναυπλίου, κατά του με αριθμό 82/10-10-2018 βουλεύματος του Συμβουλίου Εφετών Ναυπλίου, με το οποίο απορρίφθηκε η από 28-6-2019 αίτησή του, για την υπέρ αυτού επανάληψη της διαδικασίας που περατώθηκε με την με αριθμούς 950/2018 και 1152/2018 αμετάκλητες αποφάσεις του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Ναυπλίου, έχει ασκηθεί νομότυπα και εμπρόθεσμα, από πρόσωπο που δικαιούται και έχει έννομο προς τούτο συμφέρον, κατά βουλεύματος που υπόκειται σε αναίρεση, (άρθρα 462 παρ.1, 464, 473 παρ.1, 474, 484 παρ.1 485, 529 εδ. ε του Κ.ΠοινΔ). Επομένως, είναι παραδεκτή και πρέπει να εξεταστεί περαιτέρω.»
(Σημείωση: Έχει κριθεί ότι δεν απαιτείται ούτε η κλήση του αναιρεσείοντος σε ανάλογες υποθέσεις με την προκειμένη περίπτωση: «Η κρινόμενη, με αριθμό 2/2018, από 05 Δεκεμβρίου 2018, αίτηση αναίρεσης του … του … και της Π. κατά του υπ` αριθμ. 148/2018 βουλεύματος του Συμβουλίου Εφετών Πειραιώς, με το οποίο απορρίφθηκε κατ` ουσίαν η από 12-9-2018 αίτησή του για την υπέρ αυτού επανάληψη της διαδικασίας, που περατώθηκε με την υπ` αριθμ. ΑΤ 4736/2015 αμετάκλητη απόφαση του Α Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Πειραιώς, έχει ασκηθεί νομοτύπως και εμπροθέσμως, και από πρόσωπο που δικαιούται προς τούτο και, κατά βουλεύματος, που υπόκειται σε αναίρεση, (άρθρα 463, 473 παρ.1, 474, 484 παρ.1 και 485 του Κ.Π.Δ), γι` αυτό πρέπει να γίνει τυπικά δεκτή και εξεταστεί περαιτέρω για την ουσιαστική της βασιμότητα, χωρίς να παρακωλύεται η συζήτηση της υπόθεσης από την απουσία του μη κληθέντος αναιρεσείοντος, καθόσον, ενόψει του ότι η απόφαση του Συμβουλίου Εφετών είναι κατ` ουσίαν βούλευμα, δεν είναι αναγκαία η κλήτευση του τελευταίου (άρθ. 485 παρ. 1 με τις εκεί παραπομπές. στα άρθρα 476 παρ.1 και 513 παρ. 1α ΚΠοινΔ)». ΑΠ 1105/2019, ΑΠ 1478/2019)
Νομική φύση της επανάληψης της διαδικασίας «Από τα ανωτέρω συνάγεται ότι η επανάληψη της διαδικασίας δεν αποτελεί τακτικό ένδικο μέσο, αλλά κατατάσσεται στις έκτακτες διαδικασίες (ΑΠ 450/2014), δεδομένου ότι στρέφεται κατά αποφάσεως η οποία απόκτησε ισχύ δεδικασμένου.»
Κατά ποίων αποφάσεων στρέφεται η επανάληψη της διαδικασίας: «Από τις ανωτέρω διατάξεις (525,528,529,530 ΚΠΔ) συνάγεται ότι το έκτακτο ένδικο μέσο της επανάληψης της διαδικασίας θεσπίζεται προς αποτροπή του δεδικασμένου από την ποινική απόφαση που διέγνωσε την ουσία της υπόθεσης και καταδίκασε ή αθώωσε τον κατηγορούμενο και όχι από απόφαση που απέρριψε έφεση ως ανυποστήρικτη ή αίτηση ακύρωσης της διαδικασίας, κατά τα άρθρα 341 παρ. 1 και 501 παρ. 1 εδ. τελευταίο του Κ.ΠοινΔ. Τούτο προκύπτει όχι μόνο από το γράμμα των ως άνω διατάξεων, που ομιλούν περί του καταδικασθέντος, του αθωωθέντος, της καταδίκης, της αθώωσης, του δικαστηρίου που καταδίκασε, αλλά και από τους λόγους της επανάληψης της διαδικασίας, οι οποίοι αναφέρονται μόνον στην ουσία της υπόθεσης, καθώς και από την προβλεπόμενη, μετά την τυχόν ευδοκίμηση της αίτησης, διαδικασίας κατ’ ουσίαν εκδίκασης της υπόθεσης (ΑΠ 1111/2013, ΑΠ 354/2013, ΑΠ 2067/2007, ΑΠ 1201/2005).»
Ιστορικό της κριθείσας υπόθεσης. Στην προκειμένη περίπτωση ο αιτών καταδικάσθηκε σε ποινή φυλάκισης ενός (1) έτους η οποία μετατράπηκε σε χρηματική ποινή προς δέκα (10) ευρώ δυνάμει της υπ’ αριθμ. 1819/27-11-2017 Αποφάσεως Μονομελούς Πλημ/κών Ναυπλίου. Κατά της εν λόγω Αποφάσεως ο νυν αιτών άσκησε την υπ’ αριθμ. 391/2017 έκθεση εφέσεως και εκδόθηκε η υπ’ αριθμ. 950/9-11-2018 Απόφαση Τριμελούς Πλημ/κείου Ναυπλίου που απέρριψε την ως άνω έφεση ως ανυποστήρικτη αφού προηγουμένως απέρριψε το αίτημα του πληρεξουσίου δικηγόρου του. Εν συνεχεία, ο ως άνω αιτών άσκησε διά του πληρεξουσίου δικηγόρου του την υπ’ αριθμ. 5/26-11-2018 εμπρόθεσμη αίτηση ακυρώσεως κατ’ άρθρ. 341 ΚΠΔ, κατά της ανωτέρω υπ’ αριθμ. 950/9-11-2018 ερήμην αποφάσεως Τριμελούς Πλημ/κείου που απέρριψε την ως άνω έφεσή του ως ανυποστήρικτη για τους ως άνω λόγους επί της οποίας κι εκδόθηκε η υπ’ αριθμ. 1152/7-12-2018 Απόφαση του ιδίου ως άνω Τριμελούς Πλημ/κείου Ναυπλίου. Το Συμβούλιο Εφετών Ναυπλίου απόρριψε την αίτηση περί επαναλήψεως διαδικασίας με το εξής σκεπτικό: «Άλλωστε ενόψει των διαλαμβανομένων στη μείζονα σκέψη της παρούσας οι επίμαχες υπ’ αριθμ. 950/9-11-2018, 1157/7-12-2018 Αποφάσεις του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Ναυπλίου δεν είναι καταδικαστικές και δεν υπόκεινται στην προβλεπόμενη υπό του άρθρου 525 ΚΠΔ διαδικασία της “επανάληψης διαδικασίας” η υπό κρίση αίτηση τυγχάνει απαράδεκτη κι ως εκ τούτου απορριπτέα χωρίς να συντρέχει εκ του νόμου περίπτωση οιασδήποτε εξετάσεως αυτής. Συνακόλουθα πρέπει να απορριφθεί ως απαράδεκτη και η αίτηση περί αναστολής της πρωτόδικης υπ’ αριθμ. 1819/17 Αποφάσεως Μονομελούς Πλημ/κείου Ναυπλίου αφού βασική προϋπόθεση για το παραδεκτό της αιτήσεως αναστολής είναι η ύπαρξη τυπικά παραδεκτής αιτήσεως επανάληψης της διαδικασίας κι όχι απαραδέκτου τοιαύτης ως εν προκειμένω”. Ακολούθως απόρριψε την αίτηση ως εξής: ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ: «ΑΠΟΡΡΙΠΤΕΙ ως απαράδεκτη την υπ’ αριθμ. …28-6-2019 επανάληψη διαδικασίας του Χ. Τ. του Ν., με την οποία αιτείται την ακύρωση:
Α) Της με αριθμό 950/9-11-2018 αποφάσεως του Τριμελούς Πλημ/κείου Ναυπλίου που δίκασε ως Εφετείο κατά τη δικάσιμο της 9ης Νοεμβρίου 2018 και απέρριψε ως “ανυποστήρικτη” την ένδικη έφεσή του καθώς και την επανάληψη της συζήτησης της σχετικής εφέσεώς του με την οποία εκκαλεί νόμιμα παραδεκτά κι εμπρόθεσμα την υπ’ αριθμ. 1819/27- 11-2017 απόφαση του Μονομελούς Πλημ/κείου Ναυπλίου,
Β) Της ακύρωση της υπ’ αριθμ. 1152/ 7-12-2018 αποφάσεως του Τριμελούς Πλημ/κείου Ναυπλίου που δίκασε επίσης ως εφετείο κατά τη δικάσιμο της 7ης Δεκεμβρίου 2018 κι επίσης απέρριψε την 5/2018 Έκθεση αιτήσεως ακυρώσεως διαδικασίας που ασκήθηκε νόμιμα, παραδεκτά και εμπρόθεσμα σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 341 ΚΠΔ την 26-11-2018 καθώς και την επανάληψη της συζήτησης της αιτήσεως ακυρώσεώς της υπ’ αριθμ. 950/9-11-2018 Αποφάσεως Τριμελούς Πλημ/κείου. Και ΑΠΟΡΡΙΠΤΕΙ ως απαράδεκτη την αίτηση αναστολής εκτέλεσης της υπ’ αριθμ. 1819/27-11-2017 καταδικαστικής αποφάσεως Μονομελούς Πλημ/κείου Ναυπλίου».
Κρίση Αρείου Πάγου για το παραδεκτό της ενδίκου αιτήσεως. «Η κρινόμενη με αριθμό 1/17-10-2019, αίτηση αναίρεσης, του Χ. Τ. του Ν., ασκηθείσα με δήλωση στο γραμματέα του ποινικού τμήματος του Εφετείου Ναυπλίου, κατά του με αριθμό 82/10-10-2018 βουλεύματος του Συμβουλίου Εφετών Ναυπλίου, με το οποίο απορρίφθηκε η από 28-6-2019 αίτησή του, νια την υπέρ αυτού επανάληψη της διαδικασίας που περατώθηκε με την με αριθμούς 950/2018 και 1152/2018 αμετάκλητες αποφάσεις του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Ναυπλίου, έχει ασκηθεί νομότυπα και εμπρόθεσμα, από πρόσωπο που δικαιούται και έχει έννομο προς τούτο συμφέρον, κατά βουλεύματος που υπόκειται σε αναίρεση, (άρθρα 462 παρ.1, 464, 473 παρ.1, 474, 484 παρ.1 485, 529 εδ. ε του Κ.ΠοινΔ). Επομένως, είναι παραδεκτή και πρέπει να εξεταστεί περαιτέρω.»
Διαδικαστικές προϋποθέσεις για την άσκηση αναιρέσεως. «Κατά το άρθρο 462 παρ. 2 του ισχύοντος από 1-7-2019 Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (άρθρο δεύτερο του ν. 4620/2019 και άρθρο 585 του νέου ΚΠοινΔ “2. Έκτακτο ένδικο μέσο είναι η επανάληψη διαδικασίας”. Περαιτέρω από τις διατάξεις των άρθρων 528 παρ.3 εδ. α του νέου ΚΠοινΔ που ορίζουν, ότι η αίτηση επανάληψης διαδικασίας “υποβάλλεται στον εισαγγελέα εφετών αν η αμετάκλητη καταδίκη ή αθώωση απαγγέλθηκε από πλημμελειοδικείο, και στον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου σε κάθε άλλη περίπτωση” και 529 εδ.α και ε του ίδιου Κώδικα που ορίζουν, ότι “Αρμόδιο να αποφασίσει για την αίτηση επανάληψης της διαδικασίας είναι κατά τις διακρίσεις της παρ. 3 του άρθρου 528 το συμβούλιο εφετών ή του Αρείου Πάγου … Κατά της απόφασης του συμβουλίου των εφετών επιτρέπεται αναίρεση στον εισαγγελέα και στον αιτούντα κατά τα άρθρα 484 και 485”, και τις ομοίου περιεχομένου διατάξεις των άρθρων 527 παρ.3, 528 παρ. 1 του ισχύσαντος μέχρι 30-6-2019 ΚΠοινΔ, προκύπτει, ότι στην περίπτωση που ζητείται επανάληψη διαδικασίας απόφασης που απαγγέλθηκε από πλημμελειοδικείο, αρμόδιο να αποφασίσει επί της αίτησης αυτής είναι το συμβούλιο εφετών, κατά της απόφασης του οποίου επιτρέπεται αναίρεση στον εισαγγελέα και στον αιτούντα για τους λόγους που αναφέρονται στη διάταξη του άρθρου 484 ΚΠοινΔ, μεταξύ των οποίων και η απόλυτη ακυρότητα, η έλλειψη ειδικής αιτιολογίας και η υπέρβαση εξουσίας.»
Ειδικός αναιρετικός λόγος για υπέρβαση εξουσίας- ερμηνεία – ο αιτών την επανάληψη διαδικασίας ήταν δικηγόρος. «Κατά τη διάταξη του άρθρου 510 παρ. 1 στοιχ. Θ’ του ΚΠοινΔ, υπέρβαση εξουσίας, με βάση τον γενικό ορισμό, υπάρχει, όταν το δικαστήριο ασκεί δικαιοδοσία που δεν του δίνει ο νόμος. Στα πλαίσια αυτού του ορισμού γίνεται διάκριση της υπέρβασης σε θετική και αρνητική. Στην πρώτη περίπτωση το δικαστήριο αποφασίζει κάτι για το οποίο δεν έχει δικαιοδοσία, ενώ στη δεύτερη περίπτωση παραλείπει να αποφασίσει κάτι το οποίο υποχρεούται στα πλαίσια της δικαιοδοσίας του. Έτσι στην περίπτωση που το δικαστήριο κήρυξε εαυτό καθ’ ύλην αναρμόδιο, ενώ ήταν κατά τον νόμο αρμόδιο, υπερβαίνει αρνητικά την εξουσία του (Ολ. Α.Π. 10/2005), ενώ στην περίπτωση κατά την οποία το δικαστήριο, ενώ ήταν αναρμόδιο καθ’ ύλην, δεν κήρυξε την αναρμοδιότητά του, αλλά δίκασε την υπόθεση, υπερβαίνει θετικά την εξουσία του. Και στις δύο ως άνω περιπτώσεις ιδρύεται ο προαναφερθείς, από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Θ’ Κ.Ποιν.Δ., λόγος αναίρεσης. Στην προκείμενη περίπτωση, όπως προκύπτει από τα έγγραφα της δικογραφίας, που παραδεκτά επισκοπούνται για τις ανάγκες του αναιρετικού ελέγχου, η από 28-6-2019 αίτηση του αναίρεσείοντος, για την υπέρ αυτού επανάληψη της διαδικασίας, που περατώθηκε με την με αριθμούς 950/2018 και 1152/2018 αμετάκλητες αποφάσεις του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Ναυπλίου, εισήχθη ενώπιον του Συμβουλίου Εφετών Ναυπλίου, το οποίο την απέρριψε ως απαράδεκτη με το με αριθμό 82/ 2018 προσβαλλόμενο βούλευμά του. Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στη μείζονα σκέψη, το Συμβούλιο Εφετών Ναυπλίου ήταν καθ’ ύλην και κατά τόπο αρμόδιο να δικάσει την ανωτέρω υπόθεση, αφού με την πιο πάνω αίτησή του ο αιτών, ήδη αναιρεσείων, ζητούσε επανάληψη διαδικασίας αποφάσεων που απαγγέλθηκαν από το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Ναυπλίου, χωρίς να ασκεί οποιαδήποτε έννομη επιρροή στον καθορισμό της καθ’ ύλην αρμοδιότητας η ιδιότητα του αιτούντος ως δικηγόρου. Επομένως, ο, από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Θ’ Κ.Ποιν.Δ, κατ’ ορθό νομικό χαρακτηρισμό, πρώτος λόγος της αίτησης αναίρεσης κατά το πρώτο σκέλος του, με τον οποίο ο αναιρεσείων προβάλλει την αιτίαση ότι το Συμβούλιο Εφετών Ναυπλίου αποφάσισε καθ’ υπέρβαση εξουσίας για υπόθεση που υπαγόταν στην αρμοδιότητα του Συμβουλίου του Αρείου Πάγου, λόγω της ιδιότητάς του ως δικηγόρου, είναι αβάσιμος.»
Προβολή ως λόγου αναιρέσεως του βουλεύματος, που απορρίπτει την επανάληψη της διαδικασίας, σχετικής ακυρότητας «ο δεύτερος λόγος της αίτησης αναίρεσης, κατά το μέρος με τον οποίο πλήττεται το βούλευμα για σχετική ακυρότητα που συνέβη στο ακροατήριο, είναι απαράδεκτος, διότι, πέραν της πλήρους αοριστίας του, η σχετική ακυρότητα δεν περιλαμβάνεται μεταξύ των λόγων που περιλαμβάνονται περιοριστικά στη διάταξη του άρθρου 484 παρ. 1 ΚΠοινΔ, για τους οποίους μπορεί να αναιρεθεί το βούλευμα.»
Πότε ο Άρειος Πάγος εξετάζει αυτεπαγγέλτως και πέραν των προταθέντων λόγων αναίρεσης. «Περαιτέρω κατά τη διάταξη του άρθρου 476 παρ. 1 του ΚΠοινΔ , όταν το ένδικο μέσο ασκήθηκε εναντίον βουλεύματος για το οποίο δεν προβλέπεται, τούτο κηρύσσεται απαράδεκτο. Από την ανωτέρω διάταξη σε συνδυασμό με την προαναφερθείσα διάταξη του άρθρου 529 εδ. ε του ίδιου κώδικα, που ορίζει, ότι κατά της απόφασης του συμβουλίου εφετών που εκδίδεται επί αίτησης επανάληψης διαδικασίας επιτρέπεται αναίρεση στον εισαγγελέα και στον αιτούντα κατά τα άρθρα 484 και 485 ΚΠοινΔ, προκύπτει ότι σε περίπτωση άσκησης αναίρεσης από τον καταδικασμένο κατά βουλεύματος του Συμβουλίου Εφετών, που απέρριψε την αίτηση για επανάληψη της διαδικασίας ως απαράδεκτη, για τον λόγο ότι ασκήθηκε κατά απόφασης που δεν προβλέπεται, ο έλεγχος του Αρείου Πάγου περιορίζεται στην ορθότητα και μόνο της κρίσης αυτής, αποκλείεται δε η δυνατότητα προβολής και έρευνας οποιουδήποτε άλλου λόγου.»
* Ο κ. Δημήτριος Βαρελάς είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Διδάσκων στο Φροντιστήριο της Νομικής Βιβλιοθήκης.
Δείτε τα τμήματα προετοιμασίας για τις εξετάσεις της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών εδώ