Έννοιες: Η αμφισβήτηση της γνησιότητας αφορά μόνον την υπογραφή των εγγράφων, ενώ η επίκληση της πλαστότητας αφορά τη νόθευση του περιεχομένου τους.
Χρόνος προβολής: Η αμφισβήτηση της γνησιότητας πρέπει να γίνει αμέσως με την προσαγωγή του εγγράφου ενώπιον του δικαστηρίου (άρθρ. 457 παρ. 2, ΚΠολΔ) (ΑΠ 310/1996 ΕλΔνη 1997, 87), ενώ η επίκληση της πλαστότητας μπορεί να γίνει και μετά την έκδοση της τελεσίδικης απόφασης (άρθρ. 544, περ. 6, ΚΠολΔ) και αν η πλαστογραφία αποδίδεται σε ορισμένο πρόσωπο μπορεί να προταθεί σε οποιαδήποτε στάση της δίκης (άρθρ. 461 ΚΠολΔ).
Βάρος της απόδειξης: Στην αμφισβήτηση της γνησιότητας, που μπορεί να γίνει με κάθε αποδεικτικό μέσο (άρθρ. 458, ΚΠολΔ), το βάρος απόδειξης έχει εκείνος που το επικαλείται και το προσάγει (δηλαδή, συνιστά άρνηση) (ΑΠ 798/2010 ΝοΒ 2010, 2337 – ΑΠ 1149/2002 ΕλΔνη 45, 484), εκτός αν είναι τόσο φανερά αλλαγμένο, ώστε το δικαστήριο μπορεί να διαπιστώσει αμέσως και ασφαλώς ότι δεν είναι γνήσιο (άρθρ. 457 παρ. 1 και 4, ΚΠολΔ) και αν αναγνωρισθεί ή αποδειχθεί η γνησιότητα της υπογραφής, θεωρείται ότι έχει διαπιστωθεί η γνησιότητα του περιεχομένου, εκτός αν προσβληθεί ως πλαστό (άρθρ. 457 παρ. 3, ΚΠολΔ).
Το βάρος της απόδειξης στην προσβολή του εγγράφου ως πλαστού (αντιστρέφεται και) έχει εκείνος που το προσβάλλει, ο οποίος είναι υποχρεωμένος να προσκομίσει ταυτόχρονα τα έγγραφα που αποδεικνύουν την πλαστότητα και να αναφέρει ονομαστικά τους μάρτυρες και τα άλλα αποδεικτικά μέσα, διαφορετικά ο ισχυρισμός περί πλαστότητας είναι απαράδεκτος (άρθρ. 463, ΚΠολΔ). Σημειώνεται ότι αν αμφισβητηθεί η γνησιότητα υπογραφής του αποδέκτη συν/κής και εν γένει πιστωτικού τίτλου (ΑΠ 368/2002 ΕλΔνη 45, 525) το βάρος απόδειξης δεν το έχει ο αντίδικος του αμφισβητήσαντος, αλλά ο ίδιος ο αμφισβητών, κατ’ απόκλιση του κανόνα του άρθρου 457 παρ. 1 ΚΠολΔ (ΕφΑθ 1627/1982 Αρμ 87, 213 με σημ. – ΕφΑθ 4325/1975 ΝοΒ 23, 1099).
Πληρεξουσιότητα: Για την αμφισβήτηση της γνησιότητας αρκεί και γενική πληρεξουσιότητα (άρθρ. 97 ΚΠολΔ), ενώ για την προσβολή ενός εγγράφου ως πλαστού απαιτείται ειδική πληρεξουσιότητα (άρθρ. 98 β’ ΚΠολΔ) αν ο διάδικος είναι απών, εκτός εάν έχει υποβληθεί προηγουμένως μήνυση για πλαστογραφία (άρθρ. 216 ΠΚ) (ΕφΑθ 7048/1996 ΕλΔνη 1997, 1669 – ΕφΑθ 7861/1974 ΝοΒ 23,192). Σημειώνεται ότι η έλλειψη πληρεξουσιότητας μπορεί να συμπληρωθεί μέσα σε σύντομη προθεσμία που θα ορίσει το δικαστήριο (άρθρ. 105 ΚΠολΔ) (ΜΠρΑθ 3523/1983 ΕλλΔνη 21,1286) ή το αδίκημα έχει παραγραφεί (ΕφΘεσ 1069/1977 Αρμ 1978, 490).
Αναβολή συζήτησης: Το δικαστήριο που δικάζει την κύρια υπόθεση μπορεί, εφόσον κατά την κρίση του το έγγραφο είναι ουσιώδες για την διάγνωση της υπόθεσης, είτε να αναβάλει τη συζήτηση έως το τέλος της ποινικής δίκης (άρθρ. 250 ΚΠολΔ) εφόσον έχει υποβληθεί μήνυση, είτε να κρίνει παρεμπιπτόντως διατάσσοντας αποδείξεις για την πλαστότητα (άρθρ. 462, ΚΠολΔ).
Σε περίπτωση που ιδιωτικό έγγραφο προσβάλλεται παρεμπιπτόντως ως πλαστό, χωρίς όμως να αποδίδεται η πλαστογραφία σε ορισμένο πρόσωπο, το δικαστήριο διατάζει αποδείξεις μόνον αν εκείνος που προσκόμισε επιμένει να το χρησιμοποιήσει, εφόσον κατά την κρίση του δικαστηρίου είναι ουσιώδες για τη διάγνωση της υπόθεσης (άρθρ. 464, ΚΠολΔ).
Συνέπειες πλαστότητας: Σε περίπτωση που εκδοθεί απόφαση που κηρύσσει ένα έγγραφο ως πλαστό ή που ανακαλεί ή μεταρρυθμίζει την απόφαση αυτή, η γραμματεία του δικαστηρίου αποστέλλει αντίγραφό της στο εισαγγελέα του δικαστηρίου και στη δημόσια αρχή που το έχει εκδώσει, ενώ το έγγραφο, που κηρύχθηκε ως πλαστό, δεν αποδίδεται στον διάδικο, αλλά παραμένει στο αρχείο του δικαστηρίου και ο γραμματέας σημειώνει επάνω του ή σε πρόσθεμα ότι κηρύχθηκε πλαστό, καθώς και την απόφαση που κήρυξε την πλαστότητά του (άρθρ. 456, ΚΠολΔ).
* Ο κ. Κωνσταντίνος Κουτσουλέλος είναι Δικηγόρος Αθηνών και ιδρυτικό μέλος του επιστημονικού σωματείου Εταιρεία Οικογενειακού Δικαίου.
Δείτε τα τμήματα προετοιμασίας για τις εξετάσεις της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών εδώ