Γενικά: Tα διδάγματα της κοινής πείρας είναι οι γενικές αρχές και αντιλήψεις που αποκτά κάθε άνθρωπος από τη ζωή του είτε με την παρατήρηση και εμπειρία του, είτε με την ενασχόλησή του (επιστημονική, επαγγελματική κ.λπ.) και δεν αποτελούν αντικείμενο απόδειξης (άρθρ. 336 παρ. 4 Κ.Πολ.Δ.), αλλά το Δικαστήριο λαμβάνει αυτά αυτεπάγγελτα υπόψη του χωρίς να διατάξει αποδείξεις.-
Η από το δικαστήριο χρήση των διδαγμάτων της κοινής πείρας επιτρέπεται μόνο:
α) στην ερμηνεία των κανόνων δικαίου ή την υπαγωγή σε αυτούς των πραγματικών περιστατικών,
β) στην εκτίμηση των προσαγόμενων αποδεικτικών μέσων, όσον αφορά την αποδεικτική δύναμή τους και
γ) στην εφαρμογή των δικαστικών τεκμηρίων, όταν διεξάγεται έμμεση απόδειξη (άρθρ. 336 παρ. 3 Κ.Πολ.Δ.) (Γ.Νικολόπουλος Το δίκαιο της αποδείξεως 55).
Σημειώνεται ότι κατά τις παραδοχές της νομολογίας και της νομικής επιστήμης (ίδετε και Κ.Μπέης Πολιτική Δικονομία τομ. Γ’, σελ. 2153 επ.) με τα διδάγματα της κοινής πείρας εξομοιώνονται, στο πλαίσιο του αναιρετικού ελέγχου, οι κανόνες της τυπικής λογικής και τα νομικά αξιώματα που έχει καθιερώσει η νομική επιστήμη ή η νομολογία, εφόσον στηρίζονται άμεσα ή έμμεσα στους κανόνες δικαίου, η παράβαση των οποίων δεν ελέγχεται μεν αναιρετικά στην έμμεση απόδειξη, ελέγχεται όμως ως προς την εκτίμηση του δικαστή όταν εφαρμόζει τη διάταξη του άρθρ. 340 Κ.Πολ.Δ.-
Τα διδάγματα της κοινής πείρας διαφέρουν από τα πασίδηλα (άρθρ. 336 παρ. 1 ΚΠολΔ) γιατί τα τελευταία είναι ιστορικά γεγονότα του καθημερινού βίου, ενώ τα διδάγματα της κοινής πείρας είναι γενικές αρχές και αντιλήψεις. Σε αμφότερες όμως τις περιπτώσεις το δικαστήριο δεν διατάζει αποδείξεις αλλά λαμβάνει αυτά αυτεπάγγελτα υπόψη του.
Λόγος αναίρεσης: Η παράβαση των διδαγμάτων αποτελεί λόγο αναίρεσης (άρθρ. 559 περ. 1 και 560 περ. 1 ΚΠολΔ) μόνο όταν ο δικαστής είτε παρέλειψε να κάνει χρήση, είτε έκανε εσφαλμένη χρήση τους για την ερμηνεία κάποιου κανόνα δικαίου ή την υπαγωγή σε αυτόν πραγματικών γεγονότων, επειδή η παράβασή τους αυτή οδηγεί στην παράβαση σχετικού κανόνα δικαίου (ΑΠ 33/1992, ΕλΔνη 34.78 – ΑΠ 47/1984, ΝοΒ 33.232 – ΑΠ 819/1986, ΝοΒ 35.1192) και όχι κατά την εκτίμηση των αποδείξεων (ΑΠ 24/2005 ΕλΔνη 2005, 745 – ΑΠ 1373/2002 ΝοΒ 2003, 459 – ΑΠ 161/2002 ΝοΒ 2002, 1845).–
Σημειώνεται ότι για το ορισμένο του αναιρετικού αυτού λόγου πρέπει στο δικόγραφο της αίτησης να αναφέρεται ποια διδάγματα της κοινής πείρας όφειλε να λάβει υπόψη του το δικαστήριο που παραβιάστηκαν, ποιος κανόνας δικαίου παραβιάστηκε, την ερμηνεία του οποίου αφορούν (Ι.Ψωμάς Δ 2002, 549 επ.), αλλά και σε ποιο συμπέρασμα θα κατέληγε αν τα εφάρμοζε ή αν δεν τα παραβίαζε.
* Ο κ. Κωνσταντίνος Κουτσουλέλος είναι Δικηγόρος Αθηνών και ιδρυτικό μέλος του επιστημονικού σωματείου Εταιρεία Οικογενειακού Δικαίου.
Δείτε τα τμήματα προετοιμασίας για τις εξετάσεις της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών εδώ