Γενικά: Κατά την 592 παρ. 3 ΚΠολΔ στις λοιπές οικογενειακές διαφορές, πλην των οριζομένων στις παραγράφους 1 (γαμικές διαφορές) και 2 (διαφορές από τις σχέσεις γονέων και τέκνων), υπάγονται μεταξύ άλλων (εδ. β’) και εκείνες που αφορούν την άσκηση της γονικής μέριμνας με το τέκνο είτε κατά διάρκεια του γάμου, είτε σε περίπτωση διαζυγίου ή ακύρωσης του γάμου, ακόμα και αν πρόκειται για τέκνο γεννημένο χωρίς γάμο των γονέων του, χωρίς όμως να περιλαμβάνονται και εκείνες που αφορούν την αφαίρεση από την άσκηση της γονικής μέριμνας.
Δικαιοδοσία: Και ναι μεν στις δύο πρώτες περιπτώσεις ο προσδιορισμός της διεθνούς δικαιοδοσίας γίνεται από το άρθρο 601 ΚΠολΔ (ένας των συζύγων/γονέων Έλληνας), που, για τον λόγο αυτόν αποτελεί εξαίρεση της εφαρμογής της παρ. 1 του άρθρου 3 ΚΠολΔ, ωστόσο για την παρ. 3 του άρθρου 592 ΚΠολΔ δεν γίνεται καμία ειδική μνεία είτε στις γενικές διατάξεις των οικογενειακών διαφορών (άρθρ. 593 – 602 ΚΠολΔ) είτε στις ειδικές διατάξεις του κεφαλαίου αυτού (άρθρ. 603 -613 ΚΠολΔ) και επομένως τυγχάνουν εφαρμογής τα άρθρα 1 παρ. 1β’ (σχετικά με την αφαίρεση της γονικής μέριμνας) και 1 παρ. 2β’ (σχετικά με την επιτροπεία), του Κανονισμού 2201/2003 (τον οποίο αντικατέστησε ο Κανονισμός 1111/2019 από 01.08.2022, κατά τον οποίο και για τα εν λόγω θέματα δικαιοδοσία έχουν τα ελληνικά δικαστήρια εφόσον ένας των συζύγων/γονέων είναι Έλληνας, όπως όριζε και η παλαιότερη ρύθμιση του άρθρου 622 ΚΠολΔ (Ποδηματά σε Κεραμέα/Κονδύλη/Νίκα Ερμηνεία ΚΠολΔ, άρθρ. 622, αριθμ. 4) και σήμερα η αντίστοιχη του άρθρου 601 ΚΠολΔ.
Αρμοδιότητα και διαδικασία συζήτησης: Όπως προαναφέρθηκε στην προκειμένη περίπτωση του άρθρου 1532 ΑΚ δεν τυγχάνει εφαρμογής η διάταξη της παρ. 3 του άρθρου 592 ΚΠολΔ αλλά εκείνες των άρθρων 740 επ. ΚΠολΔ, δεδομένου ότι κατά το άρθρο 121 του Εισ.Ν.Α.Κ. οι υποθέσεις που αφορούν (μόνον) την αφαίρεση από την άσκηση της γονικής μέριμνας (άρθρ. 1532 και 1533 ΑΚ) δικάζονται με τη διαδικασία αυτή, δηλαδή, της εκουσίας δικαιοδοσίας, κατά την οποία (γενικά), αν δεν ορίζεται κάτι άλλο ειδικά από τις διατάξεις αυτές εφαρμόζονται οι διατάξεις του γενικού μέρους του ΚΠολΔ, όπως ρητά διατυπώνεται στο άρθρο 741 ΚΠολΔ.
Είναι προφανές ότι ο ουσιαστικός νομοθέτης επιθυμεί όλες μεν οι υποθέσεις που ανάγονται στην γονική μέριμνα να υπάγονται ενώπιον των Μονομελών Πρωτοδικείων κατ’ άρθρ. 17 περ. 3 ΚΠολΔ και να δικάζονται με τη διαδικασία των άρθρων 591 και 593 έως 602 (γενικές διατάξεις των οικογενειακών διαφορών) και άρθρων 610 – 613 (ειδικές διατάξεις των διαφορών του άρθρου 592 παρ. 3 ΚΠολΔ) ΚΠολΔ, όχι όμως και εκείνες που αφορούν την αφαίρεση της άσκησης της γονικής μέριμνας, την οποία ουσιαστικά καθιστά, σε συνδυασμό και με το άρθρο 121 Εισ.Ν.Α.Κ., υπόθεση (μη γνήσια) εκουσίας δικαιοδοσίας, εφαρμοζομένων έτσι των σχετικών διατάξεων των άρθρων 740 επ. ΚΠολΔ), μεταξύ των οποίων τα θέματα των διαδικαστικών προϋποθέσεων για την παροχή έννομης προστασίας, της διεξαγωγής της απόδειξης, του επιτρεπτού ή μη άσκησης των ενδίκων μέσων – και μάλιστα όταν στην περίπτωση αυτή κατ’ άρθρ. 47α’ Ν. 2447/1996 (ΦΕΚ Α’ 278) δεν επιτρέπεται η άσκηση της έφεσης παρά μόνον της αναίρεσης (ΕφΑθ 6955/2013 ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ)- της επέκτασης του δεδικασμένου, της εκτελεστότητας των αποφάσεων, κ.ο.κ.
Πέραν των ανωτέρω πρέπει να επισημανθεί και η σχετικά πρόσφατη ανακόλουθη συμπεριφορά του νομοθέτη και συγκεκριμένα: με τον Ν. 4055/2012 (άρθρ. 15 παρ. 9 – με έναρξη ισχύος την 02.04.2012) προβλέφθηκε, στην αντίστοιχη διάταξη του τότε άρθρου 681Β ΚΠολΔ (και τώρα άρθρ. 592 παρ. 3 ΚΠολΔ), ότι με την ειδική αυτή διαδικασία δικάζονται και οι υποθέσεις που αφορούν την αφαίρεση της άσκησης της γονικής μέριμνας, τροποποιώντας ουσιαστικά το άρθρο 121 ΕισΝΑΚ, στη συνέχεια όμως ανακάλεσε την άποψή του αυτή και με τον ισχύοντα Ν. 4335/2015 επανέφερε τη διάταξη ως είχε προ του Ν. 4055/2012, με τελικό αποτέλεσμα η αφαίρεση της άσκησης της γονικής μέριμνας να υπάγεται σήμερα στην εκουσία δικαιοδοσία.
Τέλος, ως προς τους εφαρμοστέους κανόνες δικαίου σχετικές είναι οι διατάξεις των άρθρων 31 παρ. 1 (αν το πρόσωπο έχει ελληνική και ξένη ιθαγένεια ως δίκαιο της ιθαγένειας εφαρμόζεται το ελληνικό δίκαιο), 19 έως 22 ΑΚ (ΑΠ 99/2014 ΝοΒ 2014, 1427).
* Ο κ. Κωνσταντίνος Κουτσουλέλος είναι Δικηγόρος Αθηνών και ιδρυτικό μέλος του επιστημονικού σωματείου Εταιρεία Οικογενειακού Δικαίου.
Δείτε τα τμήματα προετοιμασίας για τις εξετάσεις της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών εδώ