Γενικά: Η διάταξη αυτή εφαρμόζεται όταν ζητείται κατά το νόμο να διοριστεί προσωρινή διοίκηση νομικού προσώπου ιδιωτικού δικαίου (σωματείο, ίδρυμα, συναιτερισμός, εμπορική εταιρία, συνδικαλιστική οργάνωση, κλπ) (Ε.Μπαλογιάννη σε Χ.Απαλλαγάκη ΚΠολΔ Ερμηνεία κατ’ άρθρο, 1753), σε περίπτωση που λείπουν τα πρόσωπα που απαιτούνται για τη διοίκησή του (ΕφΑθ 650/2007 ΕλλΔ 2007, 895-ΜΠρΑθ 632/2007 ΕφΑΔ 2008, 523 με παρατ.) ή τα συμφέροντα των μελών συγκρούονται με τα συμφέροντα του νομικού προσώπου (ΜΠρΠειρ 556/2003 ΕΕμπΔ 2003, 607) ή εκκαθαριστές νομικού προσώπου ή εταιρίας που δεν έχει αποκτήσει νομική προσωπικότητα (ΜΠρΠειρ 1700/2000 Αρμ 2000, 1409).
Κατά τη διάταξη αυτή και με τη διαδικασία της εκουσίας δικαιοδοσίας (όχι των ασφαλιστικών μέτρων) υπάγεται και ο διορισμός ειδικών εκπροσώπων για τη διεξαγωγή δίκης κατά μελών της διοίκησης (ΑΠ 1506/2000 ΕΕμπΔ 2001, 76), καθώς και για την αντικατάσταση της προσωρινής διοίκησης, με τη συνδρομή των όρων του άρθρου 69 ΑΚ, όταν ζητείται από τρίτο πρόσωπο και όχι από τον ίδιο τον διορισθέντα, ο οποίος νομιμοποιείται μόνον με τη γενική διάταξη του άρθρου 758 ΚΠολΔ (Κ.Μπέης Δ 1987, 230 γνωμ.).
Σημειώνεται ότι: α) στην έννοια της προσωρινής διοίκησης περιλαμβάνεται και ο διορισμός προσωρινού διαχειριστή σε περίπτωση ΕΠΕ (ΜΠρΠειρ 1700/2000 Αρμ 2000, 1409) και β) στην περίπτωση του διορισμού προσωρινής διοίκησης το δικαστήριο περιορίζεται μόνον στη διάγνωση της ανυπαρξίας διοίκησης εξ αιτίας πραγματικών ή νομικών λόγων (ΕφΠατρ 226/1997 ΑχΝομ 1998, 463).
Αρμοδιότητα: Αρμόδιο δικαστήριο για τη συζήτηση της αίτησης είναι το Μονομελές Πρωτοδικείο στην περιφέρεια του οποίου έχει την έδρα του το νομικό πρόσωπο ή η εταιρία ή όπου ασκείται η διοίκησή του.
Αίτηση-Διαδικασία-Απόφαση: Την σχετική αίτηση υποβάλει όποιος έχει έννομο συμφέρον.
Αν πρόκειται για ανώνυμη εταιρία έννομο συμφέρον έχει και μέτοχός της και με την ιδιότητά του αυτή νομιμοποιείται για την υποβολή της αίτησης (ΜΠρΠειρ 556/2003 ΕΕμπΔ 2003, 607). Στην περίπτωση όμως που τα συμφέροντα των προσώπων τα οποία αποτελούν τη διοίκηση συγκρούονται προς τα συμφέροντα του νομικού προσώπου καλούνται κατά τη συζήτησή της και τα πρόσωπα αυτά. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση αντικατάστασης της προσωρινής διοίκησης ή εκκαθαριστή (άρθρ. 786, ΚΠολΔ).
Η σχετική κλήση μπορεί να γίνει είτε από τον ίδιο τον αιτούντα είτε από τον δικαστή, διαφορετικά έχουν το δικαίωμα κατά μεν τη συζήτηση να ασκήσουν πρόσθετη παρέμβαση (άρθρ. 752 παρ. 2 ΚΠολΔ) και μετά την έκδοση της απόφασης μπορούν να ασκήσουν τριτανακοπή (ΜΠρΑθ 5549/1990 ΝοΒ 39, 254).
Η αίτηση δεν στρέφεται κατά οποιουδήποτε προσώπου (νομικού ή φυσικού) και ούτε ανήκει στην κατηγορία εκείνων που πρέπει να κοινοποιηθούν στον αρμόδιο Εισαγγελέα κατά το άρθρο 748 παρ. 2 ΚΠολΔ, εκτός αν, κατά τον χρόνο υποβολής της, ο δικαστής, ο οποίος προσδιορίζει τη δικάσιμο, διατάξει διαφορετικά.
Σε περίπτωση που είτε κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης είτε σε άλλο στάδιο της διαδικασίας υφίσταται άμεση ανάγκη προσωρινής δικαστικής προστασίας μπορεί να ζητηθεί η έκδοση προσωρινής διαταγής (άρθρ. 781 ΚΠολΔ), η οποία μπορεί να διαταχθεί και αυτεπάγγελτα από το δικαστήριο.
Τέλος, σημειώνεται ότι η απόφαση που θα εκδοθεί υπόκειται σε ανάκληση ή μεταρρύθμιση κατά τους όρους του άρθρου 758 ΚΠολΔ, καθώς και στα προβλεπόμενα ένδικα μέσα (άρθρ. 760 επ. ΚΠολΔ).
Ευθύνη μελών προσωρινής διοίκησης: Με το άρθρο 1 άρθρο έκτο παρ. 2 του Ν. 4335/2015 προστέθηκε τέταρτη παράγραφος στο άρθρο 786 ΚΠολΔ, διευκρινίζοντας ότι σε περίπτωση διορισμού προσωρινής διοίκησης η ευθύνη των μελών της και των εκκαθαριστών περιορίζεται στις πράξεις ή παραλείψεις τους κατά τη διάρκεια της θητείας τους.
* Ο κ. Κωνσταντίνος Κουτσουλέλος είναι Δικηγόρος Αθηνών και ιδρυτικό μέλος του επιστημονικού σωματείου Εταιρεία Οικογενειακού Δικαίου
Δείτε τα τμήματα προετοιμασίας για τις εξετάσεις της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών εδώ