Γενικά: Όταν ο νόμος απαιτεί δικαστική απόφαση για να βεβαιωθεί ένα γεγονός με σκοπό να συνταχθεί ή διορθωθεί ληξιαρχική πράξη (ΜΠρΑθ 3751/2006 ΑρχΝ 2007, 59), η απόφαση εκδίδεται με αίτηση όποιου έχει έννομο συμφέρον ή του εισαγγελέα από το ειρηνοδικείο της περιφέρειας του ληξιάρχου, ο οποίος θα συντάξει τη ληξιαρχική πράξη (ΜΠρΑθ 4100/2006 ΝοΒ 2007, 358).
Η απόφαση πρέπει να βεβαιώνει και κάθε άλλο στοιχείο που πρέπει κατά το νόμο να περιέχει η ληξιαρχική πράξη, εκτός αν αυτό είναι αδύνατο (άρθρ. 782 ΚΠολΔ). Ωστόσο, η διάταξη αυτή δεν μπορεί να τύχει εφαρμογής και στις περιπτώσεις αποφάσεων λύσης του γάμου γιατί αυτές έχουν διαπλαστικό χαρακτήρα και ανεξάρτητα από το ότι κατά τη νομοθεσία περί ληξιαρχικών πράξεων (άρθρ. 14 Ν 344/1976) πρέπει να γίνει σημείωση της λύσης του γάμου στο περιθώριο της οικείας ληξιαρχικής πράξης (ΑΠ 109/1977 ΕλλΔνη 39, 95).
Σε περίπτωση που απαιτείται διόρθωση του επωνύμου του τέκνου λόγω ελαττώματος της δήλωσης βούλησης δεν μπορεί να γίνει με τη διαδικασία αυτή αν προηγουμένως δεν ακυρωθεί η δήλωση προσδιορισμού του επωνύμου από το Πολυμελές Πρωτοδικείου με την τακτική διαδικασία (ΜΠρΘεσ 14656/2001 Αρμ 56, 85 – ΜΠρΑθ 198/1988 ΕλλΔνη 33, 418).
Υπαγόμενες και μη υποθέσεις: Στην ρύθμιση του άρθρου 782 ΚΠολΔ μπορούν να υπαχθούν διορθώσεις ληξιαρχικών πράξεων κατά το στοιχείο τους που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα κατά τον χρόνο σύνταξής τους ή γεγονότα που αφορούν τη γέννηση, τον θάνατο, τον γάμο Έλληνα στην αλλοδαπή ή διόρθωση ληξιαρχικής πράξης γέννησης ή βάπτισης ως προς το κύριο όνομα, οφειλομένη σε σφάλμα από προφανή παραδρομή, αν δεν μπορεί να διορθωθεί με άδεια του αρμόδιου εισαγγελέα, το φύλο του προσώπου του οποίου η γέννηση βεβαιώνεται, η ληξιαρχική πράξη άρρενος που έκανε εγχείρηση αλλαγής φύλου, κλπ., όχι όμως γεγονότα που δεν έχουν σκοπό τη σύνταξη ή διόρθωση ληξιαρχικής πράξης, όπως η βεβαίωση διάρκειας ζωής φυσικού προσώπου, η διόρθωση οικογενειακών μερίδων των ΟΤΑ, η βεβαίωση ότι ποικίλα ονόματα αντιστοιχούν στο ίδιο πρόσωπο, κλπ., καθώς και οποιοδήποτε αίτημα αφορά την αστική κατάσταση ορισμένου προσώπου, τα οποία μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο μόνον αναγνωριστικής αγωγής (Χ.Απαλλαγάκη, ΚΠολΔ Ερμηνεία κατ’ άρθρο, 1743 και 1744 με την παρατιθέμενη νομολογία), για την οποία είναι αρμόδιο το Πολυμελές Πρωτοδικείο ως διαφορά που δεν αποτιμάται σε χρήμα (άρθρ. 18 ΚΠολΔ).
Αρμοδιότητα: Αρμόδιο δικαστήριο για τη σύνταξη ή διόρθωση ληξιαρχικής πράξης είναι το ειρηνοδικείο της περιφέρειας του ληξίαρχου ο οποίος προέβη στη σύνταξη της πράξης (ΜΠρΑθ 4100/2006 ΝοΒ 2007, 358) και σε περίπτωση που το γεγονός που βεβαιώνεται έλαβε χώρα στο εξωτερικό αρμόδιο είναι Ειρηνοδικείο Αθηνών, δεδομένου ότι, στις περιπτώσεις αυτές, αρμόδιος είναι ο ειδικός ληξίαρχος της Αθήνας (ΜΠρΘεσ 31900/2006 ΧρΙΔ 2007, 536).
Υποβολή αίτησης: Όπως ανωτέρω εκτίθεται η αίτηση, η οποία σημειωτέον δεν στρέφεται κατά ορισμένου προσώπου, ούτε και κατά του ληξίαρχου, μπορεί να υποβληθεί από οποιονδήποτε έχει έννομο συμφέρον, στους οποίους συμπεριλαμβάνεται και ο εισαγγελέας του δικαστηρίου της περιφέρειας του ληξίαρχου, στον οποίο άλλωστε πρέπει να επιδοθεί η σχετική αίτηση με την ποινή του απαραδέκτου κατ’ άρθρ. 748 παρ. 2 ΚΠολΔ. Σε κάθε περίπτωση ο ειρηνοδίκης έχει δικαίωμα να καλέσει οποιονδήποτε τρίτο που έχει έννομο συμφέρον (άρθρ. 748 παρ. 3 ΚΠολΔ).
Δικαστική απόφαση: Η απόφαση, εφόσον καταστεί τελεσίδικη, δημιουργεί δεσμευτική ισχύ έναντι πάντων για το γεγονός που βεβαιώνει, χωρίς όμως να δημιουργεί δεδικασμένο (ΑΠ 381/1988 ΝοΒ 37, 257). Ωστόσο, υπόκειται σε ανάκληση κατά το άρθρο 758 ΚΠολΔ, από τα πρόσωπα που συμμετείχαν στη δίκη, οι δε τρίτοι μπορούν να την προσβάλουν με τριτανακοπή κατ’ άρθρ. 773 ΚΠολΔ (ΕφΑθ 307/1979 Δ 10, 451 με σημ.).
Σημειώνεται ότι η απόφαση με την οποία έγινε δεκτή η αίτηση δεν αποτελεί διαταγή προς τον ληξίαρχο για τη διόρθωση της ληξιαρχικής πράξης (ΕφΑθ 1801/2012 ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ) και επομένως δεν μπορεί να γίνει αναγκαστική εκτέλεση εναντίον του σε περίπτωση που δεν συμμορφώνεται στο περιεχόμενό της, εκτός αν ασκηθεί αγωγή κατά το άρθρο 946 παρ. 1 ΚΠολΔ (Κ.Μπέης Πολιτική Δικονομία, τομ. 18, 483).
* Ο κ. Κωνσταντίνος Κουτσουλέλος είναι Δικηγόρος Αθηνών και ιδρυτικό μέλος του επιστημονικού σωματείου Εταιρεία Οικογενειακού Δικαίου
Δείτε τα τμήματα προετοιμασίας για τις εξετάσεις της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών εδώ