Με τη διάταξη του άρθρου 59 παρ. 2 ΚΠΔ ορίζεται ότι: «Στις περιπτώσεις των άρθρων 224, 229, 362 και 363 ΠΚ, αν για το γεγονός για το οποίο εξετάσθηκε ο διάδικος ή ο μάρτυρας ή έγινε η αναφορά στην αρχή ή η καταμήνυση ή ισχυρίστηκε ή διέδωσε ο υπαίτιος ασκήθηκε ποινική δίωξη, ο εισαγγελέας πλημμελειοδικών, μετά την προκαταρκτική εξέταση (άρθρα 243, 43 παρ. 1 εδ. β’), αναβάλλει με πράξη του κάθε περαιτέρω ενέργεια έως το τέλος της ποινικής δίωξης, κατόπιν σύμφωνης γνώμης του εισαγγελέα εφετών.». Η διάταξη παρέμεινε όμοια, στο διαδικαστικό μέρος της, με την αντίστοιχη του προϊσχύσαντος ΚΠΔ, και με αυτήν επιδιώκεται να αποφευχθεί το γεγονός πολλαπλών αναβολών, όταν συναφείς δίκες διεξάγονται παράλληλα, με διαδίκους που έχουν αλληλοκατηγορηθεί (αυτό προβλέπεται μόνο στις δίκες που αφορούν τα εγκλήματα της απλής (362 ΠΚ), συκοφαντικής δυσφήμισης (363 ΠΚ) και τα εγκλήματα της ψευδούς κατάθεσης (224 ΠΚ) και ψευδούς καταμήνυσης (229 ΠΚ)
Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του νέου ΚΠΔ για το άρθρο 59 παρ. 2 που ρυθμίζει το ζήτημα της αναβολής της ποινικής δίωξης με πράξη του εισαγγελέα σε συγκεκριμένα εγκλήματα, οφείλει να διευκρινισθεί ότι η εν λόγω αναβολή είναι υποχρεωτική για τον εισαγγελέα. Εάν παρά τη συνδρομή των προϋποθέσεων αυτών ασκηθεί ποινική δίωξη από τον εισαγγελέα, αυτή θα είναι άκυρη. Η εν λόγω ακυρότητα, μάλιστα, δεν αφορά μόνο το στάδιο της προδικασίας, αλλά την ίδια την άσκηση της ποινικής δίωξης, στην οποία στηρίζεται όλη η ποινική διαδικασία και κατά τούτο δεν μπορεί να γίνει διαχωρισμός μεταξύ ακυρότητας της προδικασίας και της κύριας διαδικασίας. Επομένως, μπορεί να προταθεί σε κάθε στάδιο της ποινικής δίκης.
Ο όρος «αναβολή» που χρησιμοποιεί η διάταξη του 59 παρ. 2, ταυτίζεται με την αναστολή των άρθρων που προβλέπεται στα άρθρα 362-366 ΠΚ και είναι διφυούς χαρακτήρα, δικονομικού και ουσιαστικού ποινικού δικαίου. Ο εισαγγελέας πλημμελειοδικών, αφού προηγουμένως διενεργήσει προκαταρκτική εξέταση, και διαπιστώσει την αλληλεξάρτηση των ποινικών υποθέσεων, αναβάλει με πράξη του κάθε επόμενη ποινική δίκη που ανοιχθεί.
Η προβλεπόμενη στο άρθρο 59 ΚΠΔ αναβολή της ποινικής δίκης, συνεπάγεται και την αναστολή του χρόνου παραγραφής των εγκλημάτων, κατά τη διάταξη του άρθρου 113 παρ. 1 ΠΚ και μάλιστα απεριόριστα. Ο χρονικός περιορισμός της αναστολής της διάταξης του άρθρου 113 παρ. 2 εδ.α ΠΚ δεν ισχύει, όταν η αναβολή ή αναστολή της ποινικής δίωξης, ή η αναβολή της δίκης, λαμβάνει χώρα κατ’ εφαρμογή των άρθρων 29, 59 και 61 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (113 παρ.2 εδ.β ΠΚ). Η αναστολή της παραγραφής τερματίζεται και η παραγραφή του εγκλήματος συνεχίζει να τρέχει ξανά, όταν εκδοθεί αμετάκλητη απόφαση στη δίκη, εξαιτίας της οποίας αναβλήθηκε κάθε περαιτέρω εξέταση ζητημάτων που εξαρτώνται από την έκβασή της. Το χρονικό διάστημα της αναβολής (αναστολής) δεν συνυπολογίζεται στον χρόνο παραγραφής του εγκλήματος.
Η διάταξη του 59 παρ. 2 ΚΠΔ εφαρμόζεται, τόσο κατά το στάδιο της διαδικασίας στο ακροατήριο όσο και κατά το στάδιο της προδικασίας.
Με την ΑΠ 523/2020 απόφαση (ΣΤ Τμήμα) ορίζεται και το χρονικό σημείο έναρξης του χρόνου της αναβολής (αναστολής). Ειδικότερα έκρινε ο ΑΠ «Η κατ’ άρθρο 59 παρ.2 ΚΠοινΔ υποχρεωτική αναβολή της δίκης, όρος ταυτόσημος με την αναστολή των άρθρων 362-366 ΠΚ, χωρεί, μετά την προκαταρκτική εξέταση και με βούλευμα και με διάταξη του Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών, κατόπιν σύμφωνης γνώμης του Εισαγγελέα Εφετών. Η διάταξη του 59 παρ. 2 ( που παρέμεινε σε ισχύ και με τον νέο ΚΠΔ), είναι διφυούς χαρακτήρα, ήτοι δικονομικού, αλλά και ουσιαστικού ποινικού δικαίου και επομένως αναφέρεται σε πράξεις που έχουν τελεσθεί μετά την 17-6- 2005 και δεν μπορεί να έχει δυσμενή αναδρομικότητα σε βάρος του κατηγορουμένου (ΑΠ 51/2011) . Επισημαίνεται, τέλος, ότι ο Εισαγγελέας Εφετών, ως εκ της λειτουργικής αρμοδιότητας του, όπως αυτή διαγράφεται στις οικείες διατάξεις του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας και σ’ αυτές του Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών, στον οποίο αποτυπώνεται και η συνδέουσα τους εισαγγελικούς λειτουργούς σχέση ιεραρχικής εξάρτησης, δεν εκφέρει πρωτογενή δικαιοδοτική κρίση σε όσες περιπτώσεις, κατά τις προβλέψεις του νόμου, εκφράζει τη σύμφωνη γνώμη του ή εγκρίνει πράξεις του Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών, όπως η αρχειοθέτηση, κατ’ άρθρο 43 ΚΠΔ, της μήνυσης, η, κατά τα άρθρα 45 και 59 παρ. 1 και 4 του ίδιου Κώδικα, αποχή από την ποινική δίωξη ή η αναβολή κάθε περαιτέρω ενέργειας έως το τέλος της ποινικής δίωξης, αντιστοίχως, η αναβολή, κατ’ άρθρο 32 παρ. 1 του Ν. 4139/2013, άσκησης της ποινικής δίωξης και η, κατά τους ορισμούς του άρθρου 83 παρ. 2 του Ν. 3386/2005, αποχή από την ποινική δίωξη για τις πράξεις της παράνομης εισόδου ή εξόδου υπηκόου τρίτης χώρας στο ελληνικό έδαφος, αλλά ελέγχει τη νομιμότητα και μάλιστα τον εξωτερικό τύπο των συγκεκριμένων ενεργειών του Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών. Η έναρξη αναστολής της παραγραφής των προδιαληφθεισών πράξεων και η επαγωγή των συναρτώμενων με αυτές εννόμων συνεπειών, συμπίπτει με τον χρόνο έκδοσης της διάταξης περί αναβολής από τον αρμόδιο προς τούτο Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών και όχι από τότε που ο Εισαγγελέας Εφετών διατυπώνει τη σύμφωνη γνώμη ή τη σχετική έγκρισή του (ΑΠ 1509/2013).
* Ο κ. Δημήτριος Βαρελάς είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Διδάσκων στο Φροντιστήριο της Νομικής Βιβλιοθήκης.
Δείτε τα τμήματα προετοιμασίας για τις εξετάσεις της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών εδώ