Με την ΑΠ 1163/2020 η νομολογία παγιώνεται στο ζήτημα της παραίτησης από ένδικο μέσο. Με την απόφαση κρίθηκαν τα ακόλουθα:
Σχετικές διατάξεις – άσκηση ενδίκων μέσων: «Σύμφωνα με το άρθρο 474 παρ. 1 εδ. α’, β’ και γ’ του ΚΠοινΔ, “με την επιφύλαξη της παρ. 2 του άρθρου 473 ΚΠΔ, το ένδικο μέσο ασκείται με δήλωση στον γραμματέα του δικαστηρίου που εξέδωσε την απόφαση (ή το βούλευμα) ή στον γραμματέα του ειρηνοδικείου ή στον προϊστάμενο της προξενικής αρχής που βρίσκεται στο εξωτερικό και στην περιφέρεια των οποίων κατοικεί ή διαμένει προσωρινά ο δικαιούμενος. Αν αυτός κρατείται στη φυλακή, η δήλωση μπορεί να γίνει και σ’ εκείνον που τη διευθύνει. Για τη δήλωση συντάσσεται έκθεση που υπογράφεται από εκείνον που την υποβάλλει ή τον αντιπρόσωπό του (άρθρο 466 παρ. 1) και από εκείνον που τη δέχεται”. Εξάλλου, κατά το άρθρο 473 παρ. 2 εδ. β’ του ΚΠοινΔ, “η αναίρεση μπορεί να ασκηθεί από τον κατηγορούμενο και με δήλωση που περιέχει όσα ορίζονται στην παρ. 4 του επόμενου άρθρου και επιδίδεται στον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου”.
Παραίτηση από ένδικο μέσο: «Περαιτέρω, κατά το άρθρο 475 παρ. 1 εδ. α’ και β’ του ΚΠοινΔ, “ο διάδικος μπορεί να παραιτηθεί από το ένδικο μέσο που έχει ασκήσει. Η παραίτηση δηλώνεται σύμφωνα με το άρθρο 474 παρ. 1 και 2 και μπορεί να γίνει ακόμα και στο ακροατήριο, πριν αρχίσει η συζήτηση, με δήλωση που καταχωρίζεται στα πρακτικά της συνεδρίασης.»
Προηγείται το απαράδεκτο λόγω παραίτησης από το ένδικο μέσο από την απόρριψή του λόγω έλλειψης των διαδικαστικών προϋποθέσεων για την άσκηση του ενδίκου μέσου: «Εξάλλου, κατά το άρθρο 476 παρ. 1 εδ. α’ του ΚΠοινΔ, “όταν το ένδικο μέσο ασκήθηκε από πρόσωπο που δεν είχε το δικαίωμα ή εναντίον απόφασης ή βουλεύματος για τα οποία δεν προβλέπεται ή όταν ασκήθηκε εκπρόθεσμα ή χωρίς να τηρηθούν οι διατυπώσεις που ορίζονται από τον νόμο για την άσκησή του, καθώς και όταν έγινε νόμιμα παραίτηση από το ένδικο μέσο ή όταν τούτο ασκείται για δεύτερη φορά ή σε κάθε άλλη περίπτωση που ο νόμος ρητά προβλέπει ότι το ένδικο μέσο είναι απαράδεκτο, το δικαστικό συμβούλιο ή το δικαστήριο (ως συμβούλιο), που είναι αρμόδιο να κρίνει σχετικά, ύστερα από πρόταση του εισαγγελέα και αφού ακούσει αυτόν που άσκησε το ένδικο μέσο ή τον συνήγορο αντίκλητό του, κηρύσσει απαράδεκτο το ένδικο μέσο και διατάσσει την εκτέλεση της απόφασης ή του βουλεύματος που έχει προσβληθεί και την καταδίκη στα έξοδα εκείνου που άσκησε το ένδικο μέσο”. Περαιτέρω, όταν η παραίτηση από το ένδικο μέσο της αναίρεσης κατ’ απόφασης ή βουλεύματος είναι νομότυπη, αυτό απορρίπτεται ως απαράδεκτο λόγω της παραίτησης, χωρίς προηγουμένως να ερευνηθεί, αν τηρήθηκαν ή όχι οι νόμιμες διατυπώσεις για την άσκησή του, αφού, κατά την έννοια του άρθρου 476 παρ. 1 του ΚΠοινΔ, η νόμιμη παραίτηση από το ένδικο μέσο τάσσεται ως αυτοτελής, διαζευκτικός και ισότιμος λόγος επέλευσης της προβλεπόμενης από αυτό έννομης συνέπειας σε σχέση με τη μη εμπρόθεσμη και μη νομότυπη άσκησή του και τις λοιπές μνημονευόμενες σ’ αυτό περιπτώσεις, που καθιστούν απαράδεκτο το ένδικο μέσο (ΟλΑΠ 6/2005, ΑΠ 746/2015, ΑΠ 397/2009). Τέλος, κατά το άρθρο 512 παρ. 1 εδ. α’ του ΚΠοινΔ, “αν υπάρχει περίπτωση απαραδέκτου, η αίτηση αναίρεσης απορρίπτεται κατά τη διαδικασία του άρθρου 476».
Πραγματικά περιστατικά της ένδικης υπόθεσης: «Στην προκείμενη περίπτωση, με την απόφαση 73, 89/2018 του Πενταμελούς Εφετείου Εύβοιας ο κατηγορούμενος R. P. του D., κάτοικος … και ήδη κρατούμενος στο Κατάστημα Κράτησης Χαλκίδας, κηρύχθηκε ένοχος για τις αξιόποινες πράξεις της ληστρικής κλοπής από κοινού, των διακριμένων κλοπών (τετελεσμένων και σε απόπειρα) από κοινού κατ’ εξακολούθηση και της παράνομης οπλοφορίας, για τις οποίες του επιβλήθηκε συνολική ποινή κάθειρξης οκτώ (8) ετών και πέντε (5) μηνών. Κατά της απόφασης αυτής ο κατηγορούμενος άσκησε, με δήλωσή του ενώπιον του αρμόδιου Διευθυντή του Καταστήματος Κράτησης Χαλκίδας Σ. Α., την από 6-9-2019 αίτηση αναίρεσης με αριθμό 77/2019 (2/18-9-2019). Στη συνέχεια, ο αναιρεσείων παραιτήθηκε νόμιμα από την προαναφερόμενη αναίρεση με σχετική δήλωσή του ενώπιον του αρμόδιου Προϊσταμένου Διεύθυνσης του ως άνω Καταστήματος Κράτησης Χαλκίδας Σ. Α., για την οποία συντάχτηκε η …-3-2020 (…-5-2020) σχετική έκθεση. Σύμφωνα, επομένως, με όσα αναφέρονται στη μείζονα σκέψη και, εφόσον, όπως προκύπτει από το από 25-5-2020 αποδεικτικό επίδοσης της Ι. Α., ο αναιρεσείων ειδοποιήθηκε για την αναφερόμενη στην αρχή της απόφασης αυτής δικάσιμο, πρέπει να απορριφθεί η ένδικη αίτηση αναίρεσης ως απαράδεκτη και να καταδικαστεί ο αναιρεσείων στα έξοδα της ποινικής διαδικασίας (άρθρα 476 παρ. 1 και 578 παρ. 1 του ΚΠοινΔ).»
Γενικά για την παραίτηση από το ένδικο μέσο (κατά βουλευμάτων και κατά αποφάσεων ισχύουν τα ακόλουθα:
- Η παραίτηση μπορεί να είναι σιωπηρή (λόγω παρέλευσης της προθεσμίας) είτε ρητή μετά την άσκησή του (475 ΚΠΔ).
- Μόνο ο διάδικος μπορεί να παραιτηθεί από ένδικο μέσο (475 παρ.1 εδ.α)
- Ο εισαγγελέας δεν μπορεί να παραιτηθεί από το ένδικο μέσο που έχει ασκήσει (475 παρ.2)
- Η παραίτηση μπορεί να γίνει και με πληρεξούσιο όπως και η άσκηση του ενδίκου μέσου (466 παρ. 1 εδ. α και β)
- Δεν χωρεί ανάκληση της παραίτησης (475 παρ. 1 εδ γ)
Παραίτηση από επανάληψη της διαδικασίας. Με την ΑΠ 771/2019 κρίθηκε ότι παραίτηση, με τις ως άνω προϋποθέσεις, μπορεί να γίνει και από ασκηθείσα επανάληψη της διαδικασίας από τον καταδικασμένο: «κατά το άρθρο 525 ΚΠΔ, η αίτηση επαναλήψεως της διαδικασίας, η οποία υποβάλλεται στον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, δεν αποτελεί ένδικο μέσο, αλλά έκτακτη διαδικασία, η οποία επιδιώκει με τη συνδρομή των προϋποθέσεων του νόμου, την ακύρωση της προσβαλλομένης με αυτήν αμετακλήτου αποφάσεως. Παρά ταύτα είναι επιτρεπτή, εφόσον δεν είναι ασυμβίβαστη προς την αίτηση αυτή και διά την ταυτότητα του νομικού λόγου, η εφαρμογή των άνω διατάξεων (των άρθρων 475, 476 ΚΠΔ), όταν αυτή έχει υποβληθεί υπό του καταδικασθέντος, οπότε η επανάληψη διεξάγεται προς το συμφέρον του. Συνεπώς, ο τελευταίος αυτός, ο οποίος υπέβαλε τέτοια αίτηση επαναλήψεως της διαδικασίας, μπορεί να παραιτηθεί από αυτήν.» όμοια και η ΑΠ 496/2017.
* Ο κ. Δημήτριος Βαρελάς είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Διδάσκων στο Φροντιστήριο της Νομικής Βιβλιοθήκης.
Δείτε τα τμήματα προετοιμασίας για τις εξετάσεις της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών εδώ