Με την ΑΠ 509/2021 κρίθηκε η τύχη της πρωτοδίκως επιδικασθείσας, υπό το πΚΠΔ, χρηματικής ικανοποίησης των παθόντων (44 ευρώ), στην έφεση κατά της πρωτόδικης απόφασης, η οποία εκδικάστηκε μετά την ισχύ του νέου ΚΠΔ.
Σχετικές διατάξεις: «Κατά τη μεταβατική διάταξη του άρθρου 588 του νέου Κ.Ποιν.Δ. ορίζεται ότι: “1. Όπου σε ειδικούς νόμους προβλέπεται δικαίωμα παράστασης πολιτικής αγωγής οι δικαιούμενοι παρίστανται μόνο προς υποστήριξη της κατηγορίας σύμφωνα με τις ρυθμίσεις των άρθρων 63 επ. του παρόντος κώδικα. 2. Ειδικές διατάξεις που προβλέπουν δικαίωμα παράστασης προς υποστήριξη της κατηγορίας διατηρούνται σε ισχύ. 3. Αστικές αξιώσεις που έχουν εισαχθεί σε ποινικά δικαστήρια παραπέμπονται υποχρεωτικά ως ανεκκαθάριστες στα πολιτικά δικαστήρια, εκτός αν έχουν επιδικαστεί, οπότε ως προς αυτές εφαρμόζονται οι διατάξεις του καταργούμενου κώδικα ποινικής δικονομίας“. Κατά τη διάταξη του άρθρου 63 του προϊσχύσαντος ΚΠοινΔ η πολιτική αγωγή για χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης μπορεί να ασκηθεί στο ποινικό δικαστήριο από όποιον είναι φορέας αυτού του δικαιώματος, σύμφωνα με τις οικείες διατάξεις του ΑΚ (άρθρα 914 επ. και 932) κατά δε τη διάταξη του άρθρου 65 παρ. 2 του ίδιου Κώδικα το ποινικό δικαστήριο που εξετάζει την πολιτική αγωγή είναι υποχρεωμένο να αποφασίζει γι’ αυτήν. Κατ’ εξαίρεση μπορεί να την παραπέμψει στα πολιτικά δικαστήρια για όσα κεφάλαια κρίνει την απαίτηση ανεκκαθάριστη, με την προϋπόθεση ότι το ζητούμενο ποσό υπερβαίνει τα σαράντα τέσσερα (44) ευρώ. Με τη διάταξη του άρθρου 510 παρ.1 στοιχ. Θ’ του νέου ΚΠοινΔ (ταυτόσημη με την αντίστοιχη του άρθρου 510 παρ. 1 στοιχ. Η’ του προϊσχύσαντος ΚΠοινΔ), θεσπίζεται ως λόγος αναίρεσης της απόφασης και η υπέρβαση εξουσίας, η οποία υπάρχει, όταν το δικαστήριο άσκησε δικαιοδοσία που δεν του δίδει ο νόμος. Η υπέρβαση εξουσίας εμφανίζεται με τη θετική και την αρνητική μορφή. Θετική υπέρβαση εξουσίας υπάρχει, όταν το δικαστήριο της ουσίας αποφάσισε για ζήτημα, το οποίο δεν υπαγόταν στη δικαιοδοσία του, ενώ αρνητική, όταν παρέλειψε να αποφασίσει για ζήτημα, για το οποίο είχε υποχρέωση στα πλαίσια της δικαιοδοσίας του.»
Κριθέντα πραγματικά περιστατικά: «Στην προκείμενη περίπτωση, όπως προκύπτει από την παραδεκτή, για την έρευνα της βασιμότητας του σχετικού αναιρετικού λόγου, επισκόπηση των υπ’ αριθμ. 886/23.6.2016 πρακτικών του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αγρινίου, πριν αρχίσει η αποδεικτική διαδικασία, ενώπιον του πρωτοβάθμιου Δικαστηρίου, οι εγκαλούντες Β. Κ. του Ε. και Θ. Τ. του Σ., ως ασκούντες τη γονική μέριμνα της θυγατέρας των Β. Κ., δήλωσαν παράσταση πολιτικής αγωγής κατά του κατηγορουμένου, ήδη αναιρεσείοντος και ζήτησαν να υποχρεωθεί ο τελευταίος να τους καταβάλει, ως χρηματική ικανοποίηση για την ηθική βλάβη που υπέστησαν από το αδίκημα της ψευδορκίας (και ήδη ψευδούς κατάθεσης), που διέπραξε σε βάρος τους, το ποσό των 44 ευρώ (με επιφύλαξη). Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο, αφού δέχτηκε την παράσταση πολιτικής αγωγής, υποχρέωσε τον κατηγορούμενο να καταβάλει στους πολιτικώς ενάγοντες το ποσό των 44 ευρώ, ως χρηματική ικανοποίηση για την ηθική βλάβη που υπέστησαν από την επίδικη πράξη. Κατά την εκδίκαση της ίδιας υπόθεσης ενώπιον του δευτεροβάθμιου Δικαστηρίου, όπως προκύπτει από τα πρακτικά της προσβαλλόμενης απόφασης, πριν από την έναρξη της αποδεικτικής διαδικασίας, η Β. Κ. του Σ., ενήλικη πλέον, εισήγαγε την πολιτική αγωγή, ενώπιον του Τριμελούς Εφετείου (Πλημμελημάτων) Δυτικής Στερεάς Ελλάδος, καθ’ ο μέρος πρωτοδίκως είχαν ασκήσει οι γονείς της επ’ ονόματί της και για λογαριασμό της και περιέλαβε στη δήλωση της υποστήριξης της κατηγορίας και αίτημα επιδικάσεως χρηματικής ικανοποιήσεως λόγω ηθικής βλάβης. Το Δικαστήριο δέχθηκε την παράσταση, αρχικώς, προς υποστήριξη της κατηγορίας, η οποία της προσέδωσε την ιδιότητα της διαδίκου, που συμμετέχει ενεργώς στην αποδεικτική διαδικασία, ενώ κατά το στάδιο της περατώσεως της δίκης επελήφθη του καταψηφιστικού αιτήματος, στο πλαίσιο που διατυπώθηκε στο πρωτοβάθμιο Δικαστήριο και στο μέτρο που έγινε δεκτό από αυτό, και υποχρέωσε τον καταδικασθέντα-κατηγορούμενο να πληρώσει στην υποστηρίζουσα την κατηγορία ποσό σαράντα τεσσάρων (44) ευρώ. Επομένως το δευτεροβάθμιο δικαστήριο ορθά εφάρμοσε τη μεταβατική διάταξη του άρθρου 588 παρ.3 ΚΠοινΔ και δεν υπερέβη την εξουσία του, ο δε πρώτος λόγος αναιρέσεως από το άρθρο 510 στοιχ.Θ’ (πρώην Η) του νέου ΚΠοινΔ, με τον οποίο υποστηρίζεται το αντίθετο, όσον αφορά την επιδίκαση της χρηματικής ικανοποίησης στην υποστηρίζουσα την κατηγορία, είναι αβάσιμος.
* Ο κ. Δημήτριος Βαρελάς είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Διδάσκων στο Φροντιστήριο της Νομικής Βιβλιοθήκης.
Δείτε τα τμήματα προετοιμασίας για τις εξετάσεις της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών εδώ