Προϊσχύσας ΠΚ «Άρθρο 310 Βαριά σωματική βλάβη 1. Αν η πράξη του άρθρου 308 είχε επακόλουθο τη βαριά σωματική ή διανοητική πάθηση του παθόντος, επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών. 2. Βαριά σωματική ή διανοητική πάθηση υπάρχει ιδίως αν η πράξη προξένησε στον παθόντα κίνδυνο ζωής ή βαριά και μακροχρόνια αρρώστια ή σοβαρό ακρωτηριασμό ή αν τον εμπόδισε σημαντικά και για πολύ χρόνο να χρησιμοποιεί το σώμα ή τη διάνοιά του. 3. Αν ο υπαίτιος επιδίωκε το αποτέλεσμα που προξένησε, τιμωρείται με κάθειρξη μέχρι δέκα ετών»
Ισχύων ΠΚ «Άρθρο 310 Βαριά σωματική βλάβη 1. Όποιος προκαλεί σε άλλον βαριά σωματική βλάβη τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους. Αν επεδίωκε την πρόκληση της βαριάς σωματικής βλάβης, τιμωρείται με κάθειρξη έως δέκα έτη. 2. Βαριά σωματική βλάβη υπάρχει ιδίως αν η πράξη προξένησε στον παθόντα κίνδυνο ζωής ή βαριά και μακροχρόνια αρρώστια ή σοβαρό ακρωτηριασμό ή αν τον εμπόδισε σημαντικά και για πολύ χρόνο να χρησιμοποιεί το σώμα ή τη διάνοιά του».
Αιτιολογική έκθεση «Άρθρο 310 Ουσιώδεις αλλαγές έχουν υιοθετηθεί στο έγκλημα της βαριάς σωματικής βλάβης. Καταργείται, ειδικότερα, η διάκριση μεταξύ των παραγράφων 1 και 3 του άρθρου αυτού, στο οποίο, όπως είχε επισημανθεί (βλ. σχετικά Λ. Μαργαρίτη, Σωματικές βλάβες, β΄ έκδ., 2000, σ. 393 επ. και 493 επ.), παρέμενε εκτός του κειμένου του νόμου η βαριά σωματική βλάβη από άμεσο δόλο β΄ βαθμού και ενδεχόμενο δόλο. Προβλέπεται πλέον ένα ενιαίο έγκλημα βαριάς σωματικής µε δόλο στο πρώτο εδάφιο της πρώτης παραγράφου, ενώ απειλείται αυξημένη ποινή στην περίπτωση που διαπιστώνεται άμεσος δόλος α΄ βαθμού. Αντίθετα δεν τυποποιείται ως αυτοτελές έγκλημα η απλή σωματική βλάβη που έχει ως αποτέλεσμα τη βαριά σωματική βλάβη από αμέλεια του υπαιτίου, η οποία εντάσσεται σήμερα στο άρθρο 310 παρ. 1 ΠΚ. Η πράξη αυτή κρίθηκε ότι μπορεί ευχερώς να αντιμετωπιστεί κατά την επιμέτρηση της ποινής της επικίνδυνης σωματικής βλάβης».
Για ανεξήγητο λόγο με τον νέο ΠΚ η βαριά σωματική βλάβη εκ του αποτελέσματος έπαψε να είναι αυτοτελές έγκλημα. Η αιτιολογική έκθεση θεωρεί ότι η πράξη αυτή μπορεί να αντιμετωπισθεί κατά την επιμέτρηση ποινής από την επικίνδυνη σωματική βλάβη. Η σκέψη αυτή είναι ανεπιτυχής διότι υ τυποποίηση των δύο εγκλημάτων, της επικίνδυνης σωματικής βλάβης και της βαριάς σωματικής βλάβης εκ του αποτελέσματος, είναι εντελώς διαφορετική και αποτελούν δύο, διακριτά μεταξύ τους, εγκλήματα με κλιμακούμενη απαξία.
Ήδη ο Άρειος Πάγος (στο Ε και στο ΣΤ τμήμα του) αντιμετώπισε το ζήτημα και έκρινε με την ίδια αιτιολογία:
Ουσιώδεις αλλαγές έχουν υιοθετηθεί στο έγκλημα της βαριάς σωματικής βλάβης. Πιο συγκεκριμένα, για τη στοιχειοθέτηση της βαριάς σωματικής βλάβης σε βαθμό πλημμελήματος, απαιτείτο, εκτός από τη συνδρομή των αντικειμενικών και υποκειμενικών στοιχείων της αξιόποινης πράξης της απλής σωματικής βλάβης του άρθρου 308 του ΠΚ, να επέλθει βαριά σωματική κάκωση ή βλάβη της υγείας του παθόντος, όπως αυτή καθορίζεται και προσδιορίζεται ενδεικτικά στη διάταξη του άρθρου 310 παρ. 2 του Π.Κ., η οποία, όμως, βαριά σωματική βλάβη, να δύναται να αποδοθεί σε αμέλεια του δράστη κατά το άρθρο 29 του ΠΚ. Ήδη καταργείται η διάκριση μεταξύ των παραγράφων 1 και 3 του άρθρου 310 του προϊσχύσαντος Π.Κ. και προβλέπεται πλέον ένα ενιαίο έγκλημα βαριάς σωματικής βλάβης με δόλο στο πρώτο εδάφιο της πρώτης παραγράφου του αντίστοιχου άρθρου του ισχύοντος από 1.7.2019 Π.Κ., ενώ απειλείται αυξημένη ποινή στην περίπτωση που διαπιστώνεται άμεσος δόλος α’ βαθμού. Οι προαναφερθείσες διατάξεις των άρθρων 308 και 309 του ισχύοντος από 1.7.2019 Π.Κ. οι οποίες, όπως προαναφέρθηκε, τυποποιούν τις αξιόποινες πράξεις της σωματικής βλάβης και της επικίνδυνης σωματικής βλάβης αντίστοιχα, περιέχουν ευμενέστερη για τον κατηγορούμενο μεταχείριση, καθότι με την πρώτη η προβλεπόμενη ποινή φυλάκισης, για τη σωματική βλάβη, κυμαίνεται από δέκα ημέρες έως δύο έτη ή χρηματική ποινή, έναντι εκείνης του προϊσχύσαντος Π.Κ. που προέβλεπε ποινή φυλάκισης τουλάχιστον τριών μηνών, ήτοι φυλάκιση τριών μηνών έως πέντε ετών (άρθρο 53 του ιδίου κώδικα) και με τη δεύτερη η προβλεπόμενη ποινή φυλάκισης κυμαίνεται από δέκα ημέρες έως τρία έτη ή χρηματική ποινή, έναντι εκείνης του προϊσχύσαντος Π.Κ. που προέβλεπε ποινή φυλάκισης τουλάχιστον τριών μηνών…………………. Περαιτέρω αποδείχθηκε ότι ο κατηγορούμενος γρονθοκόπησε τον παθόντα στο πρόσωπο, με σκοπό να του προκαλέσει απλή σωματική βλάβη, το παραπάνω, όμως βαρύτερο αποτέλεσμα, το οποίο επέφερε η εν λόγω πράξη του, η βαριά δηλαδή σωματική πάθηση του παθόντος, οφείλεται σε αμέλειά του και, συγκεκριμένα, στο ότι αυτός, επειδή δεν κατέβαλε την προσοχή που όφειλε από τις περιστάσεις και μπορούσε να καταβάλει, δεν προέβλεψε ότι, είναι δυνατόν η παραπάνω πράξη του σε βάρος του παθόντα, να προκαλέσει στον τελευταίο την ανωτέρω βαριά σωματική βλάβη. Σύμφωνα με αυτά, ο κατηγορούμενος επέδειξε αμέλεια, στην οποία οφείλεται η ανωτέρω βαριά σωματική πάθηση του πολιτικώς ενάγοντα, τούτο δε διότι αυτός, αφενός μεν δεν κατέβαλε την προσοχή που απαιτείται αντικειμενικά και την οποία κάθε μέτρια συνετός και ευσυνείδητος άνθρωπος οφείλει, όταν βρίσκεται υπό τις παραπάνω ειδικότερες περιστάσεις και συνθήκες, υπό τις οποίες βρέθηκε αυτός κατά τον ανωτέρω χρόνο, να καταβάλει, με βάση τους νομικούς κανόνες, τις συνήθεις που επικρατούν και της κοινής πείρας και λογικής κατά τη συνηθισμένη πορεία των πραγμάτων και αφετέρου μπορούσε αυτός, με βάση τις προσωπικές του ιδιότητες, γνώσεις και ικανότητες, να καταβάλει την προσοχή αυτή και να προβλέψει το παραπάνω βαρύτερο αποτέλεσμα, που, σύμφωνα με τα ανωτέρω, προήλθε από την εν λόγω πράξη του και το οποίο αποτέλεσμα βρίσκεται σε αντικειμενικό αιτιώδη σύνδεσμο με την πράξη του αυτή και το οποίο δεν προέβλεψε. Ειδικότερα, ο κατηγορούμενος, αν και ήθελε να προξενήσει στον παθόντα απλή σωματική κάκωση, κτύπησε αυτόν με γροθιές στο κεφάλι και όχι σε κάποιο άλλο λιγότερο ευπαθές σημείο του σώματός του και με δύναμη περισσότερη από εκείνη που απαιτούταν για τον απλό τραυματισμό του, ο οποίος, στην περίπτωση αυτή, δεν θα προκαλούσε στον παθόντα τις ανωτέρω βαριές σωματικές βλάβες, μεταξύ των οποίων και κάταγμα του ζυγωματικού οστού, για την αντιμετώπιση του οποίου υποβλήθηκε αυτός σε επέμβαση εσωτερικής οστεοσύνθεσης κατά την οποία τοποθετήθηκαν στο κρανίο του πλάκα τιτανίου και βίδες, με όλες τις αρνητικές συνέπειες, όπως κεφαλαλγίες και ζαλάδες και την πρόκληση της ως άνω δυσμορφίας στο πρόσωπό του, έπληξε δε ο κατηγορούμενος τον παθόντα στο παραπάνω σημείο του σώματός του και με το μέσο και με τον τρόπο που προαναφέρθηκαν, επειδή δεν προέβλεψε ότι, ήταν δυνατό με τις γροθιές που του κατάφερε, με πολύ περισσότερη μάλιστα δύναμη από εκείνη για τον απλό τραυματισμό του, να του προκαλέσει την παραπάνω βαριά σωματική βλάβη, η οποία μπορούσε να αποτραπεί αν αυτός (κατηγορούμενος), θέλοντας να προκαλέσει στον παθόντα απλή σωματική κάκωση, απέφευγε να πλήξει αυτόν στο κεφάλι, αλλά σε κάποιο άλλο, λιγότερο ευπαθές, σημείο του σώματός του και, σε κάθε περίπτωση, με ηπιότερο τρόπο και με λιγότερη δύναμη……………… Όμως, η παραπάνω σωματική κάκωση δεν μπορεί, εν προκειμένω, να στοιχειοθετήσει το αδίκημα της βαριάς σωματικής βλάβης, σύμφωνα με το άρθρο 310 του ισχύοντος από 1.7.2019 Π.Κ., διότι δεν τυποποιείται πλέον ως αυτοτελές έγκλημα η απλή σωματική βλάβη που έχει ως αποτέλεσμα τη βαριά σωματική βλάβη από αμέλεια του υπαιτίου, για την οποία καταδικάστηκε ο αναιρεσείων. Η εν λόγω νομοθετική αλλαγή, δεν οδηγεί σε μη τέλεση της αξιόποινης πράξης, αλλά σε τέλεση της αξιόποινης πράξης σωματικής βλάβης, υπό άλλη προβλεπόμενη ηπιότερη μορφή, ήτοι της επικίνδυνης σωματικής βλάβης του άρθρου 309 του ισχύοντος από 1.7.2019 Π.Κ, αφού η πράξη της σωματικής βλάβης του άρθρου 308 του ιδίου κώδικα, κατά τις παραδοχές, τελέστηκε με τρόπο που μπορούσε να προκαλέσει και προκάλεσε στον παθόντα κίνδυνο ζωής και περιέχει ευμενέστερες για τον κατηγορούμενο διατάξεις, όπως προαναφέρθηκε, αφού επιβάλλεται φυλάκιση έως τρία έτη, ενώ με το αντίστοιχο του προϊσχύσαντος Π.Κ. επιβαλλόταν φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών……… Αναιρεί την υπ’ αριθ. 1409/2018 απόφαση του Τριμελούς Εφετείου (Πλημμελημάτων) Αθηνών, μόνον ως προς το σκέλος της επιβληθείσας ποινής. (ΑΠ 2029/2019 Ε Τμήμα)
Στο άρθρο 310 παρ. 1 του προϊσχύσαντος ΠΚ ορίζετο ότι “αν η πράξη του άρθρου 308 είχε επακόλουθο τη βαριά σωματική ή διανοητική πάθηση του παθόντος, επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών”. Στο ίδιο άρθρο και στην παράγραφο 2 ορίζετο ότι “βαριά σωματική ή διανοητική πάθηση υπάρχει ιδίως αν η πράξη προξένησε στον παθόντα κίνδυνο ζωής ή βαριά και μακροχρόνια αρρώστια ή σοβαρό ακρωτηριασμό ή αν τον εμπόδισε σημαντικά και για πολύ χρόνο να χρησιμοποιεί το σώμα ή τη διάνοιά του”. Τέλος, στο ίδιο άρθρο και στην παράγραφο 3 ορίζετο ότι “αν ο υπαίτιος επιδίωκετο αποτέλεσμα που προξένησε, τιμωρείται με κάθειρξη μέχρι δέκα ετών”. Περαιτέρω, με το άρθρο 29 του ισχύοντος ΠΚ (Ευθύνη από το αποτέλεσμα) ορίζεται ότι: “Στις περιπτώσεις που ο νόμος ορίζει ότι κάποια πράξη τιμωρείται με βαρύτερη ποινή όταν έχει ορισμένο αποτέλεσμα, η πρόκληση του οποίου τυποποιείται ως αυτοτελές έγκλημα αμέλειας, η ποινή αυτή επιβάλλεται στον αυτουργό ή στον συμμέτοχο μόνο αν το αποτέλεσμα μπορεί να αποδοθεί τουλάχιστον σε αμέλειά τους, εφ’ όσον η πράξη δεν τιμωρείται βαρύτερα κατ’ άλλη διάταξη” και με το άρθρο 28 του ΠΚ ορίζεται ότι “από αμέλεια πράττει όποιος από έλλειψη της προσοχής την οποία όφειλε κατά τις περιστάσεις και μπορούσε να καταβάλει είτε δεν προέβλεψε το αξιόποινο αποτέλεσμα που προκάλεσε η πράξη του, είτε το προέβλεψε ως δυνατό, πίστεψε όμως ότι δεν θα επερχόταν”. Με την τελευταία διάταξη, όπως προκύπτει από τη διατύπωση της, θεσπίζονται ως μορφή υπαιτιότητας δύο είδη αμέλειας, η ασυνείδητη, κατά την οποία ο δράστης δεν προβλέπει το εγκληματικό αποτέλεσμα, ενώ θα μπορούσε να το προβλέψει και να το αποφύγει, αν επιδείκνυε την οριζόμενη από τον νόμο προσοχή και η ενσυνείδητη αμέλεια, κατά την οποία ο δράστης προβλέπει μεν ότι από τη συμπεριφορά του δύναται να προέλθει το εγκληματικό αποτέλεσμα, αλλά το αποκρούει και ενεργεί όπως ενεργεί, γιατί πιστεύει ότι δεν θα επέλθει. Από τις προαναφερθείσες διατάξεις, σε συνδυασμό και με τη διάταξη του άρθρου 308 του ΠΚ, η οποία προβλέπει και τιμωρεί την απλή σωματική βλάβη, προκύπτει ότι το έγκλημα της βαριάς σωματικής βλάβης, εφόσον το βαρύτερο αποτέλεσμα της βαριάς σωματικής βλάβης που επήλθε δεν οφείλεται σε άμεσο δόλο του δράστη ούτε ο δράστης επεδίωξε αυτό (άρθρο 27 παρ. 2 ΠΚ) οπότε διώκεται σε βαθμό κακουργήματος, είναι έγκλημα ευθύνης από το αποτέλεσμα και για τη στοιχειοθέτησή του, ως πλημμελήματος, απαιτείται: α) ο υπαίτιος να προξένησε σε άλλον σωματική κάκωση ή βλάβη της υγείας του, β) να είχε αυτή ως επακόλουθο βαριά σωματική βλάβη που υπάρχει ιδίως αν η πράξη προξένησε στον παθόντα κίνδυνο ζωής ή βαριά και μακροχρόνια αρρώστια ή σοβαρό ακρωτηριασμό ή αν τον εμπόδισε σημαντικά και για πολύ χρόνο να χρησιμοποιεί το σώμα ή τη διάνοιά του, όπως ενδεικτικούς προσδιορίζεται στην παρ. 2 του άρθρου 310 του ΠΚ και το αποτέλεσμα αυτό να οφείλεται σε αμέλεια (ασυνείδητη ή ενσυνείδητη) του δράστη, γ) να υπάρχει αντικειμενικός αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ της πράξης και του εξ αυτής κινδύνου ζωής ή βαριάς και μακροχρόνιας αρρώστιας ή σοβαρού ακρωτηριασμού κ.λπ. που επακολούθησε. Κατά συνέπεια, για τη στοιχειοθέτηση της βαριάς σωματικής βλάβης σε βαθμό πλημμελήματος, απαιτείται, εκτός από τη συνδρομή των αντικειμενικών και υποκειμενικών στοιχείων της αξιόποινης πράξης της απλής σωματικής βλάβης του άρθρου 308 του ΠΚ, να επέλθει βαριά σωματική βλάβη της υγείας του παθόντος, όπως αυτή καθορίζεται και προσδιορίζεται στη διάταξη του άρθρου 310 παρ. 2 του ισχύοντος ΠΚ, η οποία, όμως, βαριά σωματική βλάβη, να δύναται να αποδοθεί σε αμέλεια του δράστη κατά το άρθρο 29 του ΠΚ. Στο άρθρο 310 παρ. 1 του νυν από 1.7.2019 – ισχύοντος Π.Κ. ( ν. 4619/ 2019) ορίζεται ότι ” Όποιος προκαλεί σε άλλον βαριά σωματική βλάβη τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους. Αν επεδίωκε την πρόκληση της βαριάς σωματικής βλάβης, τιμωρείται με κάθειρξη έως δέκα έτη”. Τέλος, στο ίδιο άρθρο και στην παράγραφο 2 ορίζεται ότι ” Βαριά σωματική βλάβη υπάρχει ιδίως αν η πράξη προξένησε στον παθόντα κίνδυνο ζωής ή βαριά και μακροχρόνια αρρώστια ή σοβαρό ακρωτηριασμό ή αν τον εμπόδισε σημαντικά και για πολύ χρόνο να χρησιμοποιεί το σώμα ή τη διάνοιά του”. Σύμφωνα και με την αιτιολογική έκθεση της ανωτέρω διάταξης “έχουν υιοθετηθεί ουσιώδεις αλλαγές στο έγκλημα της βαριάς σωματικής βλάβης. Καταργείται, ειδικότερα, η διάκριση μεταξύ των παραγράφων 1 και 3 του άρθρου 310 αυτού, στο οποίο, παρέμενε εκτός του κειμένου του νόμου η βαριά σωματική βλάβη από άμεσο δόλο β’ βαθμού και ενδεχόμενο δόλο. Προβλέπεται πλέον ένα ενιαίο έγκλημα βαριάς σωματικής βλάβης με δόλο στο πρώτο εδάφιο της πρώτης παραγράφου, ενώ απειλείται αυξημένη ποινή στην περίπτωση που διαπιστώνεται άμεσος δόλος α’ βαθμού. Αντίθετα, δεν τυποποιείται ως αυτοτελές έγκλημα η απλή σωματική βλάβη που έχει ως αποτέλεσμα τη βαριά σωματική βλάβη από αμέλεια του υπαιτίου, η οποία εντάσσεται σήμερα στο άρθρο 310 παρ. 1 του Π.Κ. Η πράξη αυτή κρίθηκε ότι μπορεί ευχερώς να αντιμετωπιστεί κατά την επιμέτρηση της ποινής της επικίνδυνης σωματικής βλάβης – άρθρο 309 του ισχύοντος ΠΚ”, σύμφωνα με το οποίο ο δράστης τιμωρείται με φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηματική ποινή…………. Εν προκειμένω σε σχέση με την πράξη της βαριάς σωματικής βλάβης ο ισχύων Ποινικός Κώδικας είναι, σύμφωνα με όσα προεκτέθηκαν σχετικώς, επιεικέστερος, όσον αφορά στην ποινική μεταχείριση του κατηγορουμένου – αναιρεσείοντος με βάση τις νέες διατάξεις, σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν σχετικώς στις αρχικές σκέψεις της παρούσης αποφάσεως, και εφαρμοστέος, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 2 παρ.1 του ιδίου Κώδικα, από την αντίστοιχη διάταξη του προϊσχύσαντος Ποινικού Κώδικα, αφού πλέον προβλέπεται ως επιβληθησόμενη ποινή φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηματική ποινή του άρθρου (309 ΠΚ), ενώ υπό τον προϊσχύσαντα Π.Κ. προβλεπόταν ποινή φυλάκισης τουλάχιστον δύο ετών στον δράστη της βαριάς σωματικής βλάβης. Συνεπώς, κρίνεται αυτεπαγγέλτως ότι συντρέχει περίπτωση νεότερης επιεικέστερης διάταξης, κατ’ εφαρμογή της οποίας, είναι δυνατόν, μετά από νέα τυχόν επιμέτρηση να επιβληθεί στον κατηγορούμενο, με βάση τις αξιολογήσεις του ισχύοντος Π.Κ., επιεικέστερη ποινική μεταχείριση. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει, κατ’ εφαρμογή της προαναφερθείσας ποινικής διάταξης (309 Π.Κ.), να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση εν μέρει, και δη μόνο ως προς τη διάταξή της που αφορά στην επιβληθείσα στον αναιρεσείοντα ποινή και να παραπεμφθεί η υπόθεση, κατά το μέρος τούτο, για νέα συζήτηση στο ίδιο Δικαστήριο, συγκροτούμενο από τους ιδίους δικαστές, εφ’ όσον τούτο είναι εφικτό (522 ΚΠοινΔ), προκειμένου να εκτιμηθεί το ύψος της ποινής, ενόψει του ότι η ποινική μεταχείριση της πράξης για την οποία καταδικάσθηκε ο ήδη αναιρεσείων υπάγεται πλέον στο άρθρο 309 του Π.Κ., ενώ κατά τα λοιπά πρέπει να απορριφθεί η υπό κρίση αίτηση αναιρέσεως, με παρούσα την υποστηρίζουσα την κατηγορία, όπως ειδικότερα ορίζεται στο διατακτικό της παρούσης αποφάσεως. (ΑΠ 454/2020 ΣΤ Τμήμα)
Το πρόβλημα που ενυπάρχει στην αντιμετώπιση της καταργηθείσας βαριάς σωματικής βλάβης εκ του αποτελέσματος φαίνεται στην (ΑΠ 395/2020 Ε Τμήμα), η οποία αντιμετώπισε αναίρεση για δύο πράξεις, η μεν πρώτη είχε κριθεί, υπό την ισχύ του παλαιού ΠΚ, ως επικίνδυνη σωματική βλάβη (309 ΠΚ) και η δεύτερη ως βαριά σωματική βλάβη εκ του αποτελέσματος (310 παρ. 1 ΠΚ) : «1) Από κοινού με τα ανωτέρω άγνωστα άτομα, προκάλεσε σωματική κάκωση σε άλλον με πρόθεση και με τρόπο που μπορούσε να προκαλέσει στον παθόντα βαριά σωματική βλάβη. Ειδικότερα, από κοινού με τους ως άνω άγνωστους δράστες, με γροθιές, κλωτσιές και με ένα μαχαίρι ή μεταλλική γροθιά που έφερε μαζί του παράνομα, χτύπησε τον … του … στην κεφαλή και σε άλλα σημεία του σώματος του, με αποτέλεσμα να του προκαλέσει θλαστική εξοίδηση τριχωτού κεφαλής στη δεξιά κροταφική χώρα, εκχυμώσεις μετά εκδορών των κάτω βλεφάρων αμφοτέρων των οφθαλμών, διάσπαρτες εκδορές στη επιφάνεια της ρινός, έντονη ερυθρότητα στον κορμό του σώματος, κεφαλαλγία, ζάλη, αυχεναλγία και άλγη προσώπου. Ο τρόπος δε πρόκλησης των παραπάνω σωματικών βλαβών, σε συνδυασμό με το μέσο πρόκλησης του και τα ευαίσθητα 4 σημεία που επλήγησαν, μπορούσε να προκαλέσει στον παραπάνω παθόντα βαριά σωματική βλάβη. 2) Από κοινού με τους ίδιους ως άνω άγνωστους δράστες, με πρόθεση, προξένησε σε άλλον σωματική πάθηση του παθόντα, η οποία προξένησε κίνδυνο ζωής, και τον εμπόδισε σημαντικά και για πολύ χρόνο να χρησιμοποιεί το σώμα του, χωρίς ο κατηγορούμενος να επιδιώκει το ανωτέρω αποτέλεσμα που προξένησε. Ειδικότερα, από κοινού με τα εν λόγω άγνωστα άτομα , με γροθιές, κλωτσιές και με μια μεταλλική γροθιά που έφερε μαζί του παράνομα, χτύπησε τον … του … στην κεφαλή και σε άλλα σημεία του σώματος του, με αποτέλεσμα να του προκαλέσει εκχύμωση τριχωτού κεφαλής στην ινιακή χώρα αριστερά, διάσπαρτες εκδορές προσώπου (στη μετωπιαία χώρα, στην επιφάνεια της ρινός, στη δεξιά παρειακή χώρα, στο ύψος της κάτω γνάθου αριστερά), εξοίδηση μαλακών μορίων της ρινός διάσπαρτες εκδορές κατά μήκος του δεξιού αντιβραχίονα και της ραχιαίας επιφάνειας της δεξιάς άκρας χειρός, τραύμα με ανώμαλα χείλη που αιμορραγεί στη βάση του μέσου δακτύλου της αριστεράς άκρας χειρός, εκδορά μετά εκχυμώσεως στη δεξιά κατά γόνυ άρθρωση, κεφαλαλγία, αυχεναλγία, άλγος της αριστεράς άκρας χειρός και της δεξιάς κατά γόνυ άρθρωσης, τραύμα αριστεράς άκρας χειρός, στο οποίο έγινε διατομή τένοντα μέσου – δείκτη και συρραφή τένοντα. Τις εν λόγω βαριές σωματικές βλάβες, που επέφεραν τις πιο πάνω αναγραφόμενες συνέπειες, δεν επεδίωξε ο κατηγορούμενος ως αποτέλεσμα των ενεργειών του. 3) Από κοινού με τα ως άνω άγνωστα άτομα, με τη χρήση όπλου διέπραξε πλημμελήματα από δόλο και ειδικότερα με τη χρήση της παραπάνω μεταλλικής γροθιάς διέπραξε με πρόθεση τα πλημμελήματα της επικίνδυνης σωματικής βλάβης από κοινού και της βαριάς μη σκοπούμενης σωματικής βλάβης από κοινού που αναφέρονται λεπτομερώς στα υπό στοιχεία 1-2 του παρόντος κατηγορητηρίου.”. Με τις παραδοχές αυτές, οι οποίες διαλαμβάνονται στο σκεπτικό, σε συνδυασμό με όσα αναφέρονται στο διατακτικό της προσβαλλόμενης απόφασης, που παραδεκτά αλληλοσυμπληρώνονται, η παραπάνω σωματική κάκωση, υπό αριθμητικό στοιχείο “2”, που αφορά στο πρόσωπο του …, δεν μπορεί, εν προκειμένω, να στοιχειοθετήσει το αδίκημα της βαριάς σωματικής βλάβης, σύμφωνα με το άρθρο 310 του ισχύοντος από 1.7.2019 Π.Κ., διότι δεν τυποποιείται πλέον ως αυτοτελές έγκλημα η απλή σωματική βλάβη που έχει ως αποτέλεσμα τη βαριά σωματική βλάβη από αμέλεια του υπαιτίου, για την οποία καταδικάστηκε ο αναιρεσείων. Η εν λόγω νομοθετική αλλαγή δεν οδηγεί σε μη τέλεση της αξιόποινης πράξης, αλλά σε τέλεση της αξιόποινης πράξης της σωματικής βλάβης, υπό άλλη προβλεπόμενη ηπιότερη μορφή, ήτοι της επικίνδυνης σωματικής βλάβης του άρθρου 309 του ισχύοντος από 1.7.2019 Π.Κ, αφού η πράξη της σωματικής βλάβης του άρθρου 308 του ιδίου κώδικα, κατά τις παραδοχές, τελέστηκε με τρόπο που μπορούσε να προκαλέσει και πράγματι προκάλεσε στον παθόντα βαριά σωματική βλάβη και περιέχει ευμενέστερες για τον κατηγορούμενο διατάξεις, όπως προαναφέρθηκε, αφού προβλέπεται φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηματική ποινή ενώ με το αντίστοιχο του προϊσχύσαντος Π.Κ. προβλεπόταν φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών.
Όπως γίνεται αντιληπτό η ανωτέρω δικαστική απόφαση εξομοιώνει δύο διαφορετικά εγκλήματα (ένα διακινδυνευσης-309 ΠΚ και ένα αποτελέσματος -310 παρ. 1 ΠΚ (προϊσχύσαν δίκαιο). Αυτό είναι αποτέλεσμα της αστοχίας της νέας διάταξης του άρθρου 310 παρ. 1 ΠΚ, μετά την κατάργηση της βαριάς σωματικής βλάβης εκ του αποτελέσματος. Οι ανωτέρω δικαστικές αποφάσεις είχαν να επιλέξουν μεταξύ της πλήρους απαλλαγής του κατηγορούμενου, αφού η εγκληματική πράξη (βαριά σωματική βλάβη εκ του αποτελέσματος), όπως είχε κριθεί στα δικαστήρια της ουσίας, καταργήθηκε, είτε να ακολουθήσει την έωλη και παντελώς νόμω αβάσιμη αιτιολογική έκθεση για να μην αφήσει χωρίς ποινική αξιολόγηση τον δράστη μιας βαριάς σωματικής βλάβης εκ του αποτελέσματος, γεγονός που θα προσέβαλε το κοινό περί δικαίου αίσθημα.
Εξυπακούεται ότι δεν μπορεί να γίνει δεκτό ότι η συμπεριφορά που κρίθηκε ως επικίνδυνη σωματική βλάβη (με γροθιές, κλωτσιές και με ένα μαχαίρι ή μεταλλική γροθιά που έφερε μαζί του παράνομα, χτύπησε τον … του … στην κεφαλή και σε άλλα σημεία του σώματος του, με αποτέλεσμα να του προκαλέσει θλαστική εξοίδηση τριχωτού κεφαλής στη δεξιά κροταφική χώρα, εκχυμώσεις μετά εκδορών των κάτω βλεφάρων αμφοτέρων των οφθαλμών, διάσπαρτες εκδορές στη επιφάνεια της ρινός, έντονη ερυθρότητα στον κορμό του σώματος, κεφαλαλγία, ζάλη, αυχεναλγία και άλγη προσώπου) εξομοιώνεται ποινικά με τη συμπεριφορά που κρίθηκε με την καταργηθείσα βαριά σωματική βλάβη εκ του αποτελέσματος (ο κατηγορούμενος, στον ίδιο τόπο και χρόνο μαζί με τους άγνωστους δράστες και φέροντας ο ίδιος παράνομο όπλο, σιδηρογροθιά, κατάφερε χτυπήματα κατά του Α.Π., στο κεφάλι του και στο σώμα του με αποτέλεσμα να του προκαλέσει εκχύμωση τριχωτού κεφαλής στην ινιακή χώρα αριστερά, διάσπαρτες εκδορές προσώπου, στη μετωπιαία χώρα, στην επιφάνεια της ρινός, στη δεξιά παρειακή χώρα, στο ύψος της κάτω γνάθου αριστερά, εξοίδηση μαλακών μορίων της ρινός διάσπαρτες εκδορές κατά μήκος του δεξιού αντιβραχίονα και της ραχιαίας επιφάνειας της δεξιάς άκρας χειρός, τραύμα με ανώμαλα χείλη που αιμορραγεί στη βάση του μέσου δακτύλου της αριστεράς χειρός, εκδορά μετά εκχυμώσεως στη δεξιά κατά γόνυ άρθρωση, κεφαλαλγία, αυχεναλγία, άλγος αριστεράς άκρας χειρός και της δεξιάς κατά γόνυ άρθρωσης, τραύμα αριστεράς άκρας χειρός, στο οποίο έγινε διατομή τένοντα μέσου – δείκτη και συρραφή τένοντα. Οι βλάβες αυτές διαπιστώθηκαν και αναφέρονται στην υπ` αρ. ….4.2012 και με αριθμό πρωτοκόλλου ….3.2012 ιατροδικαστική έκθεση της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας Αθηνών, όπου εξετάσθηκε ο ανωτέρω παθών την ημέρα του συμβάντος, επίσης στην από 30.3.2012 γνωμοδότηση της Βιοκλινικής Πειραιά, όπου εισήχθη την ως άνω ημερομηνία με αριθμό περιστατικού … αλλά και στην καταγραφή στο βιβλιάριο υγείας του ως βαρύ θλαστικό τραύμα αριστεράς άκρας χειρός με διατομή εκτείνοντα μέσου και δείκτη για τα οποία απαιτήθηκε συρραφή τένοντα και χορήγηση αναρρωτικής άδειας 15 ημερών. Σύμφωνα, δε, με την προαναφερθείσα ιατροδικαστική έκθεση εκ της βαρείας ταύτης σωματικής βλάβης διά θλώντος αμβλέος οργάνου προκληθείσης ο … θέλει νοσήσει και απόσχει των ασχολιών του επί τριάντα ημέρες από τον τραυματισμό του, εκτός επιπλοκής ή υστερογενούς βλάβης. Η βαριά αυτή σωματική βλάβη που υπέστη ο …, οφείλεται σε αμέλεια του κατηγορουμένου και μάλιστα ενσυνείδητη, δεδομένου ότι ο τελευταίος ενήργησε με πρόθεση, με δυνατά κτυπήματα τόσο δικά του όσο και των υπολοίπων αγνώστων δραστών αλλά και με αμβλύ όργανο που ο ίδιος έφερε, τη σιδηρογροθιά, καθώς και της αιφνιδιαστικής επίθεσης, προέβλεψε μεν ότι αυτού του είδους τα χτυπήματα μπορούσαν να έχουν το αποτέλεσμα που προαναφέρθηκε, αλλά από αμέλεια ενσυνείδητη, απέκρουσε νοητικά την παραδοχή αυτή πιστεύοντας ότι δεν θα επήρχετο το βαρύτερο αποτέλεσμα που στην προκειμένη περίπτωση επήλθε, δηλαδή η διατομή τένοντα)(ΑΠ 395/2020)
Δεν είναι δογματικά ορθό να τιμωρούνται με την ίδια διάταξη (309 ΠΚ) εκείνος που χτυπάει κάποιον με τρόπο που μπορούσε να προκαλέσει στον παθόντα κίνδυνο ζωής ή βαριά σωματική βλάβη και εκείνος που χτυπάει κάποιον με δόλο πρόκλησης σωματικής βλάβης και επέφερε, εξ αμελείας, την βαριά σωματική βλάβη στο παθόντα. Η διαφορά, εκτός από την αντικειμενική υπόσταση των δύο διατάξεων, εντοπίζεται και στην υποκειμενική υπόσταση. Στην επικίνδυνη σωματική βλάβη ο δράστης έχει δόλο πρόκλησης στον παθόντα σωματικής βλάβης που θα μπορούσε να προκαλέσει κίνδυνο ζωής ή βαριά σωματική βλάβη, ενώ στη βαριά σωματική βλάβη εκ του αποτελέσματος έχει δόλο για τη σωματική βλάβη και αμέλεια ως προς το βαρύτερο αποτέλεσμα.
Η προφανής αστοχία της κατάργησης της βαριάς σωματικής βλάβης εκ του αποτελέσματος, πρέπει άμεσα να διευθετηθεί με την επαναφορά της προηγούμενης ορθής διάταξης του προϊσχύσαντος ΠΚ.
* Ο κ. Δημήτριος Βαρελάς είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Διδάσκων στο Φροντιστήριο της Νομικής Βιβλιοθήκης.
Δείτε τα τμήματα προετοιμασίας για τις εξετάσεις της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών εδώ