Ι. Σύμφωνα με την οικονομική επιστήμη, μετασχηματισμός επιχείρησης είναι «κάθε ουσιώδης μεταβολή στα δομικά στοιχεία του επιχειρησιακού συστήματος, ήτοι στις εισροές, στις διαδικασίες, στις εκροές, στην οικονομική δραστηριότητα, στον φορέα και στον έλεγχο της επιχείρησης» ή σύμφωνα με τη νομική επιστήμη «μετασχηματισμός είναι θεσμός του εταιρικού δικαίου με τον οποίο επιτυγχάνεται η συγχώνευση, η διάσπαση και η μετατροπή καθορισμένων εταιρικών μορφών χωρίς περιορισμούς». Μορφές γνησίων μετασχηματισμών είναι η συγχώνευση, η διάσπαση και η μετατροπή (αρ.1παρ1 ν. 4601/2019). Καταχρηστικοί μετασχηματισμοί είναι οι «πρακτικοί» μετασχηματισμοί κατά τους γενικούς εταιρικούς κανόνες (λύση- εκκαθάριση- διανομή- εισφορά- σύσταση νέας εταιρίας) χωρίς την εφαρμογή των ειδικών διατάξεων Ν 4601/2019 (ΑΠ 968/2015 ΝΟΜΟΣ).
ΙΙ. Συγχώνευση. Είναι η μορφή μετασχηματισμού με την οποία επιτυγχάνεται καθολική διαδοχή με συμβατική ανταλλακτική πράξη μεταβίβασης του συνόλου του ενεργητικού και παθητικού μιας τουλάχιστον εξαφανιζόμενης εταιρίας (απορροφώμενης) από υφιστάμενη εταιρία (απορροφώσα – συγχώνευση με απορρόφηση) ή δύο τουλάχιστον συγχωνευόμενες-εξαφανιζόμενες εταιρίες ιδρύουν μία νέα εταιρία, σε κάθε περίπτωση ύστερα από λύση αλλά χωρίς εκκαθάριση των εξαφανιζόμενων εταιριών (οιονεί καθολική διαδοχή αρ. 6 ν. 4601/2019). Επιτρέπεται στις μορφές εταιριών που προβλέπονται στον νόμο ( αρ. 2παρ1 ν. 4601/2019). Από την ολοκλήρωση της δημοσιότητας (καταχώριση ΓΕΜΗ) η υφιστάμενη απορροφώσα ή νέα εταιρία υπεισέρχεται αυτοδικαίως από τον νόμο (ουσιαστικό και δικονομικό δίκαιο) στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των εξαφανιζόμενων εταιριών και συνεχίζει τις εκκρεμείς δίκες αυτών αρ.18 ν. 4601/2019.
Τρόποι συγχώνευσης: α) Με απορρόφηση μιας τουλάχιστον εταιρίας (απορροφώμενης) από μία άλλη υφιστάμενη εταιρία (απορροφώσα) αρ. 6 επ , β) με σύσταση μιας νέας εταιρίας από δύο τουλάχιστον εταιρίες (συγχωνευόμενες-εξαφανιζόμενες), γ) μεεξαγορά ( μόνο για ΑΕ αρ. 37).
ΙΙΙ. Διάσπαση. Είναι η μορφή μετασχηματισμού με την οποία επιτυγχάνεται καθολική διαδοχή με ανταλλακτική πράξη μεταβίβασης του συνόλου του ενεργητικού και παθητικού μιας εταιρίας (διασπώμενης), ύστερα από λύση αλλά χωρίς εκκαθάριση (οιονεί καθολική διαδοχή αρ. 54-57 ν. 4601/2019), είτε σε άλλες υφιστάμενες εταιρίες (επωφελούμενες-διάσπαση με απορρόφηση) είτε σε άλλες που ιδρύονται ταυτόχρονα (επωφελούμενες-διάσπαση με σύσταση νέων εταιριών) είτε σε συνδυασμό των ανωτέρω (διάσπαση εν μέρει με απορρόφηση και εν μέρει με σύσταση νέων εταιριών). Επιτρέπεται στις μορφές εταιριών που προβλέπονται στον νόμο ( αρ. 2παρ1 ν. 4601/2019). Από την ολοκλήρωση της δημοσιότητας (καταχώριση ΓΕΜΗ) οι επωφελούμενες εταιρίες υπεισέρχονται αυτοδικαίως από τον νόμο (ουσιαστικό και δικονομικό δίκαιο) στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις της διασπώμενης εταιρίας και συνεχίζουν τις εκκρεμείς δίκες αυτών αρ.70 ν. 4601/2019.
Διακρίσεις διάσπασης (αρ.54): Κοινή διάσπαση (αρ.55). Μερική διάσπαση κλάδου δραστηριότητας (αρ.56). Απόσχιση κλάδου δραστηριότητας (αρ.57).
Κλάδος δραστηριότητας είναι το σύνολο των στοιχείων ενεργητικού και παθητικού, τα οποία συνιστούν από οργανωτική άποψη, αυτόνομη εκμετάλλευση, δηλ. σύνολο ικανό να λειτουργήσει αυτοδύναμα (αρ.54παρ3 ν. 4601/2019). Ο καθοριζόμενος συμβατικά κλάδος δραστηριότητας της διασπώμενης εταιρίας μπορεί να διασπαστεί (μεταβιβαστεί) καθώς και να αποσχιστεί (μεταβιβαστεί) σε επωφελούμενες εταιρίες με καθολική διαδοχή ενώ διατηρείται η νομική αυτοτέλεια της διασπώμενης εταιρίας (δεν εξαφανίζεται). Η διαφορά είναι ότι στην απόσχιση κλάδου το αντάλλαγμα διατίθεται στη διασπώμενη εταιρία όχι στους εταίρους ή μετόχους όπως αντίθετα συμβαίνει στην μερική διάσπαση (αρ.57 ν. 4601/2019).
ΙV. Μετατροπή. Είναι η μορφή μετασχηματισμού με την οποία επιτυγχάνεται η μεταβολή της νομικής μορφής της εταιρίαςσε άλλης μορφής εταιρία χωρίς λύση και εκκαθάριση καθώς και χωρίς ειδική ή καθολική διαδοχή (αλλαγή του «νομικού ενδύματος» της εταιρίας διατηρώντας τη νομική της προσωπικότητα – μετασχηματισμός, αρ. 104 ν. 4601/2019, ΓνωμΝΣΚ 312/2012 ΔΕΕ 2013.287). Επιτρέπεται στις μορφές εταιριών που προβλέπονται στον νόμο ( αρ. 2παρ1 ν. 4601/2019). Από την ολοκλήρωση της δημοσιότητας (καταχώριση ΓΕΜΗ) η νέας μορφής εταιρία υπεισέρχεται αυτοδικαίως από τον νόμο (ουσιαστικό και δικονομικό δίκαιο) στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις της μετατραπείσας και συνεχίζει τις εκκρεμείς δίκες αυτής (αρ. 113παρ3,4 ν. 4601/2019).
* Ο κ. Αθανάσιος Πολυχρονόπουλος είναι Δικηγόρος στον ΑΠ, MSc, Διδάσκων στο Φροντιστήριο της Νομικής Βιβλιοθήκης.
Δείτε τα τμήματα προετοιμασίας για τις εξετάσεις της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών εδώ