Mε την ΑΠ 1064/2023 ορίζονται οι προϋποθέσεις για να κριθεί βάσιμη η αίτηση επανεξέτασης παραληφθέντος λόγου αναίρεσης (523 ΚΠΔ).
Σχετικές διατάξεις: Κατά τα άρθρα 368 και 514 του ισχύοντος ΚΠΔ, τα ποινικά δικαστήρια δεν μπορούν να επανεξετάσουν ή να ανακαλέσουν την οριστική τους απόφαση, όπως είναι και αυτή, με την οποία απορρίπτεται ένδικο μέσο, ενώ, κατά της απόφασης του Αρείου Πάγου, με την οποία απορρίπτεται αίτηση αναίρεσης, ως ανυποστήρικτη, απαράδεκτη ή αβάσιμη, δεν επιτρέπεται ένδικο μέσο, ούτε δεύτερη αίτηση αναίρεσης κατά της ίδιας απόφασης.
Όμως, κατά το άρθρο 523 του ΚΠΔ, στην περίπτωση κατά την οποία ο Άρειος Πάγος παρέλειψε, από παραδρομή, να ερευνήσει αναιρετικό λόγο, που προτάθηκε παραδεκτώς, μπορεί, ενόψει της αυτοτέλειας που διακρίνει κάθε λόγο, ο οποίος διατυπώνεται σωρευτικώς με τους λοιπούς ομοίους στο ίδιο δικόγραφο αναίρεσης, να επανέλθει και να τον εξετάσει, χωρίς αυτό να αντιτίθεται στις παραπάνω διατάξεις, διότι επί του μη εξετασθέντος αναιρετικού λόγου δεν υπάρχει απόφαση.
Το ίδιο, όμως, δεν ισχύει και στην περίπτωση, που ο Άρειος Πάγος, από παραδρομή, παρέλειψε να εξετάσει λόγο αναίρεσης, αυτεπαγγέλτως, κατ’ άρθρο 511 του ΚΠΔ ερευνώμενο, ο οποίος δεν προτάθηκε, ακόμη και όταν ο αναιρεσείων, με υποβληθέν υπόμνημά του στη συζήτηση της αίτησης αναίρεσης, επεσήμανε την ύπαρξη τέτοιου λόγου και ζήτησε την αυτεπάγγελτη έρευνά του, καθόσον ο Άρειος Πάγος, μετά την εξέταση όλων των παραδεκτά προβληθέντων αναιρετικών λόγων, ελλείψει εκκρεμότητας παραδεκτώς προταθέντος λόγου, απεκδύεται της εξουσίας του και δεν έχει δικαιοδοσία να επανέλθει εκ νέου προς εξέταση της υπόθεσης.
Ωστόσο, σε περίπτωση κατά την οποία ο Άρειος Πάγος παρέλειψε να εφαρμόσει αυτεπαγγέλτως, όπως επιβάλλεται από τα άρθρα 511 και 514 ΚΠΔ, νεότερο επιεικέστερο για τον καταδικασθέντα αναιρεσείοντα νόμο, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ μετά την άσκηση αίτησης αναίρεσης, κατά της καταδικαστικής απόφασης και μετά τη συζήτησή της, αλλά πριν από τη δημοσίευση της απόφασης του Ακυρωτικού Δικαστηρίου επί του ως άνω ενδίκου μέσου και ανεξαρτήτως από το εάν είχε περιέλθει ή όχι σε γνώση των δικαστών, που δίκασαν την αίτηση αναίρεσης ο νεότερος αυτός, ευμενέστερος για τον κατηγορούμενο νόμος, επιτρέπεται, κατόπιν μεταγενέστερης αίτησης του αναιρεσείοντος κατηγορουμένου, η επανεξέταση της υπόθεσης προκειμένου να τύχει εφαρμογής ο νεότερος νόμος (ΑΠ 563/2022, ΑΠ 450/2014, ΑΠ 917/2012).
Η δυνατότητα επανεξέτασης από τον Άρειο Πάγο απορριφθείσας από αυτόν αίτησης αναίρεσης του κατηγορουμένου, ως προς λόγο ή λόγους του κυρίου δικογράφου ή εκείνου των πρόσθετων λόγων, που φέρονται ότι δεν ερευνήθηκαν ούτε απορρίφθηκαν με προηγούμενη απόφαση, προϋποθέτει ότι οι λόγοι αυτοί έχουν προταθεί παραδεκτώς και είναι αυτοτελείς και διαφορετικοί από άλλους απορριφθέντες λόγους αναίρεσης, καθώς και ότι αυτοί δεν αφορούν σε βελτίωση, διευκρίνιση ή συμπλήρωση προβληθεισών και απορριφθεισών πλημμελειών.
Η απόρριψη δε των λόγων αναίρεσης, που αποκλείει την επανεξέτασή τους, δεν είναι απαραίτητο να προκύπτει από ρητή για καθένα απ’ αυτούς απορριπτική σκέψη της απόφασης, αλλά μπορεί να συνάγεται από το όλο σκεπτικό της, είναι δε αδιάφορη η πληρότητα ή μη της αιτιολογίας της σχετικής με την απόρριψη αυτή κρίσης. Και τούτο, διότι εκείνο που αποτελεί αντικείμενο της σχετικής δίκης δεν είναι η ορθότητα ή μη της απορριπτικής κρίσης του Δικαστηρίου, αλλά αν παραλείφθηκε η εξέταση από παραδρομή κάποιου από τους λόγους αναίρεσης του κυρίου δικογράφου ή και εκείνου των προσθέτων λόγων και, συνεπώς, δεν υπήρξε απόφαση επ’ αυτού, οπότε, αν παραπονείται βασίμως ο αιτών την επανεξέταση αναιρετικού λόγου, το Δικαστήριο θα κάνει δεκτή την αίτηση και θα επανεξετάσει τον σχετικό λόγο, τον οποίο μπορεί να απορρίψει ή να δεχθεί και να αναιρέσει, εν όλω ή εν μέρει, την απόφαση που προσβάλλεται με την αίτηση αναίρεσης.
Εξάλλου, το διατακτικό της οριστικής απόφασης, με την οποία απορρίπτεται η αίτηση αναίρεσης και η οποία έχει προφανώς την έννοια ότι δεν κρίθηκε βάσιμος κανένας παραδεκτός αναιρετικός λόγος, αφορά, ακόμη και χωρίς ειδική απορριπτική σκέψη στο αιτιολογικό, και στους απαράδεκτους λόγους, καθώς και σ’ αυτούς που το πραγματικό τους ταυτίζεται με άλλους λόγους αναίρεσης, οι οποίοι ασκήθηκαν συνδυαστικά με εκείνους και κρίθηκαν ρητά απορριπτέοι (ΑΠ 563/2022, ΑΠ 42/2021, ΑΠ 1375/2020).
* Ο κ. Δημήτριος Βαρελάς είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Διδάσκων στο Φροντιστήριο της Νομικής Βιβλιοθήκης.
Δείτε τα τμήματα προετοιμασίας για τις εξετάσεις της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών εδώ