Ο κομιστής ακάλυπτης επιταγής έχει -ανάλογα με την περίπτωση- πολλές επιλογές για την είσπραξη του ποσού της επιταγής και των επιπλέον επιβαρύνσεων (έμμεση εκτέλεση χρηματικών απαιτήσεων σύμφωνα με τον ΚΠολΔ). Ειδικότερα έχει, την αναγωγή σύμφωνα με τα άρθρα 40-47 Ν 5960/1933 (δικαιοπρακτική ευθύνη του εκδότη ακάλυπτης επιταγής), την αγωγή αποζημίωσης σύμφωνα με το δίκαιο των αδικοπραξιών (αρ. 298,299,914,932 ΑΚ, συνδ. αρ. 79 Ν 5960/1933 αδικοπρακτική ευθύνη του εκδότη ακάλυπτης επιταγής για υλική ζημία και ηθική βλάβη), την αγωγή από την υποκείμενη σχέση, την αγωγή από αδικαιολόγητο πλουτισμό (αρ. 60 Ν 5960/1933), καθώς και αίτημα προσωπικής κράτησης κατά του εκδότη ακάλυπτης επιταγής σύμφωνα με τους ειδικότερους όρους αρ. 1047 ΚΠολΔ (αναπληρωματική εκτέλεση για ζημία και βλάβη από αδικοπραξία όχι κατώτερη των 30.000 ευρώ).
Ι. Συρροή αξιώσεων
Στη νομολογία, σχετικά με δικαιοπρακτική και αδικοπρακτική ευθύνη, κρατεί η άποψη ότι ο κομιστής ακάλυπτης επιταγής έχει δύο χρηματικές αξιώσεις, αυτοτελείς και ανεξάρτητες η μία από την άλλη, καθεμία από τις οποίες υπόκειται σε ιδιαίτερους νομικούς κανόνες της (θεωρία της πραγματικής συρροής των αξιώσεων). Η μια γεννιέται από την αθέτηση της ενοχικής υποχρέωσης από έγκυρη επιταγή (ακάλυπτη) και η άλλη από αδικοπραξία. Οι δύο αυτές αξιώσεις έχουν ακριβώς το ίδιο περιεχόμενο και σκοπό δηλ. να ικανοποιηθεί ο κομιστής. Μπορούν να ασκηθούν δικαστικώς ξεχωριστά και παράλληλα και να οδηγήσουν η καθεμία ξεχωριστά στην απόκτηση εκτελεστού τίτλου. Εάν όμως ικανοποιηθεί η μία από τις αξιώσεις αυτές θα αποσβεσθεί η άλλη κατά το μέρος που καλύπτεται από την πρώτη που ικανοποιήθηκε.
ΙΙ. Συρροή νομίμων βάσεων
Στη θεωρία έχει υποστηριχθεί για το ίδιο θέμα η θεωρία της συρροής νομίμων βάσεων (μη κρατούσα). Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, επί συνδρομής συμβατικής και αδικοπρακτικής ευθύνης, δεν πρόκειται για συρροή δύο αξιώσεων αλλά για συρροή πολλών νομίμων βάσεων μίας μόνο αξίωσης. Εφόσον ο δανειστής μπορεί να ζητήσει την αποκατάσταση της ζημίας, μία μόνο αξίωση υπάρχει και είναι αδιάφορο το γεγονός ότι η αξίωση αυτή μπορεί να στηριχθεί σε περισσότερες νομικές διατάξεις (βάσεις). Οι περισσότερες διατάξεις δεν θεμελιώνουν ιδιαίτερες και αυτοτελείς αξιώσεις αλλά αποτελούν θεμέλια της μίας και μοναδικής αξίωσης. Ειδικότερα δεν είναι οι αξιώσεις που συντρέχουν αλλά οι στηρίζουσες τη μοναδική αξίωση νομικές διατάξεις, καθεμία από τις οποίες αποτελεί νομική βάση της μοναδικής αξίωσης.
ΙΙΙ. Συμπέρασμα
Η αποδοχή της μιας ή άλλης άποψης οδηγεί σε διαφορετικά έννομα αποτελέσματα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα από την εφαρμογή της κρατούσας άποψης είναι, η παραγραφή, η επίκληση της αιτίας έκδοσης επιταγής στην αγωγή από αδικοπραξία καθώς και δικονομικά ζητήματα όπως η εκκρεμοδικία, το δεδικασμένο. Σύμφωνα με την κρατούσα άποψη (συρρέουσες αξιώσεις), ο κομιστής ακάλυπτης επιταγής επιλέγοντας την αξίωση από αδικοπραξία ευνοείται καθώς ο χρόνος παραγραφής αυτής είναι η πενταετία ( αρ. 937 ΑΚ) ενώ ο χρόνος παραγραφής της αξίωσης από επιταγή είναι έξι μήνες (αρ. 52 ν. 5960/1933). Επίσης, στις συρρέουσες αξιώσεις, επειδή είναι αυτοτελείς και ανεξάρτητες, ο εναγόμενος εκδότης ακάλυπτης επιταγής (αδικοπραξία) μπορεί να προβάλει στην αγωγή από αδικοπραξία κατά του κομιστή την έλλειψη υπαιτιότητας, νόμιμης ζημίας π.χ. λόγω του παράνομου της αιτίας έκδοσης της επιταγής (πλαστογραφία, τοκογλυφία, απάτη, εκβίαση) ή καταλυτικές ενστάσεις σύμφωνα με αρ. 174,288,294,300,281ΑΚ ενώ δεν θα είχε τη δυνατότητα αυτή κατά του καλόπιστου κομιστή στις συρρέουσες νόμιμες βάσεις (αρ. 22 ν. 5960/1933 «αρχή του απροβλήτου των ενστάσεων»).
ΙV. Νομολογία
ΑΠ 963/2019, ΑΠ 495/2010, ΕφΠειρ.142/2019, ΕφΠειρ.420/2018, ΤρΕφΛαρ 101/2016, ΕφΠειρ 39/2015, ΕφΑθ 2292/2006 (ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ), ΕφΘεσ.2182/2000 (ΔΕΕ 2001.187).
* Ο κ. Αθανάσιος Πολυχρονόπουλος είναι Δικηγόρος στον ΑΠ, MSc, Διδάσκων στο Φροντιστήριο της Νομικής Βιβλιοθήκης.
Δείτε τα τμήματα προετοιμασίας για τις εξετάσεις της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών εδώ