Σύμφωνα με το άρθρο 10 ΑΚ, η ικανότητα του νομικού προσώπου ρυθμίζεται από το δίκαιο της έδρας του (lex fori-lex societatis-lex sedis). Τα επί μέρους ζητήματα, που ρυθμίζονται από το δίκαιο της έδρας του νομικού προσώπου είναι, μεταξύ άλλων, η ίδρυση του νομικού προσώπου, η έναρξη και η έκταση της ικανότητας δικαίου, η λύση του, η επωνυμία, η διαχείριση, η αντιπροσωπευτική εξουσία και η ευθύνη των οργάνων του. Ως «έδρα» νοείται κατά τη διάταξη αυτή η πραγματική και όχι η καταστατική, δηλαδή ο τόπος, όπου είναι εγκατεστημένα τα όργανα που κινητοποιούν τον οργανισμό του νομικού προσώπου, στον οποίο (τόπο) συντελούνται οι σπουδαιότερες εκδηλώσεις της υποστάσεώς του και στον οποίο ασκείται πραγματικά η διοίκηση και λαμβάνονται οι βασικές για τη λειτουργία του αποφάσεις (αρ. 64 ΑΚ). Οι αλλοδαπές εταιρίες -εκτός όσων έχουν ιδρύσει στην Ελλάδα υποκαταστήματα με έγκριση ΓΕΜΗ και ΑΦΜ σύμφωνα με αρ. 98-101 Ν. 4635/2019- οι οποίες έχουν ως πραγματική έδρα την Ελλάδα, δεν έχουν, όμως, συσταθεί σύμφωνα με τις διατάξεις του ελληνικού εταιρικού δικαίου, πάσχουν ακυρότητα ως εταιρίες του αντίστοιχου Ελληνικού εταιρικού τύπου (numerus clausus) και λειτουργούν και δικάζονται ως ομόρρυθμες εταιρίες «εν τοις πράγμασι». Αυτά δεν ισχύουν, δηλ. οι εταιρίες αυτές διέπονται από το δίκαιο της καταστατικής έδρας, προκειμένου: α) περί εταιριών των Η.Π.Α. συνεστημένων δυνάμει των νόμων και κανονισμών των Η.Π.Α. (άρθρο 24 παρ. 3 εδ. 2 της από 3ης Αυγούστου 1951 Συνθήκης Φιλίας, Εμπορίου και Ναυτιλίας μεταξύ Ελλάδος και Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, που κυρώθηκε με το άρθρο μόνο του ν. 2893/1954), β) περί εταιριών συσταθεισών σύμφωνα με τη νομοθεσία κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, εντός του εδάφους του οποίου έχουν την καταστατική έδρα τους (άρθρα 43, 48 ΣΕΚ και 49, 54 ΣΛΕΕ όπως έχει κυρωθεί με το άρθρο πρώτο του ν. 945/1979), γ) περί ναυτιλιακών εταιριών του άρθρου 1 του ν.791/1978, των οποίων η σύσταση έγινε κατά τους νόμους αλλοδαπής πολιτείας, εφόσον είναι ή ήταν πλοιοκτήτριες ή διαχειρίστριες πλοίων υπό Ελληνική σημαία ή είναι εγκατεστημένες ή ήθελαν εγκατασταθεί στην Ελλάδα δυνάμει των διατάξεων του άρθρου 25 του ν.27/1975 ή των α.ν. 89/1967 και 378/1968, οι οποίες διέπονται ως προς τη σύσταση και την ικανότητα δικαίου από το δίκαιο της χώρας, στην οποία βρίσκεται, η καταστατική τους έδρα, ανεξαρτήτως του τόπου από τον οποίο διευθύνονται ή διευθύνονταν εξ ολοκλήρου ή εν μέρει οι υποθέσεις τους. Σημειωτέον ότι η εφαρμογή των διατάξεων αυτών του άρθρου 1 του ν.791/1978 επεκτάθηκε και στις αλλοδαπές ναυτιλιακές εταιρίες, πλοιοκτήτριες ή διαχειρίστριες πλοίων υπό ξένη σημαία, κατά τον ενεστώτα χρόνο ή κατά το παρελθόν, εφόσον τα πλοία αυτών διαχειρίζονται ή διαχειρίζονταν γραφεία ή υποκαταστήματα αλλοδαπών εταιριών εγκατεστημένων στην ημεδαπή δυνάμει αδείας χορηγουμένης με κοινή απόφαση των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Εμπορικής Ναυτιλίας που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, καθώς και των εταιριών χαρτοφυλακίου αυτών (άρθρα 1 του ν. 791/1978 και 25 του ν. 27/1975, ως αντικ. δια του άρθρου 4 του ν. 2234/1994, 11Δ του ν. 3816/2010), οι οποίες διέπονται ως προς τη σύσταση, τη νομική προσωπικότητα και την ικανότητα δικαίου από το δίκαιο της χώρας στην οποία βρίσκεται η καταστατική έδρα τους, ανεξαρτήτως του τόπου διευθύνσεως των εταιρικών υποθέσεών τους (ΟλΑΠ 2/2003, ΑΠ 186/2008 ΕΝΔ 36.204, ΑΠ 1699/2016 ΝΟΜΟΣ).
* Ο κ. Αθανάσιος Πολυχρονόπουλος είναι Δικηγόρος στον ΑΠ, MSc, Διδάσκων στο Φροντιστήριο της Νομικής Βιβλιοθήκης.
Δείτε τα τμήματα προετοιμασίας για τις εξετάσεις της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών εδώ