Είναι το σημαντικότερο συλλογικό (κατά κανόνα) διαχειριστικό και το κατ’ εξοχήν εκπροσωπευτικό όργανο της ΑΕ , με απεριόριστη και αποκλειστική εκπροσωπευτική εξουσία, είναι αρμόδιο να αποφασίζει για κάθε πράξη που αφορά τη διοίκηση, τη διαχείριση της εταιρικής περιουσίας και την επιδίωξη του εταιρικού σκοπού αρ. 86 παρ. 1 N 4548/2018 (διαχειριστική εξουσία). Η ΑΕ εκπροσωπείται δικαστικά και εξώδικα αποκλειστικά από το ΔΣ (εκπροσωπευτική εξουσία) που ενεργεί συλλογικά αρ. 77 παρ. 1, 88 (ενδοτικό δίκαιο, αρ. 87 N 4548/2018. ΜΕφΛαρ 375/2017 ΔΕΕ 2018.341). Στο στάδιο εκκαθάρισης εκπροσωπείται από τους εκκαθαριστές αρ. 167 παρ. 4 Ν 4548/2018. Το ΔΣ ως συλλογικό όργανο λαμβάνει αποφάσεις με απαρτία-πλειοψηφία των μελών του αρ. 92 Ν 4548/2018.
Εξαιρετικά προβλέπεται δυνατότητα διορισμού μονομελούς διοικητικού οργάνου (σύμβουλος-διαχειριστής) αρ. 115 Ν 4548/2018 (εκτός, εισηγμένων, μεσαίων και μεγάλων ΑΕ), ειδικότερα. Σε μικρές ΑΕ αντί διοικητικού συμβουλίου, το καταστατικό μπορεί να προβλέπει το διορισμό μονομελούς διοικητικού οργάνου (σύμβουλος-διαχειριστής), εκλεγόμενου από τη γενική συνέλευση.
2. Εκλογή μελών ΔΣ
2.1. Η γεν. συν. είναι κατά κανόνα αρμόδια (αποκλειστική αρμοδιότητα αρ. 117 Ν 4548/2018) για την εκλογή των μελών του ΔΣ και την ανάκληση αυτών αρ. 77 παρ 2, αρ. 78 . 4548/2018. Οι σύμβουλοι (μέλη ΔΣ) που εκλέγονται είναι μέτοχοι ή μη, φυσικά (ενήλικα αρ. 83) πρόσωπα ή νομικά πρόσωπα (με ορισμό συνυπεύθυνου φυσικού προσώπου αρ. 77παρ4), είναι τουλάχιστον τρεις (3) και όχι περισσότεροι των δεκαπέντε (15) ή όσοι προβλέπονται στο καταστατικό εντός του νομίμου ορίου αρ. 77 παρ. 3,4. Η μεγίστη θητεία τους είναι μέχρι έξι (6) χρόνια και είναι επανεκλέξιμοι αρ. 85, 77 παρ 2. Προβλέπονται τακτικά και αναπληρωματικά μέλη ΔΣ αρ. 81 Ν 4548/2018. Οι πράξεις της ΑΕ που αφορούν το ΔΣ (εκλογή μελών-παύση αυτών, στοιχεία αυτών) υπόκεινται σε δημοσιότητα αρ. 12,13 Ν 4548/2018 και ισχύουν έναντι των καλόπιστων τρίτων αρ. 84 Ν 4548/2018 (μη συστατική δημοσιότητα, ελλείψεις δημοσιότητας δεν αντιτάσσονται έναντι των καλόπιστων τρίτων, οι τρίτοι μπορούν να επικαλεστούν στοιχεία των οποίων η δημοσιότητα δεν έχει ολοκληρωθεί αρ. 16 παρ. 3 Ν 3419/2005. Απόφαση της γενικής συνέλευσης ή του διοικητικού συμβουλίου στηριζόμενη σε τροποποίηση του καταστατικού, που δεν έχει ακόμη υποβληθεί σε δημοσιότητα, είναι επιτρεπτή, παράγει όμως αποτελέσματα από τη συντέλεση της δημοσιότητας αρ. 4 παρ. . Ν 4548/2018) .
2.2. Η ιδιότητα του μέλους ΔΣ (συμβούλου) δημιουργείται με την εκλογή αυτού από τη γεν. συν. (ή τον διορισμό του) που το καθιστά μέλος συλλογικού οργάνου (υπερκείμενη σχέση, οργανική εξουσία αρ. 67, 68, 70, 71 ΑΚ). Εκτός από την υπερκείμενη οργανική σχέση υπάρχει και υποκείμενη ατομική συμβατική σχέση των συμβούλων με την ΑΕ (συμβατική σχέση μεταξύ ΔΣ ως συλλογικού σώματος και ΑΕ δεν υπάρχει) που δημιουργείται με την αποδοχή της εκλογής και είναι, εν αμφιβολία, σχέση εντολής (με αμοιβή ή άλλες παροχές αρ. 109 παρ. 1, 3, 110-112, 113,114 Ν 4548/2018, αρ. 713 επ. ΑΚ. « Η σύμβαση εντολής μπορεί να είναι έμμισθη ΑΠ 1245/2005 ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 1363/99 ΕΕΝ 2001.189».), επίσης μπορεί να είναι άλλη ειδική σχέση όπως παροχή ανεξάρτητων υπηρεσιών (με αμοιβή αρ. 650 ΑΚ, 109παρ3 ν. 4548/2018), σύμβαση έργου, σχέση εξαρτημένης εργασίας αρ. 648 ΑΚ (συμμετοχή εργαζομένων στη διοίκηση ΑΕ).
2.3. Το ΔΣ αφού συγκροτηθεί σε σώμα εκλέγει σύμφωνα με το καταστατικό από τα μέλη του, τον πρόεδρο, τον αντιπρόεδρο, τον διευθύνοντα σύμβουλο και μπορεί να χορηγήσει σε μέλη του ή μη (υποκατάστατους) σύμφωνα με το καταστατικό εξουσίες και αρμοδιότητες οργάνου (εξουσίες διαχείρισης-εκπροσώπησης οργάνου ασκούμενες ατομικά με μία ή πολλές υπογραφές) όπως του οικονομικού συμβούλου, του τεχνικού συμβούλου, του εντεταλμένου συμβούλου (διάκριση των μελών ΔΣ σε εκτελεστικά, μη εκτελεστικά και ανεξάρτητα μέλη αρ.87παρ5) αλλά και εξουσίες οργάνου σε τρίτους μη μέλη δσ όπως σε διευθυντές, εσωτερικούς ελεγκτές (υποκατάστατους). Η απόφαση αυτή υπόκειται σε δημοσιότητα (μη συστατική) αρ. 87 παρ. 1, 2, 3 ,89, αρ. 12,13 ν. 4548/2018.
3. Πράξεις διαχείρισης-εκπροσώπησης ΔΣ – η θεωρία της Prokura
Οι πράξεις διαχείρισης-εκπροσώπησης της ΑΕ επιχειρούνται, εφόσον το προβλέπει το καταστατικό (αρ. 77 παρ. 1, συνδ. αρ. 87 παρ. 1,2,4, 88 ν. 4548/2018): α) από τα εκτελεστικά μέλη του ΔΣ που ενεργούν ως ατομικά όργανα αρ. 87παρ1, αρ. 67-71 ΑΚ (π.χ. πρόεδρος, αντιπρόεδρος, διευθύνων σύμβουλος, εντεταλμένος σύμβουλος), β) από τρίτους υποκατάστατους που ενεργούν ατομικά ως όργανα εξ οργάνου αρ. 87παρ. 1, 2 Ν 4548/2018 αρ. 67-71 ΑΚ (π.χ. διευθυντής ΑΕ, εσωτερικός ελεγκτής αρ. 87 παρ. 1, μη μέλη του ΔΣ ΑΠ 68/2014 ΠΟΙΝ. ΝΟΜΟΣ «Ο υποκατάστατος εκπροσωπεί την ΑΕ ως όργανο. Δεν απαιτείται ειδική πληρεξουσιότητα για την υποβολή έγκλησης. Αντίθετα απαιτείται για τον τρίτο πληρεξούσιο» και ΑΠ 926/2014 ΠΟΙΝ. ΝΟΜΟΣ ), γ) από την εκτελεστική επιτροπή αρ. 87 παρ. 4 Ν 4548/2018 και δ) από ειδικούς κατά περίπτωση πληρεξούσιους των οργάνων και των υποκατάστατων σύμφωνα με αρ. 211, 216, 217, 713 επ. ΑΚ (δεν ενεργούν ως όργανα αλλά ως εντολοδόχοι με εξουσία από σύμβαση).
Οι πράξεις της ΑΕ που αφορούν τον διορισμό, εξουσίες-αρμοδιότητες, ανάκληση των ανωτέρω οργάνων και υποκατάστατων υπόκεινται σε δημοσιότητα (μη συστατική) αρ. 12,13 ν. 4548/2018.
Η διαχειριστική εξουσία του ΔΣ είναι περιορισμένη ή περιορίσιμη από το καταστατικό (σκοπό εταιρείας) και τις αποφάσεις της γεν συν. Αντίθετα η εκπροσωπευτική εξουσία είναι αποκλειστική και απεριόριστη.
Ειδικότερα. Πράξεις του διοικητικού συμβουλίου, ακόμη και αν είναι εκτός του εταιρικού σκοπού, δεσμεύουν την εταιρία απέναντι στους τρίτους, εκτός αν ο τρίτος γνώριζε την υπέρβαση του εταιρικού σκοπού ή, λαμβανομένων υπόψη των περιστάσεων, δεν μπορούσε να την αγνοεί. Το βάρος απόδειξης των περιστατικών που αίρουν τη δέσμευση της εταιρίας, σύμφωνα με τα προηγούμενα, φέρει η ίδια η εταιρία. Δεν συνιστά απόδειξη μόνη η τήρηση των διατυπώσεων δημοσιότητας ως προς το καταστατικό της εταιρίας ή τις τροποποιήσεις του. Περιορισμοί της εξουσίας του διοικητικού συμβουλίου από το καταστατικό ή από απόφαση της γενικής συνέλευσης δεν αντιτάσσονται στους τρίτους ακόμα και αν έχουν υποβληθεί σε δημοσιότητα. (αρ. 86 παρ. 2,3 Ν 4548/2018 θεωρία της Prokura).
* Ο κ. Αθανάσιος Πολυχρονόπουλος είναι Δικηγόρος στον ΑΠ, MSc, Διδάσκων στο Φροντιστήριο της Νομικής Βιβλιοθήκης.
Δείτε τα τμήματα προετοιμασίας για τις εξετάσεις της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών εδώ