Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε ένα νέο πακέτο προτάσεων με στόχο την απλοποίηση των κανόνων της ΕΕ, την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και την απελευθέρωση πρόσθετης επενδυτικής ικανότητας. Πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα προς τη δημιουργία ενός πιο ευνοϊκού επιχειρηματικού περιβάλλοντος, που θα βοηθήσει τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις να αναπτυχθούν, να καινοτομήσουν και να δημιουργήσουν ποιοτικές θέσεις εργασίας.
Συνδυάζοντας τους στόχους ανταγωνιστικότητας και κλιματικής πολιτικής, η Επιτροπή επιδιώκει να δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες ώστε οι επιχειρήσεις της ΕΕ να αναπτυχθούν, να προσελκύσουν επενδύσεις, να επιτύχουν τους κοινούς ενωσιακούς στόχους – όπως εκείνους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας – και να αξιοποιήσουν πλήρως το οικονομικό τους δυναμικό. Συνολικά, μέσω αυτών των μέτρων, η Επιτροπή στοχεύει στη μείωση του διοικητικού φόρτου κατά 25% και κατά 35% για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) έως το τέλος της θητείας της το 2029.
Τα πρώτα πακέτα Omnibus, που συγκεντρώνουν προτάσεις σε διάφορους σχετικούς νομοθετικούς τομείς, περιλαμβάνουν εκτεταμένες απλουστεύσεις στους τομείς της αναφοράς βιώσιμης χρηματοδότησης, της δέουσας επιμέλειας για τη βιωσιμότητα, της Ταξινομίας της ΕΕ, του Μηχανισμού Προσαρμογής των Συνόρων Άνθρακα και των ευρωπαϊκών επενδυτικών προγραμμάτων.
Αυτές οι προτάσεις θα μειώσουν την πολυπλοκότητα των απαιτήσεων της ΕΕ για όλες τις επιχειρήσεις, με ιδιαίτερη έμφαση στις ΜμΕ και τις μικρές μεσαίες κεφαλαιοποιήσεις, εστιάζοντας το ρυθμιστικό πλαίσιο στις μεγαλύτερες εταιρείες, οι οποίες έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο στο κλίμα και το περιβάλλον. Παράλληλα, διασφαλίζουν ότι οι επιχειρήσεις συνεχίζουν να έχουν πρόσβαση στη βιώσιμη χρηματοδότηση για την πράσινη μετάβασή τους.
Εφόσον εγκριθούν και εφαρμοστούν όπως παρουσιάστηκαν σήμερα, οι προτάσεις εκτιμάται συντηρητικά ότι θα οδηγήσουν σε συνολική εξοικονόμηση περίπου 6,3 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως από διοικητικά κόστη, καθώς και στην κινητοποίηση πρόσθετων 50 δισεκατομμυρίων ευρώ δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων για την υποστήριξη βασικών πολιτικών προτεραιοτήτων.
Οι βασικές αλλαγές στον τομέα της αναφοράς βιωσιμότητας (CSRD και Ταξινομία της ΕΕ)
- Απαλλαγή περίπου 80% των επιχειρήσεων από το πεδίο εφαρμογής της CSRD, εστιάζοντας τις υποχρεώσεις αναφοράς βιωσιμότητας στις μεγαλύτερες επιχειρήσεις, οι οποίες έχουν τον μεγαλύτερο αντίκτυπο στους ανθρώπους και το περιβάλλον.
- Διασφάλιση ότι οι απαιτήσεις αναφοράς για τις μεγάλες εταιρείες δεν θα επιβαρύνουν δυσανάλογα τις μικρότερες επιχειρήσεις στις εφοδιαστικές τους αλυσίδες.
- Αναβολή κατά δύο χρόνια (έως το 2028) των απαιτήσεων αναφοράς για τις εταιρείες που υπάγονται στην CSRD και που αρχικά έπρεπε να αναφέρουν από το 2026 ή το 2027.
- Μείωση του διοικητικού φόρτου της Ταξινομίας της ΕΕ, περιορίζοντας τις υποχρεώσεις αναφοράς μόνο στις μεγαλύτερες επιχειρήσεις (σύμφωνα με το πεδίο εφαρμογής της CSDDD), ενώ θα διατηρηθεί η δυνατότητα εθελοντικής αναφοράς για τις άλλες μεγάλες εταιρείες που θα καλύπτονται μελλοντικά από την CSRD. Αυτό αναμένεται να οδηγήσει σε σημαντική εξοικονόμηση κόστους για τις μικρότερες εταιρείες, επιτρέποντας παράλληλα στις επιχειρήσεις που επιθυμούν να έχουν πρόσβαση στη βιώσιμη χρηματοδότηση να συνεχίσουν την αναφορά τους.
- Εισαγωγή της επιλογής αναφοράς για δραστηριότητες που είναι μερικώς ευθυγραμμισμένες με την Ταξινομία της ΕΕ, προωθώντας μια σταδιακή περιβαλλοντική μετάβαση των επιχειρήσεων, σε ευθυγράμμιση με τον στόχο της αύξησης της χρηματοδότησης της πράσινης μετάβασης.
- Καθιέρωση ορίου χρηματοοικονομικής ουσιαστικότητας για την αναφορά βάσει της Ταξινομίας και μείωση των προτύπων αναφοράς κατά περίπου 70%.
- Απλοποίηση των πιο περίπλοκων κριτηρίων “Do No Significant Harm” (DNSH) για την πρόληψη και τον έλεγχο της ρύπανσης που σχετίζονται με τη χρήση και την παρουσία χημικών ουσιών, τα οποία εφαρμόζονται σε όλους τους οικονομικούς τομείς στο πλαίσιο της Ταξινομίας της ΕΕ. Αυτή είναι η πρώτη φάση της συνολικής αναθεώρησης και απλοποίησης όλων των κριτηρίων DNSH.
- Προσαρμογή του βασικού δείκτη επιδόσεων των τραπεζών που βασίζεται στην Ταξινομία, του Green Asset Ratio (GAR). Οι τράπεζες θα μπορούν να εξαιρούν από τον παρονομαστή του GAR τις εκθέσεις που σχετίζονται με επιχειρήσεις εκτός του μελλοντικού πεδίου εφαρμογής της CSRD (δηλαδή εταιρείες με λιγότερους από 1000 εργαζομένους και κύκλο εργασιών κάτω από 50 εκατ. ευρώ).
Κύριες αλλαγές στον τομέα της δέουσας επιμέλειας για την βιωσιμότητα
- Απλοποίηση των απαιτήσεων δέουσας επιμέλειας, ώστε οι επιχειρήσεις που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής να αποφεύγουν περιττές πολυπλοκότητες και κόστη. Αυτό θα επιτευχθεί, μεταξύ άλλων, με την εστίαση των συστηματικών απαιτήσεων δέουσας επιμέλειας στους άμεσους επιχειρηματικούς εταίρους, καθώς και με τη μείωση της συχνότητας των περιοδικών αξιολογήσεων και της παρακολούθησης των εταίρων από ετήσια σε πενταετή βάση, με έκτακτες αξιολογήσεις όπου απαιτείται.
- Μείωση του διοικητικού φόρτου για τις ΜΜΕ και τις μικρές μεσαίες κεφαλαιοποιήσεις, περιορίζοντας την ποσότητα των πληροφοριών που μπορούν να ζητούν οι μεγάλες εταιρείες στο πλαίσιο της χαρτογράφησης της εφοδιαστικής αλυσίδας.
- Ενίσχυση της εναρμόνισης των απαιτήσεων δέουσας επιμέλειας ώστε να διασφαλιστεί ίσος ανταγωνισμός σε όλη την ΕΕ.
- Κατάργηση των όρων αστικής ευθύνης σε επίπεδο ΕΕ, διατηρώντας παράλληλα το δικαίωμα των θυμάτων για πλήρη αποζημίωση σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσης, προστατεύοντας ταυτόχρονα τις επιχειρήσεις από υπερβολικές αξιώσεις αποζημίωσης, στο πλαίσιο των εθνικών καθεστώτων αστικής ευθύνης.
- Παράταση της προθεσμίας συμμόρφωσης για τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις κατά ένα έτος (έως τις 26 Ιουλίου 2028), δίνοντας περισσότερο χρόνο προετοιμασίας, ενώ η έγκριση των σχετικών κατευθυντήριων οδηγιών θα επιταχυνθεί κατά ένα έτος (Ιούλιος 2026).
Απλοποίηση του Μηχανισμού Προσαρμογής των Συνόρων Άνθρακα (CBAM) για δικαιότερο εμπόριο
- Εξαίρεση των μικρών εισαγωγέων από τις υποχρεώσεις του CBAM, κυρίως ΜΜΕ και ιδιωτών, που εισάγουν μικρές ποσότητες αγαθών CBAM με αμελητέες ενσωματωμένες εκπομπές άνθρακα στην ΕΕ. Εισάγεται ένα νέο αθροιστικό ετήσιο όριο CBAM των 50 τόνων ανά εισαγωγέα, εξαλείφοντας έτσι τις σχετικές υποχρεώσεις για περίπου 182.000 εισαγωγείς (90%), κυρίως ΜΜΕ, ενώ εξακολουθεί να καλύπτεται πάνω από το 99% των εκπομπών που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής.
- Απλοποίηση των κανόνων για τις εταιρείες που παραμένουν εντός του πεδίου εφαρμογής του CBAM, όσον αφορά την έγκριση των δηλούντων CBAM και τις σχετικές υποχρεώσεις, συμπεριλαμβανομένων των υπολογισμών ενσωματωμένων εκπομπών και των απαιτήσεων αναφοράς.
- Ενίσχυση της αποτελεσματικότητας του CBAM μακροπρόθεσμα, με αυστηρότερους κανόνες για την αποτροπή καταστρατήγησης και κατάχρησης.
- Αυτές οι απλουστεύσεις προετοιμάζουν το έδαφος για τη μελλοντική επέκταση του CBAM σε άλλους τομείς του Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ETS) και σε κατάντη προϊόντα, με νέα νομοθετική πρόταση για την επέκταση του πεδίου εφαρμογής στις αρχές του 2026.
Απελευθέρωση επενδυτικών ευκαιριών
Η Επιτροπή προτείνει επίσης τροποποιήσεις για την απλούστευση και τη βελτιστοποίηση της χρήσης αρκετών επενδυτικών προγραμμάτων, συμπεριλαμβανομένων των InvestEU, EFSI και παλαιότερων χρηματοδοτικών μέσων.
Το InvestEU, το μεγαλύτερο μέσο καταμερισμού κινδύνου της ΕΕ για τη στήριξη επενδυτικών προτεραιοτήτων, διαδραματίζει βασικό ρόλο στην αντιμετώπιση οικονομικών εμποδίων και στην προώθηση επενδύσεων σε τομείς όπως η ανταγωνιστικότητα, η έρευνα και καινοτομία, η απανθρακοποίηση, η περιβαλλοντική βιωσιμότητα και οι δεξιότητες. Σήμερα, περίπου 45% των επιχειρησιακών δραστηριοτήτων του InvestEU υποστηρίζουν κλιματικούς στόχους.
Οι προτεινόμενες αλλαγές:
- Αυξάνουν τη δυνατότητα επενδύσεων της ΕΕ, αξιοποιώντας έσοδα από προηγούμενες επενδύσεις, καθώς και την αποδοτικότερη χρήση των αδιάθετων κονδυλίων των παλαιότερων χρηματοδοτικών μέσων, επιτρέποντας την παροχή περισσότερης χρηματοδότησης στις επιχειρήσεις. Αυτό αναμένεται να κινητοποιήσει περίπου 50 δισεκατομμύρια ευρώ σε επιπλέον δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις. Η αυξημένη επενδυτική ικανότητα του InvestEU θα χρησιμοποιηθεί κυρίως για τη χρηματοδότηση καινοτόμων δραστηριοτήτων που υποστηρίζουν προτεραιότητες όπως η Πυξίδα Ανταγωνιστικότητας (Competitiveness Compass) και η Συμφωνία για τη Βιομηχανική Καθαρή Μετάβαση (Clean Industrial Deal).
- Διευκολύνουν τη συμμετοχή των κρατών μελών στο πρόγραμμα, ενισχύοντας τη στήριξη στις εθνικές επιχειρήσεις και ενθαρρύνοντας την κινητοποίηση ιδιωτικών επενδύσεων.
- Απλοποιούν τις διοικητικές απαιτήσεις για τους εφαρμοστικούς εταίρους, τους χρηματοοικονομικούς διαμεσολαβητές και τους τελικούς αποδέκτες, ιδίως τις ΜΜΕ. Οι προτεινόμενες απλουστεύσεις αναμένεται να εξοικονομήσουν περίπου 350 εκατομμύρια ευρώ σε διοικητικά κόστη.
Οι προτάσεις θα υποβληθούν τώρα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για εξέταση και έγκριση.