Οι νόμοι για το Χουλιγκανισμό δεν λύνουν θεσμικά, οικονομικά, κοινωνικά και πολιτισμικά προβλήματα. Συνήθως ψηφίζονται για να κατευνάσουν την κοινή γνώμη, μετά από ένα τραγικό γεγονός. Επειδή για λόγους εντυπωσιασμού οι προβλεπόμενες ποινές είναι δυσανάλογες, μη-αναγκαίες και μη πρόσφορες, γι’ αυτό τα δικαστήρια δεν τις εφαρμόζουν κατά γράμμα. Άλλωστε πολλές φορές οι αυτόπτες μάρτυρες (π.χ. αστυνομικοί) δεν εμφανίζονται στο δικαστήριο (μετά από υποδείξεις ή πιέσεις), οπότε όλες οι κατηγορίες πέφτουν ή η ανάκριση κρατάει επί μακρόν δίχως σαφές αποτέλεσμα (περίπτωση Κροατών υπόπτων για τη δολοφονία του Μιχάλη στη Φιλαδέλφεια).
Οι ευθύνες για τα «κενά των νόμων» ανήκουν στην εκάστοτε κυβέρνηση. Τα υπόλοιπα περί αδυναμίας εφαρμογής από τους αρμόδιους δεν είναι τίποτε άλλο από προσχήματα της διαπλοκής, της διαφθοράς ή και των αλληλοεξυπηρετήσεων (πολιτικών όλων των χρωμάτων, κοινωνικών κι αθλητικών παραγόντων).
Τα βίαια επεισόδια εντός του γηπέδου ή πέριξ αυτού δεν εξηγούνται με το λεγόμενο «σύνδρομο των βεδουίνων», όπου άνθρωποι που δεν γνωρίζονται, κάποια στιγμή για κάποιο λόγο ενώνουν τις δυνάμεις τους κι ασκούν βία, χωρίς να ξανασυναντηθούν.
Οι ιθύνοντες θα έπρεπε να είχαν αντιληφθεί ότι ο μετα-χουλιγκανισμός δεν σχετίζεται με το κοινωνικό φαινόμενο του 1970 (νέοι αποκλεισμένοι), ούτε καν με τους «στρατούς των Προέδρων» του 1990 (προμήθειες και διαγωνισμοί του Δημοσίου), αλλά πρόκειται για μία ιδιόρρυθμη οργανωμένη εγκληματική οργάνωση.
Η δράση της Οργάνωσης εξαρτάται από το πολιτικό και οικονομικό πλαίσιο της περιόδου, καθώς κι από το επιδιωκόμενο (εξωγηπεδικό) παράνομο όφελος, την κομματική/κυβερνητική πίεση για μη-αλλαγές στους αθλητικούς (κι όχι μόνο) νόμους και τις συγκυριακές σκοπιμότητες των ακραίων στοιχείων.
Υπάρχει δομή με στρατολογημένους νεαρούς, με εγκληματοειδείς λοχαγούς και με έμμισθο «στρατηγό» που δίνει το σύνθημα εφόδου. Επίσης λειτουργούν μηχανισμοί συγκάλυψης (από θεσμικούς και μη παράγοντες), που διευκολύνουν -με το αζημίωτο- το έργο της Οργάνωσης.
Τα βίαια επεισόδια εντός του γηπέδου ή πέριξ αυτού δεν εξηγούνται με το λεγόμενο «σύνδρομο των βεδουίνων», όπου άνθρωποι που δεν γνωρίζονται, κάποια στιγμή για κάποιο λόγο ενώνουν τις δυνάμεις τους κι ασκούν βία, χωρίς να ξανασυναντηθούν. Πρόκειται για προσχεδιασμένες δράσεις, με κρυμμένα όπλα, ανάθεση ρόλων, τρόπους και οδούς διαφυγής κ.λπ.
Μετά από αυτά τα αναγκαία εισαγωγικά προαπαιτούμενα, προχωράω στα ιδιαίτερα σχόλια για το νομοσχέδιο:
1. Διέπεται από [α] έντονο πολιτικό συγκεντρωτισμό (όλα αρχίζουν και καταλήγουν στον αρμόδιο υπουργό Αθλητισμού), [β] άχρηστη γραφειοκρατία (όργανα επί οργάνων και διαδικασίες επί διαδικασιών), [γ] ανιαρή λεπτομερειακή τεχνικοψηφιακή ανάλυση (πολλές μακροσκελείς διατάξεις θα έπρεπε να ενταχθούν νομοτεχνικά σε ΠΔ ή σε ΚΥΑ),
2. Στοχεύει κυρίως (όπως σημειώνεται και στο προοίμιο) στην ασφάλεια των γηπέδων (security) και λιγότερο στην ασφάλεια των ανθρώπων (safety),
3. Χαρακτηρίζεται από έναν ιδιότυπο τιμωρητισμό οικονομικού ή διοικητικού χαρακτήρα,
4. Χρειάζονται διευκρινίσεις και οριοθετήσεις (στις σχετικές διατάξεις) ως προς [α] ποιες είναι οι εκτός των αθλητικών χώρων πράξεις βίας που αναφέρονται στο νομοσχέδιο, [β] ποιες είναι «οι σοβαρές περιπτώσεις που σχετίζονται με τον αθλητισμό», [γ] τι σημαίνει ο χρησιμοποιούμενος όρος «παράνομη συμπεριφορά» και [δ] η δολοφονία του Άρη Καμπανού εμπίπτει -κατά το νομοθέτη- στην οπαδική βία;
5. Σε τι διαφέρει ο όρος «ενίσχυση» από τον όρο «ισχυροποίηση» που χρησιμοποιούνται σωρευτικά επί της αρχής; Τι σημαίνει ο όρος «οριζόντια απαίτηση» ή η αναφορά σε «απαρέγκλιτη εφαρμογή» χωρίς επισήμανση και γιατί δεν γινόταν μέχρι τώρα;
6. Αντί για τη «ρήτρα παραβατικότητας», που είναι ασαφής, θα ήταν προτιμότερο να υιοθετείτο ένα point system (ποσοτικοποίηση των παραβάσεων με πλαφόν κι ανάλογες κυρώσεις),
7. Η υποκριτική κι ασαφής έννοια «του προσώπου εγνωσμένου κύρους» δεν συμβάλλει στον έλεγχο και τη διαφάνεια των επιλογών,
8. Η Εθνική Επιτροπή Συντονισμού, με παράλληλες και συχνά αλληλοκαλυπτόμενες αρμοδιότητες με τη ΔΕΑΒ, θα «καπελώνει» τις αποφάσεις της ΔΕΑΒ,
Έχοντας διατελέσει στο παρελθόν Πρόεδρος της ΔΕΑΒ, και με ευρύτερη σύνθεση από ειδικούς επιστήμονες, γνωρίζω εκ των έσω πώς ακριβώς λειτουργεί το σύστημα. Θα ήταν πιο καθαρή επιλογή να είναι η ΔΕΑΒ μία σχετικά ανεξάρτητη ομάδα της Εθνικής Επιτροπής, αλλιώς ας γίνει Ανεξάρτητη Αρχή (αντί για μεσοβέζικη κατάσταση ημιανεύθυνων),
9. Διαφωνώ που η Αστυνομία ξαναμπαίνει μέσα στα γήπεδα. Με δεδομένες τις στρεβλές αντιλήψεις μάλλον θα προκαλεί εντάσεις,
10. Οι εγκληματικές οργανώσεις και στο χώρο του Αθλητισμού δεν αποτελούν «παραβατικά φαινόμενα».
Με τις παραπάνω επισημάνσεις δεν ακυρώνω τις θετικές διατάξεις του νομοσχεδίου ή τις προθέσεις του νομοθέτη. Απλώς εξακολουθώ να πιστεύω ότι ρυθμίζουν λάθος φαινόμενο, κάτι σαν «Ψευδεπίγραφη Εντολή Κάθαρσης».
* Ο κ. Γιάννης Πανούσης είναι Ομότιμος Καθηγητής Εγκληματολογίας.