Τον Δεκέμβριο του 2023 ψηφίστηκε ο Ν 5072/2023 ο οποίος αποσκοπεί, μεταξύ άλλων, στη τήρηση της διαφάνειας εκ μέρους των εταιρειών διαχείρισης (servicers) και των ξένων funds και στην προστασία των ευάλωτων δανειοληπτών.
Βάσει του άρθρου 16 του Ν 5072/2023, οι εταιρείες διαχείρισης υποχρεούνται στις σχέσεις τους με τους δανειολήπτες α) να ενεργούν καλόπιστα, δίκαια και επαγγελματικά, β) να παρέχουν στους δανειολήπτες πληροφορίες που δεν είναι παραπλανητικές, ασαφείς ή ψευδείς, γ) να σέβονται και να προστατεύουν τα προσωπικά στοιχεία και την ιδιωτική ζωή των δανειοληπτών, δ) να επικοινωνούν με τους δανειολήπτες με τρόπο που δεν συνιστά παρενόχληση, καταναγκασμό ή αθέμιτη επιρροή, ε) να συμμορφώνονται με τη νομοθεσία περί προστασίας καταναλωτή, τον Κώδικα Δεοντολογίας Τραπεζών και τους κανόνες που διέπουν τη χορήγηση πιστώσεων που ισχύουν για τα πιστωτικά ιδρύματα. Είναι σαφές ότι με το άρθρο 16 του Ν 5072/2023 τέθηκαν συγκεκριμένοι κανόνες για τη δράση των εταιρειών διαχείρισης κατά τη συναλλακτική επαφή τους με τους δανειολήπτες. Η εν λόγω νομοθετική επιλογή δεν μπορεί να θεωρηθεί τυχαία, καθώς σε προγενέστερο χρόνο παρατηρήθηκαν αρκετές συμπεριφορές από εταιρείες διαχείρισης που ξεπερνούσαν τα επιτρεπτά όρια, με αποτέλεσμα να επιβάλλονται πρόστιμα κ.λπ.
Άλλωστε, σύμφωνα με την από 01.04.2024 ανακοίνωση του Γραφείου Τύπου του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, από 01.04.2024 εφαρμόζεται η υποχρέωση των διαχειριστών πιστώσεων για λειτουργία της ειδικής ψηφιακής πλατφόρμας ενημέρωσης δανειοληπτών με την παροχή προσωποποιημένης πληροφόρησης βάσει του Ν 5072/2023.
Περαιτέρω, βάσει του άρθρου 36 του Ν 5072/2023 τροποποιήθηκε το άρθρο 27 παρ. 1 του Ν 4438/2016 και ορίζεται πλέον ότι οι πιστωτές πρέπει να επιδεικνύουν, κατά περίπτωση, εύλογη ανοχή πριν από την εκκίνηση διαδικασιών αναγκαστικής εκτέλεσης και προς το σκοπό αυτό οφείλουν να συμμορφώνονται με τον Κώδικα Δεοντολογίας Τραπεζών, ιδίως όσον αφορά στην εκ μέρους τους θέσπιση και εφαρμογή κατάλληλων πολιτικών και διαδικασιών για την εξεύρεση λύσεων ρύθμισης ή την οριστική διευθέτηση πριν την εκκίνηση διαδικασιών αναγκαστικής εκτέλεσης με βάση τους προβλεπόμενους τύπους ρυθμίσεων και την κατάσταση του δανειολήπτη. Με άλλα λόγια, θεσμοθετήθηκε πλέον ρητά ότι, οι εταιρείες διαχείρισης πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε υπόθεσης και να επιδεικνύουν ανάλογη ανοχή, η οποία θα διαβαθμίζεται ανάλογα με τις περιστάσεις της κάθε υπόθεσης πριν την κίνηση διαδικασίας αναγκαστικής εκτέλεσης. Η φράση εύλογη ανοχή είναι αόριστη νομική έννοια και θα δούμε πώς θα αντιμετωπιστεί στην πράξη από τα Δικαστήρια. Πάντως, είναι φανερό ότι ο νομοθέτης δεν επέλεξε ένα οριζόντιο μέτρο ανοχής, αλλά προέκρινε η κάθε περίπτωση να εξετάζεται με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της. Διαφορετική ανοχή πρέπει να επιδειχθεί σε ένα δανειολήπτη που έχει δύο ακίνητα και εργάζεται και διαφορετική ανοχή αναλογεί σε μία μονογονεϊκή οικογένεια που διαθέτει ένα ακίνητο, το οποίο αποτελεί και την πρώτη κατοικία της. Σε κάθε περίπτωση, λόγω του όγκου των μη εξυπηρετούμενων δανείων, είναι εξαιρετικά δυσχερές για τις εταιρείες διαχείρισης να αντιμετωπίζουν την κάθε περίπτωση ξεχωριστά με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της και να επιδεικνύουν το ανάλογο πλαίσιο ανοχής.
Η φράση εύλογη ανοχή είναι αόριστη νομική έννοια και θα δούμε πώς θα αντιμετωπιστεί στην πράξη από τα Δικαστήρια
Έχει ενδιαφέρον πώς θα αντιμετωπιστούν οι ρυθμίσεις του Ν 5072/2023 από τους διαχειριστές πιστώσεων και τη νομολογία, η οποία (ήδη προ της ψήφισης του Ν 5072/2023) έχει κρίνει ότι, σύμφωνα με την αρχή της καλής πίστης και τα συναλλακτικά χρηστά ήθη, σε περίπτωση δυσχέρειας του πιστούχου της τράπεζας να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του από την πιστωτική σύμβαση λόγω πρόσκαιρης οικονομικής αδυναμίας του, η οποία όμως υπερβαίνει τα όρια της αντοχής του, η καλόπιστη από την πλευρά της τράπεζας συμπεριφορά επιβάλλει την υποχρέωση να ανεχθεί μια εύλογη καθυστέρηση στην εκπλήρωση της παροχής του οφειλέτη, αποφεύγοντας την εσπευσμένη καταγγελία της μεταξύ τους πιστωτικής σύμβασης, ιδίως όταν οι απαιτήσεις της είναι ασφαλισμένες με εμπράγματες ή προσωπικές ασφάλειες.
Είναι βέβαιο ότι μετά τη θέσπιση του Ν 5072/2023 οι νομικοί παραστάτες των δανειοληπτών έχουν πλέον ακόμα καλύτερο έρεισμα για να στοιχειοθετούν την καταχρηστικότητα ως προς την αναγκαστική εκτέλεση των εταιρειών διαχείρισης έναντι των εντολέων τους, εφόσον βέβαια οι εταιρείες διαχείρισης δεν προσαρμοστούν στη νέα νομοθεσία.
* Ο κ. Σωκράτης Τσαχιρίδης είναι Δικηγόρος, υπ. Διδάκτωρ Νομικής ΑΠΘ, κάτοχος ΜΔ από το Πάντειο Πανεπιστήμιο, Διαμεσολαβητής καθώς και Εκπαιδευτής Διαμεσολαβητών.
Δείτε το σχετικό Σεμινάριο: Υποχρεώσεις Servicers και Ζητήματα Νομιμοποίησης μετά τον Ν 5072/2023