Την 26η Σεπτεμβρίου 2023 δημοσιεύτηκε στην ΕτΚ (ΦΕΚ Α’ 158/26.09.2023), ο νόμος με αριθμό 5053/2023, ο οποίος ενσωμάτωσε την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2019/1152 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ης Ιουνίου 2019 για διαφανείς και προβλέψιμους όρους εργασίας στην ευρωπαϊκή ένωση και εισήγαγε νέες δηλωτικές υποχρεώσεις στο Πληροφοριακό Σύστημα ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ και ψηφιακές διαδικασίες για την ενίσχυση της ψηφιακής κάρτας εργασίας.
Στην πρωτόλεια του μορφή, το Εργασιακό Νομοσχέδιο δεν περιλάμβανε σχετική διάταξη για το λεγόμενο «ξεπάγωμα» των τριετιών. Κατόπιν, όμως σχετικής ανακοίνωσης του Υπουργείου Εργασίας για πρόωρη επαναφορά των τριετιών, πριν δηλαδή το ποσοστό της ανεργίας διαμορφωθεί κάτω από το 10%, όπως απαιτούσε το άρθρο 4 της ΠΥΣ 6/28.2.2012, κατατέθηκε στη Βουλή σχετική τροπολογία του Νομοσχεδίου.
Στο άρθρο 33 του Ν 5053/2023 ορίστηκε ότι από την 01η.01.2024 αίρεται η αναστολή της ισχύος διατάξεων νόμων, κανονιστικών πράξεων, συλλογικών συμβάσεων ή διαιτητικών αποφάσεων, οι οποίες προβλέπουν αυξήσεις μισθών ή ημερομισθίων, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων περί υπηρεσιακών ωριμάνσεων, με μόνη προϋπόθεση την πάροδο συγκεκριμένου χρόνου εργασίας, όπως το επίδομα πολυετίας, το επίδομα χρόνου εργασίας, το επίδομα τριετίας και το επίδομα πενταετίας. Ακόμη ορίστηκε ότι η προϋπηρεσία κάθε εργαζόμενου πριν από την 14η.02.2012, η οποία και ανεστάλη, θα συνεχίσει να συμπληρώνεται από την 01η.01.2024. Ενώ η προϋπηρεσία κάθε νέας πρόσληψης από την 14η.02.2012 θα ξεκινήσει να συμπληρώνεται μετά από την 01η.01.2024. Καθίσταται προφανές ότι οι νεοπροσληφθέντες εργαζόμενοι θα μπορέσουν να συμπληρώσουν μία πρώτη τριετία την 01η.01.2027.
Στο γράμμα του νόμου διευκρινίζεται ρητώς ότι ως προϋπηρεσία αναγνωρίζεται κάθε χρόνος εξαρτημένης σύμβασης ή σχέσης εργασίας, που έχει διανυθεί σε οποιονδήποτε εργοδότη αλλά και σε οποιαδήποτε ειδικότητα τόσο πριν από τη 14η.02.2012 όσο και μετά από την 01η.01.2024.
Για τους υπαλλήλους η προσαύξηση καθορίζεται σε ποσοστό 10% για κάθε τριετία προϋπηρεσίας και έως 3 τριετίες και συνολικά ποσοστό 30% για προϋπηρεσία 9 ετών και άνω.
Λαμβάνοντας υπόψη τον τωρινό κατώτατο μισθό, ένας υπάλληλος θα λάβει για την πρώτη τριετία συνολικές αποδοχές ύψους 858€ (780 € Χ 10%), ενώ για τρεις τριετίες, οι μεικτές μηνιαίες του αποδοχές θα φτάσουν στο ποσό των 1014 € (780€ Χ 30%). Άρα, συνάγεται ότι τη μεγαλύτερη αύξηση που θα λάβει ένας εργαζόμενος για προϋπηρεσία εννέα (9) ετών και άνω θα είναι το ποσό των 234 €.
Για τους εργατοτεχνίτες η προσαύξηση καθορίζεται σε ποσοστό 5% για κάθε τριετία προϋπηρεσίας και έως 6 τριετίες και συνολικά ποσοστό 30% για προϋπηρεσία 18 ετών και άνω.
Η υπό κρίση νομοθετική διάταξη ορίζει ρητά ότι αν οι καταβαλλόμενες τακτικές αποδοχές είναι υπέρτερες των νόμιμων αποδοχών, οι προσαυξήσεις θα συμψηφίζονται με τη διαφορά που προκύπτει μεταξύ καταβαλλόμενων και νόμιμων αποδοχών, με την καταβολή της οποίας θα εξοφλούνται ολοσχερώς ή μερικώς.
Τέλος, ο νομοθέτης επισημαίνει ότι κατά το χρονικό διάστημα μεταξύ 14.02.2012 και 31.12.2023, δεν γεννάται καμία αξίωση των εργαζομένων αλλά ούτε και οφείλονται αυξήσεις μισθών ή ημερομισθίων, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων περί υπηρεσιακών ωριμάνσεων. Πρόκειται, δηλαδή για μία ξεκάθαρη επανέναρξη του υπολογισμού των επιδομάτων τριετίας χωρίς αναδρομική εφαρμογή. Εξάλλου, τυχόν αναδρομική ισχύς των επιδομάτων τριετιών θα δημιουργούσε υπέρμετρα αυξημένο οικονομικό βάρος εις βάρος των εργοδοτών.
Ο νομοθέτης επιφυλάσσεται ρητώς ότι αν από την 01η.01.2027 το ποσοστό της ανεργίας υπερβεί το δέκα τοις εκατό (10%), και μέχρι να διαμορφωθεί σε ποσοστό κάτω του δέκα τοις εκατό (10%), θα ανασταλεί αυτοδικαίως η ισχύς των υπό κρίση διατάξεων. Οφείλουμε να αναφέρουμε ότι σύμφωνα με την Έρευνα Εργατικού Δυναμικού της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, το ποσοστό ανεργίας τον Σεπτέμβριο του 2023 υποχώρησε στο 10,0% έναντι του αναθεωρημένου προς τα άνω 12,1% τον Σεπτέμβριο του 2022 και του αναθεωρημένου προς τα κάτω 10,6% τον Αύγουστο του 2023 [1].
Στη συνέχεια, το Υπουργείο Εργασίας εξέδωσε την υπ’ αριθμ. 88073/6.10.12023 Εγκύκλιο με την οποία και διευκρίνισε ότι ο χρόνος εργασίας που έχει διανυθεί έως την 14η.02.2012 υπό καθεστώς μερικής απασχόλησης, λαμβάνεται υπόψη ως χρόνος προϋπηρεσίας για σκοπούς υπολογισμού των τριετιών, όπως ακριβώς λαμβάνεται υπόψη και για τον συγκρίσιμο εργαζόμενο με καθεστώς πλήρους απασχόλησης. Για τον υπολογισμό δηλαδή της προϋπηρεσίας αυτής, μερική απασχόληση που αντιστοιχεί στον κανονικό ημερήσιο χρόνο του πλήρως απασχολούμενου, αντιστοιχεί σε μία ημέρα προϋπηρεσίας.
Να σημειωθεί, ότι η άρση αναστολής του ως άνω νόμου δεν περιορίζεται αποκλειστικά και μόνο στους εργαζόμενους που αμείβονται με το νόμιμο κατώτατο μισθό. Ο νόμος προβλέπει ότι αίρεται και η αναστολή οποιωνδήποτε υπηρεσιακών ωριμάνσεων που έχουν συμπεριληφθεί σε συλλογικές συμβάσεις εργασίας. Συνεπώς, η υποχρέωση επαναφοράς των σχετικών επιδομάτων θα αφορά τόσο τα συμβαλλόμενα μέρη που έχουν υπογράψει τις σχετικές ΣΣΕ που τα προβλέπουν, όσο και τα μέρη που αν και δεν έχουν συμβληθεί, εντούτοις θα δεσμεύονται λόγω κήρυξης αυτών των ΣΣΕ ως γενικώς υποχρεωτικών. Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί η Κλαδική ΣΣΕ όλων των επισιτιστικών καταστημάτων όλης της χώρας, που προβλέπει σχετικά επιδόματα πολυετίας και η οποία πρόσφατα κηρύχθηκε ως γενικώς υποχρεωτική [2].
* Η Ευαγγελία Πατσιαλού είναι δικηγόρος Αθηνών, κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου στο Εργατικό Δίκαιο και Senior Associate στην Πλατής Αναστασιάδης και Συνεργάτες, μέλος του παγκόσμιου δικτύου EY Law, με εξειδίκευση στο Εργατικό Δίκαιο και το Δίκαιο Κοινωνικής Ασφάλισης.
[1] ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ: Σεπτέμβριος 2023
[2] ΥΑ 58993/16.6.2023 (ΦΕΚ Β 3942/17.6.2023)
Δείτε το Σχετικό Σεμινάριο: Εργασιακό – Το νέο τοπίο για practitioners, εργαζομένους και επιχειρήσεις