Φοιτήτρια της Νομικής Αθηνών, ακόμη. Έλαβε μέρος στον διαγωνισμό εικονικής δίκης «Δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης» (European Law Moot Court Competition 2022-2023), που διεξήχθη στο Λουξεμβούργο στις 20-21 Απριλίου 2023 ενώπιον της Ολομέλειας του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και διαγωνίσθηκε ως γενική εισαγγελέας, κατακτώντας τη δεύτερη θέση στον κόσμο.
«Θυμάμαι σαν χθες πόσο συγκινημένη και κυρίως σοκαρισμένη ήμουν όταν μας ανακοίνωσαν, λίγο πριν αρχίσουμε να αγορεύουμε, ότι οι γενικοί εισαγγελείς που θα διαγωνιστούν, θα φορέσουν την επίσημη δικαστική τήβεννο, θα ανέβουν στο έδρανο και θα καθίσουν στα δεξιά των δικαστών και θα αρχίσουν το λόγο τους αποκαλώντας τους “αξιότιμοι συνάδελφοι”». Μπορεί να έχουν περάσει σχεδόν έξι μήνες από εκείνη τη στιγμή, όμως η Αδαμαντία Παυλοπούλου, την θυμάται πολύ έντονα σαν ήταν χθες.
Η Αδαμαντία, χωρίς να έχει νομικούς στην οικογένειά της, αποφάσισε να σπουδάσει Νομική στο τέλος της Β’ Λυκείου. «Σιγουρεύτηκα για την επιλογή μου στην τελευταία τάξη του Λυκείου. Πολύ σημαντικό ρόλο αδιαμφισβήτητα έπαιξε η μεγάλη ευαισθητοποίηση που είχα, και που έχω φυσικά ακόμα, για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των γυναικών. Ήδη από τις αρχές του Γυμνασίου ενδιαφερόμουν πολύ για διάφορες φεμινιστικές δράσεις (και φυσικά για την ιστορία του φεμινιστικού κινήματος), μεγαλώνοντας συνειδητοποίησα ότι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να συμβάλω και εγώ στην προστασία όλων των θηλυκοτήτων ήταν μέσω μιας νομικής καριέρας», επισημαίνει η ίδια. Αν και σίγουρη για την επιλογή της δεν έλεγε στους γονείς της με τι θέλει να ασχοληθεί έως ότου συμπλήρωσε το μηχανογραφικό της, στο οποίο έβαλε μόνο τις τρεις σχολές Νομικής της χώρας. Η χαρά της, όταν ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα, ήταν απερίγραπτη. Όμως δεν έζησε τα φοιτητικά της χρόνια όπως ήθελε. «Στο δεύτερο εξάμηνο ξέσπασε η πανδημία του κορωνοϊού, οπότε τα επόμενα δυο χρόνια είχαμε μαθήματα εξ’ αποστάσεως, δεν είχαμε πρόσβαση στην βιβλιοθήκη, δεν μπορούσαμε να βρεθούμε με τους συμφοιτητές μου» περιγράφει.
Η υπόθεση με την οποία διαγωνίστηκε η ομάδα της Νομικής Σχολής πραγματευόταν τρεις θεματικές: τις κυρώσεις στο πλαίσιο ΚΕΠΠΑ, την προστασία του περιβάλλοντος και την εφαρμογή της Οδηγίας 2004/35 καθώς και την απόκτηση ενωσιακής ιθαγένειας μέσω golden passport act.
Η εικονική δίκη
Κατά τη διάρκεια του μαθήματος «Εφαρμογές Διεθνούς και Ευρωπαϊκού Δικαίου», με καθηγητή τον μετέπειτα έναν από τους ακαδημαϊκούς επιβλέποντες στον διαγωνισμό κ. Εμμανουήλ Περάκη, η Αδαμαντία συνειδητοποίησε πως την ενδιέφερε η ενασχόληση με το ενωσιακό δίκαιο. «Μιας και μου άρεσαν πάντα οι ξένες γλώσσες, το γεγονός ότι ο διαγωνισμός είναι δίγλωσσος (αγγλικά και γαλλικά) μου κέντρισε ακόμα περισσότερο το ενδιαφέρον! Θεώρησα και ήλπιζα ότι θα ήταν μια πολύ ενδιαφέρουσα πρωτοβουλία, εντελώς διαφορετική από τη βαρετή και κουραστική ρουτίνα της σχολής, που περιλαμβάνει διαλέξεις, διάβασμα και εξετάσεις» αναφέρει. Λίγο πριν ολοκληρωθούν τα μαθήματα παλιοί συμμετέχοντες του διαγωνισμού τους επισκέφθηκαν για να τους ενημερώσουν σχετικά με την εικονική δίκη και να τους ενθαρρύνουν να δηλώσουν συμμετοχή. «Ενθουσιασμένη, δήλωσα συμμετοχή, στέλνοντας το βιογραφικό μου και περνώντας από συνέντευξη». Αν και αισθανόταν αισιόδοξη για το αποτέλεσμα, το αρνητικό email της επιτροπής αξιολόγησης της έκοψε τα φτερά. Όμως «τέσσερις ημέρες αργότερα, αργά το βράδυ, έλαβα ένα δεύτερο mail με το οποίο με ενημέρωναν ότι ένα μέλος της ομάδας αποχώρησε και πως αν ήθελα μπορούσα να πάρω τη θέση. Απάντησα μέσα σε λίγα λεπτά» αναφέρει, εμφανώς ενθουσιασμένη.
Η ελληνική συμμετοχή αποτελείτο επίσης από τις προπτυχιακές φοιτήτριες Αριάδνη Κανατσά, Μαρία Κόλλια και Μαρία Φουρνογεράκη, ενώ στο στάδιο της συγγραφής των γραπτών υπομνημάτων συμμετείχαν και οι φοιτήτριες Ράνια Σαϊνίδου και Μυρτώ Κατσούλη. Η ομάδα προετοιμάστηκε υπό την ακαδημαϊκή επίβλεψη της Αναπληρώτριας Καθηγήτριας κυρίας Ρεβέκκας – Εμμανουέλας Παπαδοπούλου, όπως και του Αναπληρωτή Καθηγητή κ. Εμμανουήλ Περάκη, και με την συμβολή της τέως Επίκουρης Καθηγήτριας κ. Μ. Κουσκουνά.
Τότε ξεκίνησε και μια μακρά περίοδος προετοιμασίας μαζί με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας, τους coaches και τους ακαδημαϊκούς επιβλέποντες. Αξίζει να αναφέρουμε ότι η ελληνική συμμετοχή αποτελείτο από τις προπτυχιακές φοιτήτριες Αριάδνη Κανατσά, Μαρία Κόλλια, Αδαμαντία Παυλοπούλου και Μαρία Φουρνογεράκη, ενώ στο στάδιο της συγγραφής των γραπτών υπομνημάτων συμμετείχαν και οι φοιτήτριες Ράνια Σαϊνίδου και Μυρτώ Κατσούλη. Την προετοιμασία ανέλαβαν οι φοιτητές Πηνελόπη Μαντέλη, Βασίλης Χριστοδούλου, Θεοδώρα Σφακιανάκη και Ιωάννα Πασιά, οι οποίοι ήταν μέλη της ομάδας που συμμετείχε στον διαγωνισμό την προηγούμενη χρονιά. Σημαντική ήταν επίσης η συμβολή του μεταδιδακτορικού ερευνητή, κ Ι. Κούρτη. Η ομάδα προετοιμάστηκε υπό την ακαδημαϊκή επίβλεψη της Αναπληρώτριας Καθηγήτριας κυρίας Ρεβέκκας – Εμμανουέλας Παπαδοπούλου, όπως και του Αναπληρωτή Καθηγητή κ. Εμμανουήλ Περάκη, και με την συμβολή της τέως Επίκουρης Καθηγήτριας κ. Μ. Κουσκουνά.
Η υπόθεση με την οποία διαγωνίστηκε η ομάδα της Νομικής σχολής Αθηνών ήταν, σύμφωνα με την Αδαμαντία, «απίστευτα ενδιαφέρουσα και πραγματευόταν τρεις θεματικές: τις κυρώσεις στο πλαίσιο ΚΕΠΠΑ, την προστασία του περιβάλλοντος και την εφαρμογή της Οδηγίας 2004/35 και την απόκτηση ενωσιακής ιθαγένειας μέσω golden passport act».
Όπως τονίζει, η όλη διαδικασία είχε πολλές προκλήσεις και άλλαξε εντελώς την καθημερινότητά της για οκτώ ολόκληρους μήνες. «Ήταν με διαφορά το πιο δύσκολο project από ακαδημαϊκής σκοπιάς, που έχω κληθεί ποτέ να φέρω εις πέρας, και πολλές φορές αγχώθηκα, πιέστηκα και κουράστηκα, τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά, περισσότερο απ’ όσο θα ήταν υγιές. Ταυτόχρονα όμως, με άλλαξε εντελώς, προς το καλύτερο φυσικά, όχι μόνο ως νομικό αλλά και ως άνθρωπο. Εξοικειώθηκα πολύ με την αγγλική και γαλλική ορολογία, έμαθα να σκέφτομαι και να δομώ τη σκέψη μου γρήγορα, να επιχειρηματολογώ και για τη μια αλλά και για την άλλη πλευρά, και πάνω από όλα να έχω αυτοπεποίθηση όταν αγορεύω, και να είμαι σίγουρη για αυτά που έχω ερευνήσει και που υποστηρίζω. Κάποια από τα σημαντικότερα μαθήματα που πήρα από όλη αυτήν την εμπειρία, και που σκοπεύω να κρατήσω για πάντα μαζί μου, ειδικά σε λίγο και που θα αρχίσω και την επαγγελματική μου καριέρα, είναι να πιστεύω βαθιά και ειλικρινά στον εαυτό μου, να μην χάνω την ελπίδα μου να πραγματοποιήσω τα όνειρα μου ακόμα και αν κανένας άλλος δεν έχει καταφέρει μέχρι στιγμής αυτό που εγώ θέλω να καταφέρω, και να μένω πιστή στον στόχο μου, αλλά παράλληλα να σέβομαι τα όρια μου».
Κάθε χρόνο, στον διαγωνισμό συμμετέχουν τουλάχιστον 70 ομάδες, από την Ευρώπη και την Αμερική
Κάθε χρόνο, στον διαγωνισμό συμμετέχουν τουλάχιστον 70 ομάδες, από την Ευρώπη και την Αμερική, οι οποίες μέχρι τις 25 Νοεμβρίου πρέπει να στείλουν τα δικόγραφα που έχουν αρχίσει να συντάσσουν από την 1η Σεπτεμβρίου, οπότε και ανακοινώνεται στο επίσημο site του ELMC η υπόθεση της χρονιάς. Στη φάση των προφορικών περνούν 48 ομάδες και διοργανώνονται 4 περιφερειακοί γύροι (όπου συμμετέχουν 12 ομάδες στον καθένα). Φέτος οι Περιφερειακοί ήταν στην Βαρκελώνη, στο Λουντ στη Σουηδία, στο Βουκουρέστι και στην Λιλ. Οι ομάδα που κερδίζει στον κάθε περιφερειακό γύρο, πηγαίνει στο μεγάλο τελικό του Λουξεμβούργου, που διοργανώνεται στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συμμετέχουν εν ενεργεία δικαστές.
Λίγο πριν τα προφορικά στα μέλη της κάθε ομάδας ανατίθεται και ένας ρόλος. Στην Αδαμαντία δόθηκε ο «ειδικός ρόλος». Αυτό σημαίνει πως είτε θα ήταν γενική εισαγγελέας (Advocate General) είτε εκπρόσωπος της επιτροπής (Commission Agent), το οποίο προκύπτει κατόπιν κλήρωσης. «Η προετοιμασία για τη φάση των προφορικών είχε αρχίσει ήδη από τις αρχές Δεκεμβρίου αλλά δυστυχώς έπρεπε να περιμένω τις 16 Ιανουαρίου, οπότε ανακοινώθηκε η τοποθεσία του περιφερειακού γύρου στον οποίο θα ήταν η ομάδα μου, εμείς ταξιδέψαμε μέχρι τη Λιλ της Γαλλίας, καθώς και ο δικός μου ρόλος. Η χαρά και η ανακούφιση που ένιωσα, όταν έμαθα πως θα είμαι η γενική εισαγγελέας δεν περιγράφονται! Για κάποιον λόγο εξαρχής αυτόν ακριβώς το ρόλο ήθελα, και αυτόν είχα μάλιστα αρχίσει να προετοιμάζω (παίρνοντας έτσι το ρίσκο σε περίπτωση που μου τύχαινε ο άλλος ρόλος, να πρέπει να τρέξω σε έναν μήνα και να αλλάξω ριζικά τον λόγο μου) αλλά ευτυχώς ήμουν τυχερή!» αναφέρει η Αδαμαντία.
Στον διαγωνισμό αυτό ο ρόλος της γενικής εισαγγελέως είναι ανεξάρτητος από τους ρόλους της υπόλοιπης ομάδας (Applicant, Defendant και τον Νομικό Σύμβουλο που τους συνεπικουρεί). Για αυτό και η ομάδα της νομικής βγήκε τρίτη στον τελικό και η Αδαμαντία δεύτερη ως γενική εισαγγελέας. «Φέτος λοιπόν, εγώ κέρδισα το βραβείο της καλύτερης γενικής εισαγγελέως στον περιφερειακό γύρο, στη Λιλ και πέρασα στην επόμενη φάση. Στον μεγάλο τελικό του Λουξεμβούργου, στον οποίον αναδείχθηκα δεύτερη παγκοσμίως. Είναι η πρώτη φορά, από το 2016 που το ΕΚΠΑ παίρνει μέρος στον ELMC, που ένας ειδικός ρόλος καταφέρνει να περάσει στην τελική φάση του Λουξεμβούργου, και είμαι ιδιαίτερα περήφανη για αυτό! Επίσης περήφανη είμαι και για την ομάδα μου, η οποία κέρδισε και αυτή στον Περιφερειακό Γύρο, και πέρασε στο Λουξεμβούργο, όπου αναδείχθηκε ως semi-finalist team». Για την Αδαμαντία ήταν μεγάλη της τιμή που οι κριτές της τελικής φάσης του διαγωνισμού στο Λουξεμβούργο ήταν εν ενεργεία δικαστές του ΔΕΕ και του Γενικού Δικαστηρίου. «Φέτος μάλιστα είχαμε την τιμή να προεδρεύει η σπουδαιότερη και αρχαιότερη Γενική Εισαγγελέας, Juliane Kokott».
Αραγε σε έναν τέτοιο διαγωνισμό με φοιτητές νομικής από σχεδόν 70 χώρες υπάρχει ανταγωνισμός; «Στον περιφερειακό γύρο στη Λιλ, το κλίμα ήταν πραγματικά υπέροχο. Είναι ξεκάθαρα μια από τις πιο αγαπημένες μου αναμνήσεις από όλη αυτήν την εμπειρία. Όλες οι ομάδες, και ειδικά η ομάδα της Λυών αλλά και της Ελβετίας ήταν πάρα πολύ φιλικές και πέρασα πολύ χρόνο συζητώντας μαζί τους και περνώντας καλά. Πραγματικά εύχομαι κάποια στιγμή στο μέλλον, ίσως στο πλαίσιο ενός άλλου project ή Erasmus + να έχουμε την ευκαιρία να ξανασυναντηθούμε. Στο Λουξεμβούργο γενικά το κλίμα ήταν πιο αυστηρό και σοβαρό, και κάποιες από τις ομάδες ήταν κάπως εσωστρεφείς και απρόσιτες, αλλά η ομάδα της Ιταλίας (που ήταν κιόλας η φετινή νικήτρια του διαγωνισμού) ήταν πολύ συμπαθητική» λέει η Αδαμαντία.
Σχέδια για το μέλλον
Η Αδαμαντία σήμερα βρίσκεται στο πέμπτο έτος της νομικής και όπως μας εκμυστηρεύτηκε θέλει να ζήσει αυτή τη φοιτητική χρονιά στο έπακρο. Ισως για αυτό δεν έχει ακόμα αποφασίσει ακριβώς με τι θα ήθελε να ασχοληθεί επαγγελματικά μετά τη σχολή. «Σίγουρα μου αρέσει το ενωσιακό δίκαιο και κάποιοι άλλοι κλάδοι του δικαίου, όπως το ιατρικό και το δίκαιο περιβάλλοντος, αλλά παρόλα αυτά είμαι ανοικτή και σε άλλες επιλογές και μονοπάτια. Δεν ξέρω αν θα ήθελα να ασχοληθώ με τη μάχιμη δικηγορία, όχι επειδή δεν είναι ενδιαφέρουσα, αλλά επειδή οι συνθήκες που επικρατούν δεν είναι σε καμία περίπτωση ιδανικές, ούτε ικανές ή αρκετές να ανταμείψουν τον κόπο ανθρώπων που έχουν συμπληρώσει τόσο απαιτητικές σπουδές και δουλέψει τόσο σκληρά» αναφέρει.
Μετά από την εμπειρία που της προσέφερε ο διαγωνισμός αυτός θα σκεφτόταν να γίνει Γενική Εισαγγελέας; «Δεν το έχω αποκλείσει ακόμα, ούτε είμαι αρνητική σε κάποια θέση εργασίας στο ΔΕΕ. Ούτως ή άλλως έχω αρκετό χρόνο μπροστά μου, θεωρώ πως η 18μηνη άσκηση ως δικηγόρος θα με βοηθήσει να βρω ποια κατεύθυνση μου ταιριάζει περισσότερο, και πρωτίστως έχω πίστη στη ζωή, στον εαυτό μου και στην τύχη» υποστηρίζει.
Ωστόσο, αν ήταν πραγματική Γενική Εισαγγελέας, όπως μας λέει, θα ήταν μεγάλη της τιμή να είχε γράψει conclusions για τις πολύ σημαντικές και γνωστές υποθέσεις, στις οποίες καταδικάζεται η Πολωνία για τις σοβαρότατες παραβιάσεις της στην ανεξαρτησία της δικαστικής λειτουργίας και εν γένει του Κράτους Δικαίου. «Σε επίπεδο εθνικό, θα ήθελα, αν μπορούσα, να είχα συμμετάσχει, και φυσικά αλλάξει, την απόφαση του ΑΠ με την οποία επιβεβαιώνεται η αδυναμία προσώπων του ιδίου φύλου να συνάψουν γάμο. Πρόκειται για μια εξαιρετικά κακογραμμένη και νομικά εσφαλμένη απόφαση, η οποία αν είχε γραφεί αλλιώς και καταλήξει στο αντίθετο διατακτικό, θα μπορούσε να καταστήσει επιτέλους σεβαστό το δικαίωμα όλων των φυσικών προσώπων, ανεξαρτήτως φύλου ή σεξουαλικού προσανατολισμού, στην ισότητα ενώπιον του νόμου και στη σύναψη γάμου».
Το ενδιαφέρον για το Δίκαιο των Ζώων
Πέρα από τα μαθήματα και της εργασίες της σχολής η Αδαμαντία συμμετέχει και στο «Εργαστήριο Δικαίου των Ζώων», μια υπέροχη πρωτοβουλία που διοργανώνεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα από τον μη κερδοσκοπικό και φιλοζωικό οργανισμό «Dogs’ Voice» στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Συνήγοροι για τα Ζώα Ελλάδος». Σε αυτό το project συμμετέχουν προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί φοιτητές και από τις τρεις Νομικές Σχολές της χώρας, και επιβλέπονται από καθηγητές και μέλη ΔΕΠ. Σκοπός του Εργαστηρίου είναι η συγγραφή από τους συμμετέχοντες ενός policy paper το οποίο απευθύνεται σε νομοπαρασκευαστικές επιτροπές και σε εκπροσώπους κοινοβουλευτικών ομάδων και αποσκοπεί στην αναθεώρηση του ήδη υπάρχοντος νομοθετικού πλαισίου, ώστε να αυξηθεί αποτελεσματικά η προστασία των ζώων σε εθνικό επίπεδο. «Εγώ συμμετέχω μαζί με άλλους έξι φοιτητές και φοιτήτριες της Νομικής ΕΚΠΑ στην ερευνητική ομάδα που ασχολείται με την προστασία των ζώων σε ενωσιακό και ταυτόχρονα εθνικό επίπεδο. Ειδικότερα πραγματεύεται την «Υιοθεσία ζώων συντροφιάς από κατοίκους εξωτερικού – μη εμπορικές μεταφορές – σύστημα TRACES» με επιβλέποντα καθηγητή τον κ. Εμμανουήλ Περάκη», εξηγεί η Αδαμαντία.
Μάλιστα στις 16 Δεκεμβρίου θα παρουσιάσουν την έρευνα τους στο «Ετήσιο Συνέδριο Δικαίου των Ζώων», όπου θα μπορούμε να δεχτούμε ερωτήσεις από δικαστές, καθηγητές, δικηγόρους, εκπροσώπους της πολιτείας και άλλους φοιτητές Νομικής που παρευρίσκονται στο κοινό. Τα policy papers θα δημοσιευτούν από τη Νομική Βιβλιοθήκη στο «Ετήσιο Περιοδικό Δικαίου των Ζώων», ενώ θα παρουσιαστούν ενώπιον του Ελληνικού Κοινοβουλίου τον προσεχή Φεβρουάριο.