Με νέα πρόσφατη μελέτη το Συμβούλιο της Ευρώπης τονίζει την έξαρση της ρητορικής μίσους, απευθύνοντας έκκληση για ανάληψη συγκεκριμένων θεσμικών πρωτοβουλιών
Πιο συγκεκριμένα, η μελέτη αναλύει τη ρητορική μίσους που εκδηλώθηκε στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια των κρίσεων τα τελευταία χρόνια, συμπεριλαμβανομένης της πανδημίας Covid-19 και της πλήρους κλίμακας στρατιωτικής επίθεσης της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας από τον Φεβρουάριο του 2022, καθώς και τις σχετικές αντιδράσεις των κρατικών αρχών και άλλων φορέων. Προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση, περιγράφει τις προκλήσεις και τα διδάγματα που αντλήθηκαν από τις εν λόγω αντιδράσεις και διατυπώνει συστάσεις για την αντιμετώπιση των κρίσεων.
Με βάση τα δεδομένα που συλλέχθηκαν από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από μια εξειδικευμένη πλατφόρμα λογισμικού και με βάση τα ερωτηματολόγια και τις συνεντεύξεις με ενδιαφερόμενους φορείς από επτά χώρες εστίασης – Αλβανία, Γερμανία, Ιταλία, Λετονία, Ρουμανία, Σλοβακική Δημοκρατία και Ηνωμένο Βασίλειο – η μελέτη αναδεικνύει δύο παραδείγματα διαδικτυακής ρητορικής μίσους.
Η πανδημία Covid-19 που συνοδεύεται από την «infodemic» (υπερβολικές ποσότητες πληροφοριών σχετικά με την υγειονομική κρίση, συμπεριλαμβανομένων ψευδών και παραπλανητικών πληροφοριών), οδήγησε σε μια τεράστια αύξηση της ρητορικής μίσους κατά ατόμων και ομάδων, σε αναβαθμισμένο αντισημιτισμό (μέσω θεωριών συνωμοσίας) αλλά και σε αλληλένδετες αφηγήσεις μίσους.
Η δεύτερη περίπτωση περιλαμβάνει τη διαδικτυακή ρητορική μίσους, η οποία πυροδοτήθηκε με την πλήρους κλίμακας στρατιωτική επίθεση της Ρωσικής Ομοσπονδίας κατά της Ουκρανίας, που με τη σειρά της και ιδίως μέσω εκστρατειών παραπληροφόρησης καλλιέργησε βίαιη και απάνθρωπη ρητορική μίσους σε μεμονωμένες χώρες και σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η διακίνησή της αποτελεί επίσης μια πρόκληση για τον τομέα των μέσων ενημέρωσης και τους διαμεσολαβητές του διαδικτύου, οι οποίοι καλούνται να απομονώσουν τις αφηγήσεις μίσους και να παράσχουν στο κοινό αντικειμενικές πληροφορίες.
Η permacrisis (μονιμοκρίση) ως «καύσιμη ύλη» αντισημιτικών συμπεριφορών
Η μελέτη υπογραμμίζει επίσης ότι οι μετανάστες και οι πρόσφυγες παραμένουν ένας από τους κύριους στόχους της ρητορικής μίσους σε περιόδους κρίσης σε ολόκληρη την ήπειρο. Οι τρομοκρατικές επιθέσεις σε διάφορα μέρη της Ευρώπης έχουν τροφοδοτήσει τα ξενοφοβικά αισθήματα. Το μίσος κατά των Λεσβιών, των Ομοφυλόφιλων, των Αμφιφυλόφιλων, των Τρανσέξουαλ και των Διεμφυλικών (ΛΟΑΤΚΙ) ατόμων – και ιδίως κατά των τρανσέξουαλ – ενισχύεται μέσα από τις κρίσεις, γεγονός που απαιτεί αποτελεσματικές θεσμικές παρεμβάσεις. Οι μεγάλες κρίσεις συχνά τροφοδοτούν επίσης την αντισημιτική ρητορική μίσους.
Βέβαια, είναι κρίσιμο να σημειωθεί ότι, έχουν ήδη γίνει σημαντικά βήματα – από διάφορους φορείς και σε διάφορα επίπεδα – όπως η εφαρμογή νομικών μέτρων για την καταπολέμηση της ρητορικής μίσους, συντονισμένες εκστρατείες εντός και εκτός διαδικτύου από τις αρχές επιβολής του νόμου και δίκτυα ενδιαφερομένων, πρωτοβουλίες για την εκπαίδευση και την καταπολέμηση της ρητορικής μίσους και ορισμένες δράσεις για την υποστήριξη των ατόμων που αποτελούν στόχο της ρητορικής μίσους.
Παρόλα αυτά, απομένουν ακόμη πολλά να γίνουν για να αυξηθεί η ετοιμότητα για την πρόληψη και την καταπολέμηση της ρητορικής μίσους σε περιόδους κρίσης. Θα πρέπει να αναγνωριστεί ότι είναι δύσκολο με συνοπτικές διαδικασίες να τροποποιηθούν τα νομοθετικά κείμενα, να θεσπιστούν αποτελεσματικές διαδικασίες για την καταπολέμηση της ρητορικής μίσους ή να γίνουν γρήγορα ουσιαστικές πολιτικές αλλαγές σε περιόδους κρίσης, τονίζουν οι συντάκτες της έκθεσης. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να ληφθούν μέτρα για την προετοιμασία καλών συνθηκών κοινωνικής συνοχής και στέρεων μηχανισμών αντίδρασης στη ρητορική μίσους σε συνήθεις περιόδους, ώστε να διασφαλιστεί μεγαλύτερο επίπεδο ανθεκτικότητας στη ρητορική διακρίσεων και μίσους και να καταστεί δυνατή η γρήγορη και αποτελεσματική παρέμβαση σε περιόδους κρίσης.
Δείτε τη σχετική Έκδοση: Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου
Δείτε τη σχετική Αρθρογραφία στη Qualex: Ρητορική μίσους σε κοινωνικά δίκτυα – ένα παγκόσμιο πρόβλημα