Στην επιδίκαση χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης προχώρησε το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης με σημερινή του απόφαση Τρίτη 5 Μαρτίου στην υπόθεση C-755/21 P (Kočner κατά Europol), στην οποία ενεπλάκη και η Europol, κατόπιν διαρροής προσωπικών δεδομένων του προσφεύγοντος στον Τύπο, και ειδικότερα της πληροφορίας ότι το όνομα του έχει εγγραφεί σε «καταλόγους μαφιόζων».
Το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το ενωσιακό δίκαιο καθιερώνει την αλληλέγγυα και εις ολόκληρον ευθύνη της Europol και του κράτους μέλους στο έδαφος του οποίου προκλήθηκε η ζημία λόγω παράνομης επεξεργασίας δεδομένων στο πλαίσιο της μεταξύ τους συνεργασίας.
Ιστορικό
Στο πλαίσιο έρευνας που διεξήγαγαν οι σλοβακικές διωκτικές αρχές μετά τη δολοφονία στη Σλοβακία στις 21 Φεβρουαρίου 2018 ενός δημοσιογράφου και της μνηστής του, η Europol, κατόπιν αιτήματος της σλοβακικής αρχής για την καταπολέμηση της εγκληματικότητας, κατέσχεσε στις 10 Οκτωβρίου 2018 δύο κινητά τηλέφωνα τα οποία φέρεται ότι ανήκαν στον Marian Kočner και στις 17 Οκτωβρίου 2018 ένα μέσο αποθήκευσης USB. Η Europol κοινοποίησε στις εν λόγω αρχές τις επιστημονικές εκθέσεις της και τους παρέδωσε σκληρό δίσκο με τα κρυπτογραφημένα δεδομένα που είχαν εξαχθεί. Τον Μάιο του 2019, ο σλοβακικός Τύπος δημοσίευσε πληροφορίες σχετικά με τον Μ. Kočner, οι οποίες προέρχονταν από τα κινητά τηλέφωνα του και, ειδικότερα, απομαγνητοφωνήσεις αυστηρώς προσωπικών του επικοινωνιών. Επιπλέον, σε μία από τις εκθέσεις της, η Europol ανέφερε ότι ο Μ. Kočner τελούσε υπό κράτηση από το 2018 λόγω υπονοιών περί τέλεσης οικονομικού εγκλήματος και ότι το όνομά του συνδεόταν, μεταξύ άλλων, άμεσα με τους «λεγόμενους καταλόγους μαφιόζων» και τα «Panama Papers».
Κατόπιν τούτων, ο Marian Kočner άσκησε αγωγή με αίτημα τη χρηματική ικανοποίηση για την ηθική βλάβη που υπέστη λόγω της συμπεριφοράς της Europol. Ο ίδιος ζήτησε, αντιστοίχως, χρηματική ικανοποίηση ύψους 50.000 ευρώ για την ηθική βλάβη που υπέστη λόγω της δημοσιοποίησης δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και ισόποση χρηματική ικανοποίηση για την ηθική βλάβη που υπέστη λόγω της εγγραφής του ονόματός του στους «καταλόγους μαφιόζων».
Το Γενικό Δικαστήριο απέρριψε την αγωγή με απόφαση της 29ης Σεπτεμβρίου 2021. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο Μ. Kočner, αφενός, δεν είχε αποδείξει την ύπαρξη αιτιώδους συνάφειας μεταξύ της προβαλλόμενης βλάβης και της συμπεριφοράς της Europol και, αφετέρου, δεν είχε αποδείξει ότι η Europol είχε καταρτίσει και τηρούσε τους «λεγόμενους καταλόγους μαφιόζων». Τελικώς, ο Μ. Kočner άσκησε αναίρεση ενώπιον του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Απόφαση ΔΕΕ
Στην απόφασή του, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έκρινε ότι το δίκαιο της Ένωσης θεσπίζει καθεστώς αλληλέγγυας και εις ολόκληρον ευθύνης της Europol και του κράτους μέλους στο έδαφος του οποίου προκλήθηκε η ζημία λόγω παράνομης επεξεργασίας δεδομένων στο πλαίσιο της μεταξύ τους συνεργασίας. Σε ένα πρώτο στάδιο, η αλληλέγγυα και εις ολόκληρον ευθύνη της Europol ή του οικείου κράτους μέλους μπορεί να προβληθεί ενώπιον του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή ενώπιον του αρμόδιου εθνικού δικαστηρίου, αντιστοίχως. Κατά περίπτωση, μπορεί να υπάρξει ένα δεύτερο στάδιο ενώπιον του διοικητικού συμβουλίου της Europol προκειμένου να προσδιορισθεί η «τελική ευθύνη» της Europol και/ή του οικείου κράτους μέλους για την αποζημίωση η οποία καταβάλλεται στο θιγόμενο φυσικό πρόσωπο.
Για να στοιχειοθετηθεί η αλληλέγγυα και εις ολόκληρον ευθύνη στο πλαίσιο του πρώτου σταδίου, το ενδιαφερόμενο φυσικό πρόσωπο πρέπει απλώς να αποδείξει ότι, στο πλαίσιο της συνεργασίας μεταξύ της Europol και του οικείου κράτους μέλους, πραγματοποιήθηκε παράνομη επεξεργασία δεδομένων που του προκάλεσε ζημία. Αντιθέτως προς ό,τι έκρινε το Γενικό Δικαστήριο, δεν απαιτείται το πρόσωπο αυτό να αποδείξει περαιτέρω σε ποια από τις δύο συνεργαζόμενες οντότητες είναι καταλογιστέα η παράνομη επεξεργασία δεδομένων. Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο αναιρεί την απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου ως προς το σημείο αυτό.
Αποφαινόμενο το ίδιο επί της διαφοράς, το Δικαστήριο κρίνει ότι η παράνομη επεξεργασία δεδομένων, η οποία συνίσταται στη δημοσιοποίηση σε μη εξουσιοδοτημένα πρόσωπα δεδομένων σχετικών με αυστηρώς προσωπικές συνδιαλέξεις μεταξύ του Μ. Kočner και της φίλης του, είχε ως αποτέλεσμα να καταστήσει τα δεδομένα αυτά προσβάσιμα στο κοινό μέσω του σλοβακικού Τύπου. Το Δικαστήριο εκτιμά ότι η εν λόγω παράνομη επεξεργασία δεδομένων προσέβαλε το δικαίωμα του Μ. Kočner στον σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής του καθώς και των επικοινωνιών του και προσέβαλε την τιμή και την υπόληψή του, γεγονός που του προκάλεσε ηθική βλάβη. Το Δικαστήριο επιδικάζει στον Μ. Kočner χρηματική ικανοποίηση ύψους 2.000 ευρώ προς αποκατάσταση της ανωτέρω ηθικής βλάβης.
Δείτε την απόφαση στη Qualex: ΔΕΕ υπόθ. C-755/21
Δείτε τη σχετική Έκδοση: Προσωπικά Δεδομένα
Δείτε το σχετικό Σεμινάριο: Δικαιώματα των Υποκειμένων των Δεδομένων στον «GDPR» – Κατανόηση και Παραδείγματα Εφαρμογής