Στην υποβολή προδικαστικών ερωτημάτων προς το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης προχώρησε το ΣτΕ στο πλαίσιο διαφοράς από την προσβολή πράξης του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, με την οποία διατάχθηκε η ανάκτηση κοινοτικής ενίσχυσης, την οποία εισέπραξε η αναιρεσείουσα λόγω επιδότησης στην αγορά και εκκόκκιση σύσπορου βάμβακος περιόδου 2000-2001 (ΣτΕ Δ’ 2446/2023).
Πιο συγκεκριμένα, τα ερωτήματα στα οποία θα κληθεί να απαντήσει το Δικαστήριο του Λουξεμβούργου σχετίζονται με την ερμηνεία του άρθρου 3 του Κανονισμού 2988/1995 και με το αν είναι συμβατές με τον Κανονισμό οι διατάξεις του άρθρου 103 του Ν 2362/1995.
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η διάταξη του άρθρου 103 του N 2362/1995, με την οποία θεσπίζεται πενταετής παραγραφή για την αναζήτηση αχρεωστήτως ή παρανόμως καταβληθεισών κοινοτικών ενισχύσεων, η οποία αρχίζει από τη διαπίστωση της αχρεώστητης ή παράνομης είσπραξης, δεν είναι συμβατή με τις ρυθμίσεις του άρθρου 3 του Κανονισμού 2988/1995. Και τούτο, διότι με την παρ. 3 του άρθρου 3 του Κανονισμού 2988/1995 παρέχεται μεν στα κράτη μέλη η ευχέρεια να θεσπίζουν μεγαλύτερη προθεσμία παραγραφής, η ευχέρεια όμως αυτή του εθνικού νομοθέτη δεν εκτείνεται και στην μεταβολή του χρονικού σημείου έναρξης της παραγραφής, το οποίο κατά τη σαφή διατύπωση της παρ. 1 του αυτού άρθρου συμπίπτει με τη διάπραξη της παρατυπίας. Συνεπώς, αφού η ρύθμιση περί παραγραφής του άρθρου 103 του N 2362/1995 δεν δύναται να εφαρμοστεί ως μη συμβατή προς τις ρυθμίσεις του άρθρου 3 του Κανονισμού 2988/1995, η διάταξη της παρ. 1 του άρθρου αυτού του Κανονισμού, κατά την οποία η προθεσμία παραγραφής της δίωξης είναι τετραετής και αρχίζει να τρέχει από τη διάπραξη της παρατυπίας, όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 1 παρ. 1 του εν λόγω Κανονισμού, τυγχάνει αμέσως εφαρμοστέα.
Παρόλα αυτά, δεδομένου ότι ως προς το ζήτημα της συμβατότητας του άρθρου 103 του Ν 2362/1995 με το άρθρο 3 του Κανονισμού 2988/1995 υφίσταται αντίθετη νομολογία του Τμήματος (βλ. ΣτΕ 5/2021, πρβ. ΣτΕ 3563/2013) και αντίθετη νομολογία της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου (απόφαση 1310/2022), δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι η ανωτέρω ερμηνευτική εκδοχή είναι ανεπίδεκτη αμφιβολιών, για το λόγο αυτό το Δικαστήριο ανέβαλε την οριστική του κρίση προκειμένου να διατυπώσει προς το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα ακόλουθα προδικαστικά ερωτήματα:
α) Είναι σύμφωνη με τις διατάξεις του άρθρου 3 του Κανονισμού 2988/1995 και με την γενική αρχή της ασφάλειας δικαίου εθνική διάταξη, όπως αυτή του άρθρου 103 του Ν 2362/1995, η οποία όχι μόνον θεσπίζει πενταετή προθεσμία παραγραφής για την αναζήτηση αχρεωστήτως καταβληθεισών σε οικονομικούς φορείς παροχών κατόπιν πράξης ή παράλειψής τους με πραγματικό ή ενδεχόμενο αποτέλεσμα να ζημιωθεί ο γενικός προϋπολογισμός των Κοινοτήτων ή προϋπολογισμοί διαχειριζόμενοι από τις Κοινότητες, αλλά επιπλέον ορίζει ως χρονικό σημείο έναρξης της προθεσμίας αυτής τη διαπίστωση της αχρεώστητης ή παράνομης είσπραξης της ενίσχυσης αντί της συντέλεσης της παρατυπίας;
β) Σε περίπτωση που εθνική ρύθμιση θεσπίζει κατ’ εφαρμογή του άρθρου 3 παρ. 3 του Κανονισμού 2988/1995 προθεσμία παραγραφής μεγαλύτερη της προβλεπομένης από την παρ. 1 του πιο πάνω άρθρου 3 τετραετούς παραγραφής, έχουν οι διατάξεις του τελευταίου εδαφίου της εν λόγω παρ. 1 την έννοια ότι θεσπίζεται απώτατη οκταετής προθεσμία παραγραφής της αξίωσης επιστροφής των αχρεωστήτως ή παρανόμως καταβληθεισών ενισχύσεων από την διάπραξη της παρατυπίας ή θεσπίζουν απώτατη προθεσμία παραγραφής διπλάσια της μεγαλύτερης προθεσμίας, η οποία τίθεται από την εθνική ρύθμιση;
γ) Σε περίπτωση που δοθεί καταφατική απάντηση στα δύο πρώτα ερωτήματα ερωτάται περαιτέρω, εφόσον εθνική ρύθμιση θεσπίζει μεγαλύτερη προθεσμία παραγραφής από την προβλεπομένη από την παρ. 1 του άρθρου 3 του Κανονισμού 2988/1995 και παράλληλα ορίζει ως χρονικό σημείο έναρξης υπολογισμού αυτής την διαπίστωση της παρατυπίας, ο απώτατος χρόνος της παραγραφής αρχίζει να τρέχει από την διάπραξη ή από την διαπίστωση της παρατυπίας;
Δείτε τη σχετική Έκδοση: H ανάκτηση των κρατικών ενισχύσεων κατά το Ενωσιακό Δίκαιο και την Ελληνική έννομη τάξη
Δείτε τη σχετική Αρθρογραφία στη Qualex: Δημοσιονομικές διορθώσεις & ανάκτηση παράνομων κρατικών ενισχύσεων – Πρακτικά ζητήματα υπό το πρίσμα της νομολογίας του Ελεγκτικού Συνεδρίου και του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης