Στα οικονομικά μέτρα που είχε θεσμοθετήσει η Πολιτεία για την ενίσχυση των επαγγελματικών κλάδων που επλήγησαν από την πανδημία του COVID-19, περιλαμβάνεται και η ενίσχυσή τους μέσω του καθεστώτος Επιστρεπτέας Προκαταβολής. Εν τούτοις, οι δικηγόροι, παρ’ ότι επλήγησαν ιδιαίτερα από την πανδημία, δεδομένης της αναστολής λειτουργίας των Δικαστηρίων, που αποτελούν τον κύριο χώρο της επαγγελματικής τους δραστηριοποίησης, εξαιρέθηκαν από τους πρώτους τρεις πρώτους κύκλους της επιστρεπτέας προκαταβολής, όπου εντάχθηκαν λοιποί επαγγελματικοί κλάδοι, οι οποίοι απασχολούσαν προσωπικό ή διέθεταν ταμειακές μηχανές, με βάση τις ΚΥΑ ΓΔΟΥ 94/02.05.2020 (ΦΕΚ Β’ 1645/03.05.2020), ΓΔΟΥ 148/03.07.2020 (ΦΕΚ Β’ 2729/04.07.2020), ΓΔΟΥ 233/10.10.2020 (ΦΕΚ Β’ 4471/11.10.2020). Σημειωτέον ότι με επόμενη ΚΥΑ και συγκεκριμένα την ΚΥΑ ΓΔΟΥ 281/13.11.2020 (ΦΕΚ Β’ 5047/14.11.2020), όπως τροποποιήθηκε, εντάχθηκαν και οι δικηγόροι στο καθεστώς επιστρεπτέας προκαταβολής.
Στη συνέχεια, αρκετοί δικηγόροι άσκησαν αγωγή κατά του Ελληνικού Δημοσίου με βάση το άρθρο 105 ΕισΝΑΚ επικαλούμενοι παραβίαση της αρχής της ισότητας και της ίσης μεταχείρισης εις βάρος τους σε σχέση με τους λοιπούς επαγγελματίες και αιτούμενοι αποζημίωση και ηθική βλάβη για τη ζημία που υπέστησαν από τον εν λόγω αποκλεισμό τους στους τρεις πρώτους κύκλους που αφορούν στην περίοδο από Μάρτιο έως και Αύγουστο 2020.
Ήδη έχουν εκδοθεί οι πρώτες δικαστικές αποφάσεις επί των ανωτέρω αγωγών οι οποίες κρίνουν νόμιμη την εξαίρεση των δικηγόρων από το καθεστώς ενίσχυσης με τη μορφή της επιστρεπτέας προκαταβολής με το σκεπτικό ότι «… η μη συμπερίληψη του ΚΑΔ 69.10 με τίτλο «Νομικές δραστηριότητες» μεταξύ εκείνων των επιχειρήσεων που έλαβαν αποζημίωση ειδικού σκοπού, λόγω της αναστολής της λειτουργίας τους στο πλαίσιο της πανδημίας του κορωνοϊού, βρίσκει νόμιμο και συνταγματικό έρεισμα στον ίδιο σκοπό των ρυθμίσεων των επίμαχων ΚΥΑ, ήτοι στην ενίσχυση των επιχειρήσεων που αντικειμενικά την χρειάζονταν και που δίχως αυτήν κινδύνευαν με οριστική παύση των εργασιών τους, λαμβανομένων υπόψη και των πεπερασμένων οικονομικών του κράτους. Περαιτέρω, παρότι ο ενάγων επικαλείται την αρχή της ισότητας, εντούτοις αναφέρεται σε καταστάσεις προφανώς ανόμοιες, δεδομένου ότι οι ατομικές επιχειρήσεις με εργαζόμενους αποτελούν προφανώς διαφορετική περίπτωση από τις ατομικές επιχειρήσεις δίχως εργαζόμενους, με σαφώς μεγαλύτερες υποχρεώσεις και δυσμενέστερες συνέπειες για περισσότερα άτομα λόγω της αναστολής της λειτουργίας τους. Το ίδιο ισχύει και για τις ατομικές επιχειρήσεις χωρίς εργαζόμενους σε σχέση με τις εταιρείες [ομόρρυθμες, ετερόρρυθμες εταιρείες περιορισμένης ευθύνης και ιδιωτικές κεφαλαιουχικές εταιρείες (ΙΚΕ)], με και χωρίς εργαζόμενους, που επίσης ανήκουν σε διαφορετικές κατηγορίες και επομένως δεν μπορούν να τύχουν ίδιας αντιμετώπισης. Ως εκ τούτου, το Δικαστήριο κρίνει ότι η μη ένταξη των αυτοαπασχολούμενων δικηγόρων στις επίμαχες ΚΥΑ δεν εισάγει δυσμενή διάκριση εις βάρος τους, αλλά αποτελεί συνταγματικά επιτρεπτή επιλογή του νομοθέτη, η οποία δεν παραβιάζει (κατά τον έλεγχο των ορίων και όχι των επιλογών του νομοθέτη ή της ουσιαστικής ορθότητας των τιθέμενων νομικών κανόνων, ΣτΕ 2113/2021 Ολ.) την αρχή της ισότητας, απορριπτομένων όσων περί του αντιθέτου προβάλλονται.»
Συνοψίζοντας, τα δικαστήρια στο πλαίσιο του ελέγχου για την τήρηση της αρχής της ισότητας, περιορίστηκαν, κατά πάγια θέση της νομολογίας, στον έλεγχο των ορίων που διαγράφονται από την εν λόγω συνταγματική αρχή και όχι των επιλογών του νομοθέτη ή της ουσιαστικής ορθότητας των τιθέμενων νομικών κανόνων και έκριναν ότι ο αποκλεισμός των αυτοαπασχολούμενων δικηγόρων δεν αποτελεί παραβίαση της αρχής της ισότητας αλλά αποτελεί συνταγματικά επιτρεπτή επιλογή του νομοθέτη, καθώς πρόκειται για ανόμοιες περιπτώσεις, δεδομένου ότι οι κρίσιμες ρυθμίσεις εστίασαν στην ενίσχυση των επιχειρήσεων που απασχολούσαν εργαζόμενους και αντικειμενικά χρειάζονταν οικονομική ενίσχυση και που δίχως αυτήν κινδύνευαν με οριστική παύση των εργασιών τους, γεγονός που θα επέφερε δυσμενείς συνέπειες σε αυτές και τους εργαζομένους τους.
Δείτε ειδικότερα τις παρακάτω αποφάσεις στην Qualex: