Το Συμβούλιο έδωσε την Παρασκευή, 24 Μαΐου 2024, την τελική έγκρισή του για τον νέο κώδικα συνόρων του Σένγκεν, το εγχειρίδιο κανόνων της ΕΕ σχετικά με τη διαχείριση των εσωτερικών και εξωτερικών συνόρων, καθώς και τους κανόνες που διέπουν τον έλεγχο των προσώπων που διέρχονται τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ.
Η μεταρρύθμιση είναι καθοριστικής σημασίας προκειμένου να καταστεί ο χώρος Σένγκεν πιο ανθεκτικός στις τρέχουσες και μελλοντικές κρίσεις στα εξωτερικά του σύνορα. Διασφαλίζει επίσης ότι τα άτομα που ζουν και ταξιδεύουν στην ΕΕ μπορούν να απολαμβάνουν πλήρως τα οφέλη των ταξιδιών χωρίς σύνορα.
Τα ταξίδια στον χώρο Σένγκεν χωρίς συνοριακούς ελέγχους είναι ένα από τα κύρια επιτεύγματα της ΕΕ.
Ο Κανονισμός εισάγει τη δυνατότητα θέσπισης μέτρων σε επίπεδο ΕΕ που περιορίζουν την πρόσβαση υπηκόων τρίτων χωρών στην ΕΕ σε περίπτωση ευρείας κλίμακας κατάστασης έκτακτης ανάγκης στον τομέα της δημόσιας υγείας. Θεσπίζει επίσης διαδικασία μεταφοράς η οποία θα συμβάλει στην αντιμετώπιση της δευτερογενούς μετακίνησης μεταναστών (από το ένα κράτος μέλος στο άλλο) και θα προσφέρει λύσεις σε καταστάσεις εργαλειοποίησης της μετανάστευσης. Οι διευκρινίσεις όσον αφορά τους κανόνες περί επαναφοράς των συνοριακών ελέγχων θα διασφαλίσουν ότι αυτοί θα συνεχίσουν να αποτελούν μέτρο έσχατης ανάγκης.
Κύρια σημεία
Σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης ευρείας κλίμακας στον τομέα της δημόσιας υγείας, οι νέοι κανόνες παρέχουν τη δυνατότητα –κατόπιν απόφασης του Συμβουλίου– να τεθούν σε εφαρμογή εναρμονισμένοι προσωρινοί ταξιδιωτικοί περιορισμοί στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, η ΕΕ μπορούσε να εκδώσει μόνο μη δεσμευτικές συστάσεις προς τα κράτη μέλη όσον αφορά τους ταξιδιωτικούς περιορισμούς. Εκτός από τους ταξιδιωτικούς περιορισμούς, το Συμβούλιο μπορεί επίσης να επιβάλει τεστ, καραντίνα και αυτοαπομόνωση, καθώς και άλλα υγειονομικά μέτρα για τους πολίτες τρίτων χωρών που εισέρχονται στην ΕΕ.
Προκειμένου να καταπολεμηθεί η εργαλειοποίηση της μετανάστευσης, ο τροποποιημένος κώδικας συνόρων του Σένγκεν θα προσφέρει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να περιορίσουν τον αριθμό των συνοριακών σημείων διέλευσης ή να μειώσουν τις ώρες λειτουργίας τους και θα επιτρέψει ενισχυμένα μέτρα επιτήρησης των συνόρων.
Ο αναθεωρημένος κώδικας συνόρων του Σένγκεν διασαφηνίζει το υφιστάμενο πλαίσιο για την επαναφορά και την παράταση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα, το οποίο είναι δυνατό όταν υπάρχει σοβαρή απειλή για τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να αξιολογούν την αναγκαιότητα και την αναλογικότητα αυτής της απόφασης, καθώς και το κατά πόσον οι επιδιωκόμενοι σκοποί μπορούν να επιτευχθούν με άλλα μέτρα.
Επιπλέον, ο αναθεωρημένος Kανονισμός καθορίζει τη μέγιστη διάρκεια κατά τη διάρκεια της οποίας μπορούν να διατηρηθούν σε ισχύ οι εν λόγω έλεγχοι στα εσωτερικά σύνορα. Οι έλεγχοι στα εσωτερικά σύνορα για τους οποίους έχουν προηγουμένως ενημερωθεί η Επιτροπή, τα κράτη μέλη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, μπορούν να παραμείνουν σε ισχύ για περίοδο έως έξι μηνών. Σε μείζονες εξαιρετικές καταστάσεις, οι έλεγχοι στα εσωτερικά σύνορα μπορούν να παρατείνονται για 6 επιπλέον μήνες κατ’ ανώτατο όριο, μπορούν δε να ανανεώνονται μία φορά για συνολική διάρκεια ενός έτους.
Η δυνατότητα χρήσης εναλλακτικών μέτρων, που συνήθως συνίστανται σε αστυνομικούς ελέγχους και διασυνοριακή συνεργασία, αναμένεται να ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να περιορίσουν σημαντικά την επαναφορά των προσωρινών συνοριακών ελέγχων. Τα μέτρα αυτά πρέπει να διακρίνονται σαφώς από τους συστηματικούς ελέγχους προσώπων στα εξωτερικά σύνορα. Επιπροσθέτως, μια νέα διαδικασία μεταφοράς θα επιτρέπει σε ένα κράτος μέλος να μεταφέρει απευθείας στο κράτος μέλος από το οποίο αφίχθησαν τους υπηκόους τρίτων χωρών που συλλαμβάνονται στην παραμεθόρια περιοχή και διαμένουν παράνομα στο έδαφός του. Η σύλληψη θα πρέπει να πραγματοποιείται βάσει πλαισίου διμερούς συνεργασίας.
Επόμενα βήματα
Ο παρών Κανονισμός αρχίζει να ισχύει την εικοστή ημέρα από τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ισχύει άμεσα σε όλες τις χώρες της ΕΕ.
Δείτε τον επικαιροποιημένο Κώδικα Σένγκεν στη Qualex: Κανονισμός (ΕΕ) 2024/1717 – Τροποποίηση του Κανονισμού (ΕΕ) 2016/399 περί κώδικα διέλευσης προσώπων από τα σύνορα