Με την ΑΠ 408/2023 κρίθηκε αναίρεση του Εισαγγελέα του ΑΠ διότι δεν δόθηκε ο λόγος στον συνήγορο του παρισταμένου για υποστήριξη της κατηγορίας για να αγορεύσει επί της ενοχής του κατηγορούμενου.
Σχετικές διατάξεις. Κατά το άρθρο 505 παρ. 2 του ΚΠΔ, ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου μπορεί να ζητήσει την αναίρεση οποιασδήποτε απόφασης, μέσα στην προθεσμία του άρθρου 479 παρ. 2, δηλαδή μέσα σε τριάντα ημέρες από την καταχώρηση της απόφασης καθαρογραμμένης στο ειδικό βιβλίο του άρθρου 473 παρ. 3 ΚΠΔ. Από τη διάταξη αυτή προκύπτει ότι ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου δικαιούται να ασκεί αναίρεση για κάθε απόφαση αθωωτική ή καταδικαστική, οποιουδήποτε ποινικού δικαστηρίου και για όλους τους λόγους του άρθρου 510 παρ. 1 ΚΠΔ, μεταξύ των οποίων και για σχετική ακυρότητα που συνέβη κατά τη διαδικασία στο ακροατήριο και δεν καλύφθηκε (άρθρο 172 παρ. 2 ΚΠΔ) κατά το στοιχ. Β’ της πρώτης παραγράφου του ως άνω άρθρου.
Κρίση του ΑΠ. Στην προκειμένη περίπτωση, ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, με την από 3-8-2022 δήλωσή του, ενώπιον της Γραμματέα του Ποινικού Τμήματος του Αρείου Πάγου, για την οποία συντάχθηκε η σχετική έκθεση, δήλωσε ότι ασκεί αναίρεση κατά της υπ’ αριθμ. ΑΤ 1680/2022 απόφασης του Α’ Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών, με την οποία κηρύχθηκαν αθώοι σε πρώτο βαθμό, οι Α. Β. και Μ. Β., για τις κατηγορίες της απάτης και υπεξαίρεσης κατά συναυτουργία, λόγω σχετικής ακυρότητας που έλαβε χώρα κατά τη διαδικασία στο ακροατήριο (άρθρ. 510 παρ. 1 στοιχ. Β’ ΚΠΔ), η οποία δεν καλύφθηκε και που έγκειται σε έλλειψη ακροάσεως της παράστασης προς υποστήριξη της κατηγορίας που μπορεί να προβληθεί το πρώτον στην αναίρεση.
Λόγο αναίρεσης της απόφασης σύμφωνα με το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Β’ του ΚΠΔ ,συνιστά η σχετική ακυρότητα που συνέβη κατά τη διαδικασία στο ακροατήριο και δεν καλύφθηκε, καθώς και η κατά το άρθρο 172 παρ. 2 έλλειψη ακρόασης. Σύμφωνα δε με το άρθρο 172 παρ. 1 ΚΠΔ, σχετική ακυρότητα επέρχεται σε κάθε περίπτωση που ο νόμος απαγγέλλει ακυρότητα που δεν υπάγεται στις απόλυτες ακυρότητες του άρθρου 171 ΚΠΔ.
Επίσης, σύμφωνα με το άρθρο 172 παρ. 2, σχετική ακυρότητα της διαδικασίας στο ακροατήριο επέρχεται και όταν ο Εισαγγελέας ή ο παριστάμενος για την υποστήριξη της κατηγορίας ή ο συνήγορός του, ζήτησαν να ασκήσουν δικαίωμα που ρητά τους παρέχεται από τον νόμο και το Δικαστήριο τους το αρνήθηκε ή παρέλειψε να αποφανθεί για τη σχετική αίτηση.
Εξάλλου, κατά τη διάταξη του άρθρου 367 παρ. 1 εδ. α’ του ΚΠΔ, “όταν τελειώσει η αποδεικτική διαδικασία, ο διευθύνων τη συζήτηση δίνει το λόγο στον εισαγγελέα, έπειτα στον παριστάμενο προς υποστήριξη της κατηγορίας, ο οποίος, δεν μπορεί να επεκταθεί στο θέμα της ποινής που πρέπει να επιβληθεί και τέλος δίνει το λόγο στον κατηγορούμενο. Από τη διάταξη αυτή προκύπτει ότι είναι υποχρεωτικό να δοθεί ο λόγος από εκείνον που διευθύνει τη συζήτηση, στον Εισαγγελέα και στους διαδίκους, σύμφωνα με την παραπάνω κανονισμένη σειρά, στο δε κατηγορούμενο ή στον συνήγορό του, στο τέλος, και αν τούτο δεν ζητηθεί.
Η παράβαση δε, της διατάξεως αυτής, όταν πρόκειται για τον υποστηρίζοντα την κατηγορία, επιφέρει σχετική ακυρότητα, κατά το άρθρο 172 παρ. 2 του ΚΠΔ. Στην προκειμένη περίπτωση, από την παραδεκτή επισκόπηση των πρακτικών της προσβαλλόμενης με αρ. 1680/2022 απόφασης του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών, προκύπτουν τα ακόλουθα: Με την ανωτέρω απόφαση, οι κατηγορούμενοι Α. Β. και Μ. Β. κηρύχθηκαν αθώοι των αποδοθεισών σ’ αυτούς κατηγοριών της απάτης και της υπεξαίρεσης κατά συναυτουργία. Στην ως άνω δίκη και κατά την έναρξη της διαδικασίας στο ακροατήριο, δήλωσε παράσταση προς υποστήριξη της κατηγορίας κατά των κατηγορουμένων, η εγκαλούσα , η οποία παρέστη με την δικηγόρο της Ε. Μ. Μετά τη λήξη της αποδεικτικής διαδικασίας, η Πρόεδρος του Δικαστηρίου έδωσε το λόγο στον Εισαγγελέα, ο οποίος πρότεινε την αθώωση των κατηγορουμένων, ακολούθως δε, παραλείποντας να δώσει το λόγο για να τοποθετηθεί επί της ενοχής ή μη, στην συνήγορο της υποστηρίζουσας την κατηγορία ή στην ίδια, που έφερε την ιδιότητα της δικηγόρου, έδωσε το λόγο στον συνήγορο των κατηγορουμένων ο οποίος ζήτησε την αθώωση των εντολέων του, καθώς και στον παρόντα δεύτερο των κατηγορουμένων και στη συνέχεια κήρυξε το πέρας της συζήτησης.
Η παράλειψη της Προέδρου του Δικαστηρίου, που διηύθυνε τη συζήτηση, να δώσει το λόγο στην υποστηρίζουσα την κατηγορία, κατά την κανονισμένη σειρά, όπως είχε υποχρέωση, σύμφωνα με την προπαρατεθείσα διάταξη του άρθρου 367 παρ. 1 ΚΠΔ, συνιστά παραβίαση του δικαιώματος ακροάσεως της υποστηρίζουσας την κατηγορία που προβλέπεται από την ως άνω διάταξη, και επέφερε κατ’ άρθρο 172 παρ. 2 ΚΠΔ σχετική ακυρότητα της διαδικασίας στο ακροατήριο, η οποία δεν καλύφθηκε, δυνάμενη να προταθεί και ενώπιον του Αρείου Πάγου.
Συνεπώς, ο προβληθείς αναιρετικός λόγος του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, από το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Β’ ΚΠΔ, είναι βάσιμος.
Κατόπιν των ανωτέρω, πρέπει να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση και να παραπεμφθεί η υπόθεση, κατ’ άρθρο 519 ΚΠΔ σε νέα συζήτηση, στο ίδιο Δικαστήριο, συγκροτούμενο από άλλους δικαστές, από αυτούς που δίκασαν προηγουμένως.
ΠΡΟΣΟΧΗ. Η σχετική ακυρότητα στην προκειμένη περίπτωση προτείνεται ως λόγος αναίρεσης από τον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, ο οποίος μπορεί να ασκεί αναίρεση για κάθε απόφαση αθωωτική ή καταδικαστική, οποιουδήποτε ποινικού δικαστηρίου και για όλους τους λόγους του άρθρου 510 παρ. 1 ΚΠΔ, μεταξύ των οποίων και για σχετική ακυρότητα που συνέβη κατά τη διαδικασία στο ακροατήριο και δεν καλύφθηκε (άρθρο 172 παρ. 2 ΚΠΔ) κατά το στοιχ. Β’ της πρώτης παραγράφου του ως άνω άρθρου. Αντίθετα ο παριστάμενος για υποστήριξη της κατηγορίας δεν μπορεί να ασκήσει αναίρεση (βλ. άρθρο 505 ΚΠΔ).
* Ο κ. Δημήτριος Βαρελάς είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Διδάσκων στο Φροντιστήριο της Νομικής Βιβλιοθήκης.
Δείτε τα τμήματα προετοιμασίας για τις εξετάσεις της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών εδώ